Peki Müslümanlık tarihi Ömer Hayyam'ı ne olarak tanımış? Ateist mi yoksa aykırı felsefeci mi? Ben rubailerden yapılan yorum üzerine birisini ateist saymam açıkçası. Anlattıklarına göre elde somut bir kanıt yok Allah'ı reddettiğine dair. Ceza almış Hristiyan arkadaşımızın söylemi tutarlı geliyor bana. Tasavvuf pek de benimsenen bir akım olmadı ilk başlarda. Hala daha ağır eleştiriler getirilen bir düşünce biçimi sen de biliyorsundur. |
|
Mesela burda Tanrı'nın varlığını kader problemi üzerinden değerlendiriyor: "Olanların olacağı belliydi çoktan Iyiyi kotuyu yazmis kaderi yazan Ta bastan geregi dusunulmus her seyin Neden bosuna ugrasir,dertlenir insan?" "... Bize her şeyi yaptıran kendi madem Kulu sorguya çekmenin alemi ne?" ------ Kitaba bakarken garip bir dortlugu de dikkatimi cekti: "Putların,Kabe'nin istedigi:Kolelik; Canlarin,Ezanlarin diledigi:Kolelik; Mihrapti,kiliseydi,tesbihti,salipti: Nedir hepsinin ozledigi?Kolelik." Ama bazı yerlerde Tanrı varliginin kabul etmis bir sekilde ele aldigi dortluklerde var: "Bilge,yüce varlığın seyrine dalar Gafil ise onda dostluk düşmanlık arar ..." Burda da dinsel olarak eleştiri olup Tanrı'nın varligiyla ilgili bir durumu var: "Tekkede,manastirda,medresede,kilisede, Bir cennet cehennem kaygisidir surup gitmede Oysa yuce varligin sirlarina eren kisi Bunlarin tohumunu ugratmaz dusuncesine" Hayyam hem ateist hem de deist bir yaklasim gosteriyor ama tam olarak Hayyam'in hangi goruste oldugunu bilmenin zor oldugu dusuncesindeyim. |
Allah'tan İslam dininin geleneksel tanrısı anlıyorum. Hayyam bana sorarsan İslam'ın tanrısını kabul etmiyor. Rubailerinden bu anlaşılıyor. Din ve ibadethaneler için oyuncak, cennet ve cehennem için mantıksız ve tanık olunmamış diyor. Cennet ve cehennem bu dünyadaki haz ve ızdıraptan yola çıkarak uydurulmuş iması veriyor. Allah'ı ve insanlara yönelik dinsel misyonunu mantıksız ve saçma lanse ediyor. Kudret ve hakimiyeti Allah'tan alıp feleğe yüklüyor. Mevlana gibi tasavvufçuların bunu yaptığını yani Allah'tan kudreti alıp maddeye yüklediğini görmedim aksine bu felsefî dehrî görüşe şiddetle onlar da karşı çıkar. Mevlana mesela bu dehrî görüşlerle alay ediyor. Tasavvufçular aslında batıl veya küfr addedilecek söz ve görüşlerle yaptıkları söylense de Allah'a oldukça pozitif bir vurgu yapıyorlar. Hayyam'ın düşüncesinin merkezinde Allah olduğu bile oldukça şüpheli duruyor Allah'a pozitif bir odak koymasını veya Allahla ilgili olumlu bir mesaj vermesini geçtim. Yunus Emre gibi bana seni gerek seni, Mevlana gibi Allah ile olduktan sonra, ölüm de ömür de hoş demiyor Hayyam. Tasavvufçu - bence - değil. |
O konuda sana katılıyorum Anadolu'da 200-300 yıl sonra oluşmuş tasavvuf daha farklı bir tasavvuf. Hayyam'ın rubailerinin Anadolu'dan çıkan sözlerle benzeşmediği belli. 1000li senelerde Yunan felsefesi ile yoğurulmuş ve İslam dinini akıl ile eş tutan bir sürü değerli ilim adamı vardı. Ben Hayyam'ı da o sınıfta görüyorum. Eğer bu adam ibadet etmemişse bir veri bulunur bize. O zamanın insanlarının namaz kılıp kılmadığı oruç tutup tutmadığı kendi döneminde tespit edilecek şeylerdir. Bu da bize sağlam bir veri olur. Evliliği dahi kabul edilmezdi bilmiyorum evli mi idi ama neticede İslam 7/24 yaşanması gereken bir din. Bu tarz düşünen ve yaşayan kişiler Müslüman dahi olsalar ehli sünnet mezhebine bağlı kişiler tarafından bugün bile değersiz hatta dinsiz görülürler kendimden iyi biliyorum Hayatında Kur'an meali okumamış bir çok kişi tarafından Müslümanlık dışı söylemler söylemekle itham edildim Benim çıkardığım sonuca göre bu adamın aykırı bir Müslüman olduğu akla daha yatkın olan şey, hayatı boyunca bir münafık gibi yaşadıysa bilemeyiz tabi de rubaileri Allah ile kavga eden bir yapıda. Yani pek sevgi beslemediği kesin. |
Çok zorluyorsun hocam çok taraflı bir zorlama bu bırak hayyam da müslüman olmasın |
Taraflı zorlama nerede? Banane Hayyam Müslüman değilse. Hiç kafaya takacağım bir şey değil ki. Adam öleli 1000 sene olmuş ya İsterse tarihte Müslüman sayılan tüm değerli bilim ve fikir adamları Müslüman olmasın hiç bir şey değişmez benim için. Hayyam hakkında çok yerde Müslüman olmadığı iddia ediliyordu ben de objektif olduğundan emin olduğum tarihçi arkadaşa sordum eldeki verileri. Madem adamın açık net Müslüman olup olmadığı belli değil. Bize bulmaca çözmek gibi bir iş düşüyor. Ben de mantık yürütüyorum. Mantığım yanlış ise düzeltebilir herhangi birisi. Boşver kafası güzel bir kafa bu arada, gerçek hayatımda daha fazla yapmaya başladım, her şeyi merak etmek iyi bir şey değil, o konuda sana katılıyorum |
Ömer Hayyam şairdir. Rubaileri vardır. Bir de astronomiyle ilgilenmiştir. Selçuklu Sultanının isteği üzerine bir de takvim hazırlamıştır. |
Gıyaseddin Eb'ul Feth Ömer İbni İbrahim el-Hayyam veya Ömer Hayyam, İranlı şâir, filozof, matematikçi ve astronom. Hayyam, Nişabur doğumludur. |
Dünya zevklerine kanmış hedonizm afyonuna kandığı için tanrıyla kavgalı bir sarhoş şair,matematikçi. Bilim yapması dışında bir artısı yok. |
"Felek denilen şu testici latif bir kadeh yapar;
Yapar da yaptığını sonra yine yere çalar!"
"Biz kuklayız, kuklacı ise felek.
Değildir bu mecaz, gerçektir gerçek."
"Yetseydi gücüm tanrı misali feleğe,
Yok ederdim, vermezdim aman feleğe."
Diğer rubailerinden de görüldüğü kadarıyla felekte olan her şey Hayyam için ölümlü ve hiç. Hayyam için dinler, günah / haram ve ahiret açıkça uydurma ve keyfi. Hayyam'a göre duyarsız, mantıksız ve kötü bir tanrının eseri olan veya ezeli ve ebedi olan bir felek her şeye egemen. Ölümsüz ruh, bu ruhu taşıyacak bir ahiret (gözleme veya deneyime dayanmadığı yalnızca sözlerden ibaret olduğu için, mantıksız olduğu için büyük ihtimalle) yok.
Sinan ekolü felsefî ekol ama tabiici felsefî ekolün ana Sünni gelenekten olanların hep korktuğu şekilde bir yerden sonra İslam'ın dışına çıkıp ateizme veya deizme kapı açmaması için bir sebep yok. Hayyam'ın evreni bir astronomun değişmeyen, içinde çok az güzel şeyin olup bunların kıymetinin bilinmesi gerektiği çok acınası bir evren ve içindeki dinler mantıksızlık, yalan dolan, açıkça uydurma ama Hayyam ortama uyum sağlamak zorunda olduğu için kendisi hayattayken erişime büyük ölçüde kapalı terânelerle his ve fikirlerini yansıtmış. Bu insan sıradan bir şathiyyatçı değil. Yalnızca anlık duygu durum değişimlerinin haricinde ciddi ve kendi içinde tutarlı bazı ontolojik düşüncelere ve bunlardan türemiş olan, anlık mutluluğu ve yaşamın insanı kısa süre bile olsun avutan zevklerini öne koyan bir etik felsefeye sahip olduğunu gösteriyor.
"Hâlî hoş bâş zanki maksûd înest.
Bugün mutlu olmaya bak. Çünkü amaç bu."
Bunları söyleyen Hayyam disiplinli, ciddi bir araştırmacı da bunu unutmayın. Alelade bir hedonist değil.
Sınav problemine de işaret ettiği için teizme zarar veriyor. Teizm realist bir açıdan gerçekte karşılığı olmayan kompleks mantıklar uydurarak ancak bu problemleri çözebiliyor. @Thomas Aquinas.
Ateistler genellikle evren veya kozmos dediğimiz bağlamın genel tertibini tesadüf (random) addediyor yoksa determinizmi savunan bir ateist hayli hayli sıkı bir kaderci olabilir ve bu random görünen dağılımı mutlak bir neden sonuç zincirine veya tek bir maddesel kozmik nedene, bu nedenin genleşmesiyle ortaya çıkan sonuçlara indirgeyebilir. Örnek olarak mesela Marksist komünistlere kaderci veya determinist ateistler denebilir çünkü maddede bulunduğunu varsaydıkları diyalektik yasa gereği toplumların eninde sonunda zorunlu olarak komünizme geçiş yapacaklarını iddia ediyorlar. @torlofan
< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi Nat Alianovna -- 18 Haziran 2020; 9:13:14 >
< Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı > Bu mesaja 1 cevap geldi. Cevapları Gizle
Bu mesajda bahsedilenler: @torlofan , @Thomas Aquinas