quote:

Orijinalden alıntı: aya

quote: Orijinalden alıntı: nk061 Buyurun anlatın. Yanlış düzeltmeden direkt olarak doğrusunu dinleyelim.

peki bir de ben anlatayım;

"motorun çalışması" denen kavram nedir? krank milinin dönmesi ve böylece ortaya dairesel bir hareket çıkması di mi? yani krank mili istenen devir sayısında döndüğü sürece o motor çalışıyor demektir. bunun ne şekilde yapıldığı önemli değil. peki normalde krank milini ne ile çeviriyoruz? üstte yanma odalarında hava-yakıt karışımını yakıp, bundan elde ettiğimiz enerjiyle pistonları aşağı ve yukarı hareket ettirerek elde ediyoruz öyle değil mi?

peki bu krank milini başka herhangi bir şeyle çevirsek aynı işi yapmış olur muyuz? evet oluruz, çünkü amacımız o krank milini dönmesi ve bize hareket sağlaması. dolayısıyl krank milini istersen ve yapabiliyorsan elinle çevir, o zaman o motoru yakıt değil, sen çalıştırmış olursun.

gelelim şimdi rampalarda nasıl oluyor da sıfır yakıt yakıyoruz kısmına. ne dedik, işimiz o krank milinin dönmesini sağlamak. ne ile yapıldığı önemli değil, krank dönsün bizim işimizi görür. şimdi rampa ya da düz farketmez, aracın daha önceden kazanılmış belli bir kinetik enerjisi var. bunu yakıt yaparak elde ettiniz. ancak, ayağınızı gazdan çektiniz ve beslemeyi kestiniz. peki daha önce elde edilmiş kinetik enerji ne oldu? birden bire sıfıra mı indi? elbette hayır, tekerlekler bu enerjinin yardımıyla dönmeye devam ediyor. bu durumda, kontağı kapatıp, ateşlemeyi, yakıtı her şeyi birden bire durdurun bakalım, ne olur? bu durumda da sonuçta yakıtı kesiyorsunuz, benzin pompasını komple durdurdunuz kontağı kapatarak, ateşlemeyi de öyle. peki hareket devam ediyor mu, yoksa kontağı kapattığınız yerde her şey çakılı mı kalıyor? hareket devam ediyor. niye?

çünkü az önce sizin yakıt yakarak elde ettiğiniz enerji ile belli bir hız kazanan tekerlekler, yer ile sürtünmesinden dolayı hareketine devam ediyor. bu hareket, araba boşta olmadığı için aynen kranktan tekerleklere gittiği yoldan geriye, şanzıman üzerinden bu sefer tekerleklerden kranka geliyor ve krankı döndürmeye devam ediyor. e kontak kapalı, yakıt yok, ateşleme yok, ama araba yoluna devam ediyor, çünkü tekerleklerin kazanmış olduğu eldeki dönme hareketi krankı çevirmeye devam ediyor. yani krank devir çeviriyor halen.

kontağı kapattığınızda tamamen kestiğiniz yakıt beslemesiyle araç harekete devam edebiliyorken, kontak açık olduğunda niye yakıta ihtiyaç duyalım? işte bu nedenle, belli bir atelete sahip olduğu sürece araç, yakıta ihtiyaç duyulmuyor bu durumda.

motorda bu durumda olan şey şu; siz gazdan ayağınızı çektiniz ve gaz kelebeği kapandı. elektronik sensör/sensörler bunu algıladı. hıza baktı, hız var, devire baktı, devir var, yani krank dönüyor. o zaman enjektörleri tamamen kapatıyor ve içeriye yakıt sevkini durduruyor. diğer mekanik aksam olduğu gibi çalışmaya devam ediyor. yani emme subapları mekanik oldukları için ve kareketini kranktan aldıkları için açılıyorlar. motorun vakum etkisiyle, emme zamanındaki silindire hava emiliyor. aynı hava sıkıştırılıyor, kontak açık olduğu için buji ateşliyor ama içinde yakıt olmayan boş havanın içine kıvılcım çakıyor. sonra eksoz subabı açılıyor ve yine içinde yakıt artığı olmayan temiz havayı atmosfere boşaltıyor. diğer sistemlerin tamamı, yağ pompasından pistonlara kadar her şey işine devam ediyor.

ne zamana kadar? ta ki rölanti devrine kadar. niye? çünkü motorun krank çevrimini devam ettirebilmesi için ihtiyaç duyduğu minimum bir devir sayısı var. yani üzerinde hiç bir yük yokken krankın dönmeye devam edebilmesi için belli bir devirde dönmesi gerek ki pistonlar birbirini itebilsin. işte bu devire rölanti devri deniyor. e rampa inerken beslemeyi kestiniz ve daha önce kazandığınız kinetik enerji, yer ve havanın sürtünmesiyle, ağırlıkla vs. gibi etkenlerle azalıyor. dolayısıyla krankın dönüş hızı yani devriniz de düşüyor. rölanti devrinin üstünde olduğunuz sürece sorun yok, çünkü zaten minimum noktanı rölanti devriniz. ancak oradan daha aşağıya düşecek olursa bu sefer krank çevrimini devam ettiremeyecek. işte artık orada kinetik enerjinin yetmediği yerde takviye yakıta ihtiyacınız var demektir ve artık enjektörler yakıt beslemesi için açılıyor.


tüm buna "ters dinamo etkisi diyebilirsiniz". daha iyi anlamanız için örnekleyelim; bisikletlerde ön far için eskiden tekerleğe bağlı dinamolar takılırdı, hatırlarsınız. şimdilerde az enerji tükettikleri için pilli led lambalara geçildi ama bu dinamolar halen var. ne işe yarıyor ve nasıl çalışıyordu bunlar? bu dinamolar aslında bildiğiniz basit bir elektrik motoru. yani diyelim 12 voltluk bir dinamonun, elektrik uçlarına 12 volt verirseniz ucundaki mil dönüyor. bisiklette ne yapıyorsunuz? bunun tam tersini, yani arkasına enerji verip, uçtaki mili çevirmek yerine, uçtaki mili tekerleğe irtibatlayıp, o mili tekerlekle çevirip elektrik ucunda 12 volt elde ediyor ve bununla lambayı besliyorsunuz. aynı mantık, tüm rüzgar enerjisi santrallerinde hatta evde, işyerinde kullandığınız benzinli ya da dizel jeneratörlerde de var.

jeneratörler de aynı mantıkla çalışıyor. yani bir dizel ya da benzin motorunu çalıştırıp bununla bir alternatörü çeviriyor ve elektrik elde ediyorsunuz. işte bunu ters çalıştırsanız, yani o alternatörün ucuna enerji verirseniz, alternatörünüz bu sefer motoru çalıştırır.

aynı şeyi arabanızı çalıştırırken de yapıyorsunuz. marş dinamosu denen elektrik motoruyla krankı çeviriyorsunuz. cut-off sisteminde de, işte bu marş motoru ile yaptığınız şeyi tekerlekleriniz yapıyor kısaca...

umarım anlaşılabilir örneklerle anlatabilmişimdir...

quote:

Orijinalden alıntı: Kaptân-ı Cihan

Vurdurmanın esprisi aracın ilk çalıştırmada Marş motorunun verdiği ilk hareketi, tekerlekten vermektir. yani şöyle ki, motor çalışır hareketi şanzuman'a verir, oda tekerlere iletir. vurdurma da ise tam tersi bir prensip tekerlekler hareketi şanzumana oda motora iletir buda marş motorunun yaptığı etki ile aynı olur.

quote:

Orijinalden alıntı: Halleluja

Viteste inmek her zaman iyidir diyen şöförse ben şöförlüğü bırakırım.

Her zaman viteste inmek daha iyi değil. Hafif eğimli, güvenli, sonu görülebilen rampalarda boşa almak daha iyi.

quote:

Orijinalden alıntı: BaRoN55

Karbüratörlü araçta boşta inmek yakıt tasarrufu sağlatır.Enjeksiyonlu araçta viteste inmek daha uygun olur cut off araç kendi torkuyla gidiceği zaman tüm yakıtı keser.

quote:

Orijinalden alıntı: rabitelli

Gelsin eksilerrr.... :D

Yani hareket halinde, yokuş inerken, çıkarken(bu aptalca olurdu di mi) ya da düz yolda; motor ve tekerleklerin bağlantısını kesmek uygun değil diyorsunuz???

o zaman gidin volvo i-roll ve i-shift hakkında bilgi edinin biraz.
rampa aşağı bile boşa atıyor yazılım.


Ama ozür dilerim yaaaa....
Volvo dediğin ne ki, buradaki alimlerin yanında.

quote:

Orijinalden alıntı: rabitelli

Gelsin eksilerrr.... :D

Yani hareket halinde, yokuş inerken, çıkarken(bu aptalca olurdu di mi) ya da düz yolda; motor ve tekerleklerin bağlantısını kesmek uygun değil diyorsunuz???

o zaman gidin volvo i-roll ve i-shift hakkında bilgi edinin biraz.
rampa aşağı bile boşa atıyor yazılım.


Ama ozür dilerim yaaaa....
Volvo dediğin ne ki, buradaki alimlerin yanında.


Hadi bilmişlik taslayalım biraz
Aracınız düz yolda, istediğiniz sabit hızla gidiyor: vitesi boşa almanın anlamı yoktur, boşa alırsanız sürtünmeden kaynaklı kayıplar nedeni ile hız kaybedersiniz, durmak/yavaşlamak istemediğiniz sürece bir anlamı yoktur.
Aracınız rampa yukarı gidiyor: yine vites boşa alınmaz, aksi durumda muhtemelen çişiniz gelmiştir, sağa çekmek üzeresiniz.
Aracınız rampa aşağı: İşte burada 3 senaryo çıkıyor karşımıza
1- Yolun eğimi, motor ve tekerlek bağlantıları kesildiğinde hızın korunmasını sağlayacak kadar değildir. Bu durumda motor ve tekerlek bağlantılarını kesmek hızınızı azaltır. Eğer böyle bir amacınız yoksa yakıt kaybınız olur çünkü tekrar hızlanmak için yakıt harcarsınız.
2- Yolun eğimi, motor ve tekerlek bağlantıları kesildiğinde hızın korunmasını sağlayacak kadardır. Yani örneğin 90'la giderken rampa aşağı boşa sallarsanız hızınız ne artar ne azalır. İşte yakıt ekonomisini sadece bu noktada sağlarsınız. Zira boşa atılmadığında hızı korumak için "O DEVİRDE" motorun iç sürtünmesini yenecek kadar yakıt harcamak gerekir. Bunun rölanti ile arasındaki yakıt farkı aşağı yukarı %2'dir. Yani jargonu kullanıp "fitezi boşa sallıyorum" derseniz 2 km lik bir rampada (100km'de 5 litre yaktığınızı varsayarsak) 100cc yakıt tasarrufu edersiniz. Değip değmeyeceğini siz hesap edin artık. Her gün sabah işe gidip akşam eve gelen ve yılda 15-20bin kilometre yolu anca yapanlar için bir önemi yok belki ama yılda 2milyon km yol yapıyorsanız???? (oha günde 5000KM)
3- Yolun eğimi vites boşa alındığında aracın hızlanmasını sağlayacak kadar fazladır. Bu durumda elbette yakıt ekonomisi sağlanır ancak araç sabit hızla kalmadığı için devamlı fren kullanma gereği duyulur retarder ve ishift+iroll gibi otomatik bir sistem kullanmıyorsanız trafik canavarı olma ihtimaliniz eğimle birlikte geometrik olarak artar.

Özetle arabanın üstüne çıktığında hayatının bebek çükü kadar bir kopilyaya bağlı olduğunu bilenler ile sürücülüğü ehliyet kartı ile denk görenleri aynı kefeye koymayınız.
Son bir ekleme: Sabit hızda giden ve devrini almış bir arabayı durdurmak, aynı hızda giden motor ve tekerlek bağlantısı kesilmiş (yani boşta) bir arabayı durdurmaktan daha zordur. Kaynak: Demir Bükey ileri sürücülük teknikleri kursu 1992
Yani 2nci madde sağlanırsa ve 3üncü madde ekstrem durumlarda boşa atarım. Siz ne yaparsanız yapın.!


Edit:imla, ekleme vesaire