Arama butonu
Bu konudaki kullanıcılar: 1 misafir
23
Cevap
3738
Tıklama
0
Öne Çıkarma
Cevap: ömer hayyam kimdir (2. sayfa)
N
4 yıl
General

Hayyam'ın İslam'ı bilmediğini ve İslam üzerinde çalışmadığını söylemiyorum. Tasavvufçuluğa mensup olduğunu sanmıyorum. Şarap testisi motifini varlığın tanrıda birliğine yönelik kullanmadan topraktan gelen ve toprağa dönecek kadını ve toprağı bir sayan maddeci bir syllogist benzetme olarak kullanıyor gibi duruyor; tanrı yerine gökyüzü, kainat, yörünge, kader gibi anlamlara sahip bir felekten ayrıca bahsediyor.

"Felek denilen şu testici latif bir kadeh yapar;
Yapar da yaptığını sonra yine yere çalar!"

"Biz kuklayız, kuklacı ise felek.
Değildir bu mecaz, gerçektir gerçek."

"Yetseydi gücüm tanrı misali feleğe,
Yok ederdim, vermezdim aman feleğe."

Diğer rubailerinden de görüldüğü kadarıyla felekte olan her şey Hayyam için ölümlü ve hiç. Hayyam için dinler, günah / haram ve ahiret açıkça uydurma ve keyfi. Hayyam'a göre duyarsız, mantıksız ve kötü bir tanrının eseri olan veya ezeli ve ebedi olan bir felek her şeye egemen. Ölümsüz ruh, bu ruhu taşıyacak bir ahiret (gözleme veya deneyime dayanmadığı yalnızca sözlerden ibaret olduğu için, mantıksız olduğu için büyük ihtimalle) yok.

Sinan ekolü felsefî ekol ama tabiici felsefî ekolün ana Sünni gelenekten olanların hep korktuğu şekilde bir yerden sonra İslam'ın dışına çıkıp ateizme veya deizme kapı açmaması için bir sebep yok. Hayyam'ın evreni bir astronomun değişmeyen, içinde çok az güzel şeyin olup bunların kıymetinin bilinmesi gerektiği çok acınası bir evren ve içindeki dinler mantıksızlık, yalan dolan, açıkça uydurma ama Hayyam ortama uyum sağlamak zorunda olduğu için kendisi hayattayken erişime büyük ölçüde kapalı terânelerle his ve fikirlerini yansıtmış. Bu insan sıradan bir şathiyyatçı değil. Yalnızca anlık duygu durum değişimlerinin haricinde ciddi ve kendi içinde tutarlı bazı ontolojik düşüncelere ve bunlardan türemiş olan, anlık mutluluğu ve yaşamın insanı kısa süre bile olsun avutan zevklerini öne koyan bir etik felsefeye sahip olduğunu gösteriyor.

"Hâlî hoş bâş zanki maksûd înest.

Bugün mutlu olmaya bak. Çünkü amaç bu."

Bunları söyleyen Hayyam disiplinli, ciddi bir araştırmacı da bunu unutmayın. Alelade bir hedonist değil.

Sınav problemine de işaret ettiği için teizme zarar veriyor. Teizm realist bir açıdan gerçekte karşılığı olmayan kompleks mantıklar uydurarak ancak bu problemleri çözebiliyor. @Thomas Aquinas.

Ateistler genellikle evren veya kozmos dediğimiz bağlamın genel tertibini tesadüf (random) addediyor yoksa determinizmi savunan bir ateist hayli hayli sıkı bir kaderci olabilir ve bu random görünen dağılımı mutlak bir neden sonuç zincirine veya tek bir maddesel kozmik nedene, bu nedenin genleşmesiyle ortaya çıkan sonuçlara indirgeyebilir. Örnek olarak mesela Marksist komünistlere kaderci veya determinist ateistler denebilir çünkü maddede bulunduğunu varsaydıkları diyalektik yasa gereği toplumların eninde sonunda zorunlu olarak komünizme geçiş yapacaklarını iddia ediyorlar. @torlofan





< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi Nat Alianovna -- 18 Haziran 2020; 9:13:14 >

< Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >
Bu mesaja 1 cevap geldi.

Bu mesajda bahsedilenler: @torlofan , @Thomas Aquinas
T
4 yıl
Binbaşı

Peki Müslümanlık tarihi Ömer Hayyam'ı ne olarak tanımış? Ateist mi yoksa aykırı felsefeci mi?

Ben rubailerden yapılan yorum üzerine birisini ateist saymam açıkçası.

Anlattıklarına göre elde somut bir kanıt yok Allah'ı reddettiğine dair.

Ceza almış Hristiyan arkadaşımızın söylemi tutarlı geliyor bana. Tasavvuf pek de benimsenen bir akım olmadı ilk başlarda.

Hala daha ağır eleştiriler getirilen bir düşünce biçimi sen de biliyorsundur.


Bu mesaja 1 cevap geldi.

Bu mesajda bahsedilenler: @Nat Alianovna
H
4 yıl
Yarbay

quote:

Orijinalden alıntı: torlofan

Antik Yunan düşünürlerinin İsa'dan önce olduğunu düşündüğümüzde muhatap olduğu tanrı iddiası Zeusun başını çektiği yunan tanrıları idi. O sebepten özgür düşüncenin geçmişte yaşadığı nadir toplumlardan olan Antik Yunan'da tanrısızlık olabilir. İsa sonrası ise katı şekilde tanrısızların cezalandırıldığını düşündüğümüzde batıda sanırım ancak reform hareketleri sonrası deist/ateist düşünceler günümüze kadar gelebilmiş. Belki oldu ama öldürdüler ve eserlerini de yok ettiler. Nadir de olsa vardır belki bilmiyorum da sanmıyorum yaşatacaklarını.

İslam ise sadece ehli sünnetin hüküm sürdüğü bir mezhepçilik görmemiş. Mutezile mezhebi olsun Şii mezhebi olsun geçmişte epey bilim ve felsefe adamı çıkarmışlar. Görüşlerden etkilenmeler olsa da açık açık tanrı yoktur demeyen birisine sırf tanrı kavramına eleştirel baktığı için ateist idi bu denmesi garip geliyor bana.

Bahsettiğin ismi google da arattığımda hem tanrısız hem de deist olduğu iddiaları var. Tabiki de olabilir ama kanıt nerede? Kanıt adamın ifadelerinde olmalı. Demişse tanrı yoktur ateisttir; demişse din yoktur yaratıcı vardır deisttir. Bu adam madde sonsuzdur yaratıcıya ihtiyaç yoktur demiş sanırım. Peki Ömer Hayyam ne demiş?

Ben Ömer Hayyam'ın rubailerini ne zaman okusam Allah ile kavga eden bir adam görüyorum yani daha çok anlam arayışında olan bir adam var gibi. Ateist olduğunu iddia edecek veriler nedir? Benim merak ettiğim ve arkadaşa sorduğum konu bu. Ortaçağ denen tarih boyunca İslam düşünürleri dünyanın en önde gelen bilim ve fikir ortamını yaşadılar, Avrupa'yı etkilediler desek yanlış olmaz sanırım. Sonra yobazlara karşı yenildiler ve bilim İslam coğrafyasında değersiz kaldı. Hala daha sıkıntılarını yaşıyoruz bu sürecin.

Konumuza dönersek: Ömer Hayyam gibi bir adamı İslam tarihi ateist/dinsiz olarak mı nitelemiş yoksa aykırı bir adam olarak mı mesela?
Antik Yunan Filozofu Ksenophanes tek tanrıcı bir filozoftu. Tek tanrıcılık yaygın olmasa dahi tek tanrıcı filozoflar da vardı.



< Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >

H
4 yıl
Yarbay

quote:

Orijinalden alıntı: Nat Alianovna

Yazılı olarak ilkin 13.asırda. Dehrî ve tabâyi'i maddeci ve natüralist manasında bu çok kuvvetli ihtimalle Hayyam'ın bir ateist olduğunu gösteriyor. Eleştirmenlerin koyduğu Hayyam zamanına en yakın rubailerinden pek de deizm çıkarılamıyor daha çok dinlere ve tanrıya çatan bir karamsarlık ve karamsarlığa bağlı hazcılık ve nihilizm var bunlar ateizmle veya apateizmle bağlantılandırılabilecek şeyler. Deist bile ise sadece bir sözden ibaret dediği tanrıdan evreni böyle yarattığı, insanları mahvolmaya ve yalan dolanla kandırıp kör kalmaya mahkum ettiği için kesinlikle hazzetmiyor. @torlofan

Rubailer günümüzde kelime / kalıp seçimi, kuruluş, zevk, üslup vb üzerinden analiz edilebiliyor hatta bu iş bu konuya özel bilgisayar programlarınca da yapılabilir ama programlar doğru sonuç vermeyip yanlışlar da yapabilir. Hayyam zamanına ne kadar yakınsa, belirli kriterlere ne kadar uyuyorsa, paylaşılan rubailerin sahibinin mahlası haricinde tutarlı ve inandırıcı şekilde sahibinden bahsediyorsa o kadar iyi. @HIGHER

Müslüman olmadığı çok bariz. Semavî dinin temel öğelerine (cennet, cehennem yani ahiret, ardından günah, tanrı işine) saldırıyor ve reddediyor. Cennet ve cehennemi yalnızca duyum veya söylem halinde olan farazî yerler olarak ele alıyor yalnızca deneyimi sağlam kabul ederek cennet ve cehennemin karşılıkları aslında bu dünyada diyor. Syllogist mantık kurarak tanrıya, ilahi sınava vs çatmasa, açıkça cennet ve cehennemin varlığına şüphe düşüren alaycı ifadeler kullanmasa cennet ve cehennem bizim bu dünyadaki anlarımız demesinden yola çıkarak bir çeşit Dürzî (erken 11.YY'da çıkmış, diğer bütün mezheplerce batıl addedilen, hem ahireti hem de ilahi sınavı bu dünyada varsayan bir İslam akımıne mensup) olduğu veya en azından Dürzîlerle bağlantılı olduğu söylenebilirdi.


< Resime gitmek için tıklayın >

"Her şeyin sahibi Tanrı madem ki yarattı doğayı 
Ne sebeple verdi ona eksiği, kusuru? 
Çirkin olduysa bu mahluk, kimin kusuru? "

"Beni özene bezene yaratan kim? Sen! 
Ne yapacağımı da yazmışın önceden. 
Demek günah işleten de sensin bana: 
Öyleyse nedir o cennet cehennem?"

A - Tanrı yaratıcı sıfatıyla her şeyi yazmış ve belirlemiş.
B - Kulun yapacakları da diğer şeyler gibi yaratılmış, yazılmış ve belirlenmiş.
Sonuç - İnsana günah işletip ardından (mantıksızca) ödüllendirip cezalandıran tanrı.
Hayyam'ın tam olarak ateist,deist ve teist olduğunu kestirmenin güç olduğunu düşünüyorum, bazı yerlerde Tanrı'ya bir sitemde var bir inkarda. Tanrı'ya bir sitem hali hazırda Tanrı'yı kabul etmiş koyduğu bir kuralı eleştirirken diğer taraftan kader problemi ile Tanrı'nın varlığını sorgulamakta.

Mesela burda Tanrı'nın varlığını kader problemi üzerinden değerlendiriyor:

"Olanların olacağı belliydi çoktan
Iyiyi kotuyu yazmis kaderi yazan
Ta bastan geregi dusunulmus her seyin
Neden bosuna ugrasir,dertlenir insan?"

"...
Bize her şeyi yaptıran kendi madem
Kulu sorguya çekmenin alemi ne?"

------

Kitaba bakarken garip bir dortlugu de dikkatimi cekti:

"Putların,Kabe'nin istedigi:Kolelik;
Canlarin,Ezanlarin diledigi:Kolelik;
Mihrapti,kiliseydi,tesbihti,salipti:
Nedir hepsinin ozledigi?Kolelik."

Ama bazı yerlerde Tanrı varliginin kabul etmis bir sekilde ele aldigi dortluklerde var:

"Bilge,yüce varlığın seyrine dalar
Gafil ise onda dostluk düşmanlık arar
..."

Burda da dinsel olarak eleştiri olup Tanrı'nın varligiyla ilgili bir durumu var:

"Tekkede,manastirda,medresede,kilisede,
Bir cennet cehennem kaygisidir surup gitmede
Oysa yuce varligin sirlarina eren kisi
Bunlarin tohumunu ugratmaz dusuncesine"

Hayyam hem ateist hem de deist bir yaklasim gosteriyor ama tam olarak Hayyam'in hangi goruste oldugunu bilmenin zor oldugu dusuncesindeyim.



< Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >

N
4 yıl
General

quote:

Orijinalden alıntı: torlofan

Peki Müslümanlık tarihi Ömer Hayyam'ı ne olarak tanımış? Ateist mi yoksa aykırı felsefeci mi?

Ben rubailerden yapılan yorum üzerine birisini ateist saymam açıkçası.

Anlattıklarına göre elde somut bir kanıt yok Allah'ı reddettiğine dair.

Ceza almış Hristiyan arkadaşımızın söylemi tutarlı geliyor bana. Tasavvuf pek de benimsenen bir akım olmadı ilk başlarda.

Hala daha ağır eleştiriler getirilen bir düşünce biçimi sen de biliyorsundur.
İslam tarihinde ortak bir görüş yok ama Hayyam'a maddeci ve Allahsız diyen çok. Tabii ki ben dahil böylesi bir topluluk olması bir şey anlatmaz (her ne kadar işaret etse bile anlatmaz). Önemli olan Hayyam'ın kendi ifadeleri ya da en azından ona atfedilmiş ifadeler.

Allah'tan İslam dininin geleneksel tanrısı anlıyorum. Hayyam bana sorarsan İslam'ın tanrısını kabul etmiyor. Rubailerinden bu anlaşılıyor. Din ve ibadethaneler için oyuncak, cennet ve cehennem için mantıksız ve tanık olunmamış diyor. Cennet ve cehennem bu dünyadaki haz ve ızdıraptan yola çıkarak uydurulmuş iması veriyor. Allah'ı ve insanlara yönelik dinsel misyonunu mantıksız ve saçma lanse ediyor. Kudret ve hakimiyeti Allah'tan alıp feleğe yüklüyor. Mevlana gibi tasavvufçuların bunu yaptığını yani Allah'tan kudreti alıp maddeye yüklediğini görmedim aksine bu felsefî dehrî görüşe şiddetle onlar da karşı çıkar. Mevlana mesela bu dehrî görüşlerle alay ediyor.

Tasavvufçular aslında batıl veya küfr addedilecek söz ve görüşlerle yaptıkları söylense de Allah'a oldukça pozitif bir vurgu yapıyorlar. Hayyam'ın düşüncesinin merkezinde Allah olduğu bile oldukça şüpheli duruyor Allah'a pozitif bir odak koymasını veya Allahla ilgili olumlu bir mesaj vermesini geçtim. Yunus Emre gibi bana seni gerek seni, Mevlana gibi Allah ile olduktan sonra, ölüm de ömür de hoş demiyor Hayyam. Tasavvufçu - bence - değil.





< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi Nat Alianovna -- 18 Haziran 2020; 9:14:44 >

< Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >
Bu mesaja 1 cevap geldi.

Bu mesajda bahsedilenler: @Thomas Aquinas
T
4 yıl
Binbaşı

O konuda sana katılıyorum Anadolu'da 200-300 yıl sonra oluşmuş tasavvuf daha farklı bir tasavvuf. Hayyam'ın rubailerinin Anadolu'dan çıkan sözlerle benzeşmediği belli.

1000li senelerde Yunan felsefesi ile yoğurulmuş ve İslam dinini akıl ile eş tutan bir sürü değerli ilim adamı vardı. Ben Hayyam'ı da o sınıfta görüyorum.

Eğer bu adam ibadet etmemişse bir veri bulunur bize. O zamanın insanlarının namaz kılıp kılmadığı oruç tutup tutmadığı kendi döneminde tespit edilecek şeylerdir. Bu da bize sağlam bir veri olur. Evliliği dahi kabul edilmezdi bilmiyorum evli mi idi ama neticede İslam 7/24 yaşanması gereken bir din.

Bu tarz düşünen ve yaşayan kişiler Müslüman dahi olsalar ehli sünnet mezhebine bağlı kişiler tarafından bugün bile değersiz hatta dinsiz görülürler kendimden iyi biliyorum Hayatında Kur'an meali okumamış bir çok kişi tarafından Müslümanlık dışı söylemler söylemekle itham edildim

Benim çıkardığım sonuca göre bu adamın aykırı bir Müslüman olduğu akla daha yatkın olan şey, hayatı boyunca bir münafık gibi yaşadıysa bilemeyiz tabi de rubaileri Allah ile kavga eden bir yapıda. Yani pek sevgi beslemediği kesin.


Bu mesaja 1 cevap geldi.

Bu mesajda bahsedilenler: @Nat Alianovna
G
4 yıl
Binbaşı

Çok zorluyorsun hocam çok taraflı bir zorlama bu bırak hayyam da müslüman olmasın



< Bu ileti DH mobil uygulamasından atıldı >
Bu mesaja 1 cevap geldi.

Bu mesajda bahsedilenler: @torlofan
T
4 yıl
Binbaşı

Taraflı zorlama nerede? Banane Hayyam Müslüman değilse. Hiç kafaya takacağım bir şey değil ki. Adam öleli 1000 sene olmuş ya

İsterse tarihte Müslüman sayılan tüm değerli bilim ve fikir adamları Müslüman olmasın hiç bir şey değişmez benim için.

Hayyam hakkında çok yerde Müslüman olmadığı iddia ediliyordu ben de objektif olduğundan emin olduğum tarihçi arkadaşa sordum eldeki verileri.

Madem adamın açık net Müslüman olup olmadığı belli değil. Bize bulmaca çözmek gibi bir iş düşüyor. Ben de mantık yürütüyorum.

Mantığım yanlış ise düzeltebilir herhangi birisi.

Boşver kafası güzel bir kafa bu arada, gerçek hayatımda daha fazla yapmaya başladım, her şeyi merak etmek iyi bir şey değil, o konuda sana katılıyorum




Bu mesajda bahsedilenler: @Leopolddedalus
G
4 yıl
Binbaşı

Ömer Hayyam şairdir. Rubaileri vardır. Bir de astronomiyle ilgilenmiştir. Selçuklu Sultanının isteği üzerine bir de takvim hazırlamıştır.



G
4 yıl
Çavuş

Gıyaseddin Eb'ul Feth Ömer İbni İbrahim el-Hayyam veya Ömer Hayyam, İranlı şâir, filozof, matematikçi ve astronom. Hayyam, Nişabur doğumludur.



L
2 yıl
Onbaşı

Dünya zevklerine kanmış hedonizm afyonuna kandığı için tanrıyla kavgalı bir sarhoş şair,matematikçi. Bilim yapması dışında bir artısı yok.



< Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >

DH Mobil uygulaması ile devam edin. Mobil tarayıcınız ile mümkün olanların yanı sıra, birçok yeni ve faydalı özelliğe erişin. Gizle ve güncelleme çıkana kadar tekrar gösterme.