Düzgün işlemci overclock nasıl yapılır?

4 yıl

Binbaşı

Konu Sahibi

Clocking nedir? Neden yapılmalıdır?

Basitten başlayacağız bu sefer. Basit sorularla başlayalım hatta, işlemci denen şeyin performansı nedir, bunu nerden alır? Tabi ki çekirdek hızı diyeceksiniz sanırım, ama maalesef yanlış olacaktır, tam yanlış denemez ama baya eksik olacaktır.

Bazen ne kadar overclock yaparsanız yapın aldığınız performans artmaz, fps artmaz, niye acaba?

Önce yazılım kısmı ile beraber anlatacağım, Windows NT den beri multitasking sistemi kullanılıyor, yani herhangi bir görev parçalara ayrılıyor ve işlemciye böyle gönderiliyor, İşlemci birini tamamlarken diğerlerini donduruyor, sonra bu işlemi bitirp, diğerine geçiyor. Yani siz hani bilgisayarda bir çok işlem aynı anda yapıyor zannediyorsunuz ya, mesela müzik dinlerken film izlemek, aynı anda bir şeyler indirmek gibi, yok o öyle değil hepsi milyarlarca parçalara bölünüyor ve işlemci bi ona bi ona bakıp duruyor.

Eskiden bu böyle değildi, bir veriyi alır, sonuna kadar hesaplar sonucu verir sonra diğerine geçerdi, tabi o zamanlar bu sebeple ctrl + alt + delete yoktu, çünkü aynı anda tek işlem yapıyor ve eğer o kilitlenirse her şey kilitlenmiş oluyordu.

Ve bir çok yerde de belirttiğim gibi şu anda işlemcilerin gerçek performansını görebileceğimiz bir alt yapı yok, bu sebeple yukarıdaki bilgiler de ışığında işlemciye ne kadar hızlı ve stabil bilgi giderse, işlemci de o kadar çok iş yapabiliyor. Senelerdir aslında işlemci o kadar hızlı ki ulaşamıyoruz hızına, bunu çözmek için NVME m2 diskler çıktı, daha hızlı işlemciye bilgi gitsin diye, maalesef asıl hıza yaklaşamadı bile, belki intel optaneleri görmüşsünüzdür, m2 nin kaç katı hıza sahip, günümüz işlemcileri onu bile sorunsuz işleyebiliyor. Buradan düşünün artık.

Bunlar ışığında cache diye bir şey doğdu. Cache bi nevi işlemcinin içine koyulmuş bir ram gibi düşünebilirsiniz, ve bu işlemciye yakın bir hızda çalışır. İşlemci cachen bilgiyi alıp ilerken, cache de bir sonraki olduğunu düşündüğü datayı hazırlar. Bir bilgi lazım olduğunda işlemci her zaman önce cache e bakar, bulamazsa daha yavaş olan rame bakar, orada da bulamazsa daha da yavaş olan hard diske geçer.

Diyebilirsiniz ki o zaman e her şeyi cache yükleyelim misler gibi çalışsın her şey. Çok mantıklı! ama bir sorun var, işlemci her seyi az önce anlattığım gibi sıra ile yapar, bir çekirdek aynı anda 2 iş yapamaz, ama cache aynı anda bir çok veriyi barındırabilir, tabi yeni gelecekler üzerine yazamaz diye bir şey yok yani bir oyun yüklü diye bilgisayarın çalışması için çok önem arz eden bir şeyin üzerine de yazabilir. Ya da oyun için aldığı bilgilerde bir sorun vardır, haydaaa der ve cache i atlayıp işlemci ram ve harddisk sıralamasından doğru bilgiyi aramaya girişebilir.

Tabi bu konuda Microsoft en sevdiğimiz firma olduğundan ve onlar da bizi çok sevdiklerinden güzel bir çözüm önermişler. "Task switching" denen bir özelliği var, hani parça parça işliyor da işlemci, onun bir parçasını gönderiyor bir çekirdeğe, sonra diğer parçasını konudan haberi olmayan başka bir çekirdeğe gönderiyor, tabi bu yeni çekirdeğin konudan haberi de yok, ve sonra işlenmiş verileri hangi çekirdekteydi napıyordu bakip, parçaları birleştirmesi gerekiyor, tabi bir de bu veri geldi, cache windows nası bir sıra ile attı kendisi de bilmiyor, e ne oldu işlemci hem ne yapacağını bilmiyor, hem de neyi yapacağını bilmiyor, e gidiyor rame, sonra yine harddiskte, çok basit bir şekilde işlemci çözebilecekken kulağını tersten ve aynadan gösterip sağ mı sol mu kendisi bile karıştırıyor.

Yani fark ettiyseniz işlemci zamanının çoğunu ne yapacağını anlamak için harcıyor işi yapmak yerine. Yani işlemci ya da ekran kartını overclock etmek fark ettiğiniz üzere hiç bir işe yaramıyor. Diyeceksiniz ama ben 500mhz artırdım 30 fps arttı daha ne, öyle değil. Eline gelen işi yaparken hızlı yapıyor gönderiyor, sonra bekliyor yeni veri gelsin diye, gelmiyor, kendini uyku moduna alıyor, sonra gelince uyanıp, yani yeniden anakarttan voltaj isteyip, cache e bakıp bulamayıp rame bakıp bla bla devam ediyor.

Peki çözüm nedir?
Yazılım kısmına girersek affinity leri düzenlemek gerekir. Görev yönetcisinde sağ tıklarsanız bir şeye orada "set affinity" vardır, Türkçesi ne bilmiyorum, onu her görev için atarsanız dersiniz ki windowsa, kardeş bu görev bi bütün her yere değil bu çekirdeğe gönder. OO der baba tamamsın gönderir. Tabki restart attığınız an gider, gitmemesi için https://bitsum.com/ buradan Process lassoyu indirebilirsiniz. Ben genel olarak core0, mouse klavye, core1 windows zamazingoları, core2 network, core 3-7 oyunlar gibi bir şekilde düzenlemeye çalışıyorum.

İkinci çözüme gelelim, bu yazılım kısmıydı, program zaten ücretsiz kullanılabiliyor, deneyerek performans avantajlarına bakabilirsiniz, ancak kesinlikle işlemlerin önceliklerini "priority" değiştirmeyin, çünkü bu sadece bir şeyleri mahveder. Her şey aynı anda yürümeli çünkü biliyorsunuz.

Bunu bir 2700x li sistemde denedik, sistem olduğu haliyle fortnite ı 100-150 fps aralığında çalıştırıyordu, düzenleyince 200-250lere çıkabildi rahatça ve başka bir şey yapmadık sadece bu.

Şimdi overclock kısmına geleliiiiim, başka clocking dedim çünkü zaten her yaptığınız overclock, işlemcilerin asıl hızları web sitelerinde yazar, mesela 10900k nın asıl hızı 3.7 Ghz dir, bunun harici kullandığınız her şey zaten overclock. Biz bunu en stabil en düzgün çalışacağı hıza almak isteriz, az önceki bilgiler dahilinde görebiliriz ki en önemki şey cache hızı, uncore, ring denen şey. Onu ne kadar yükseltebilirseniz o kadar iyi, ve bu çok voltaj ister. Mesela yanlış hatırlamıyorsam 10700k için 5.1Ghz core için gereken voltaj 4.9 cache ile aynıydı. Bu bağlamda 49/49 yapmak daha makul, en zamanlı doğru hızda çalışırlar. 51/49 olduğunda, işlemci yine aralarda bekleme moduna girecektir, bunu istemeyiz.

İkinci önemli konumuz ısı, ısı arttıkça direnç artar, direnç arttıkça geçebilen veri yavaşlar, bu yavaşladıkça bilgisayar veri iletmek için daha çok uğraşır, hem daha çok elektrik harcar, hem donanımı eskitir, hem ısı yüzünden aralarda hata yapma olasılığı artar. Bu kısım direk fizik, detaya girmeyeceğim isteyen direnç ve akım konularına bakabilir.

Bunun yerine düzgün hızlarda, doğru hesap yapan bir işlemci ve ona hizmet eden diğer parçalar olmalıdır.

Isı limitimiz işlem yaparken 60, 60ı geçtikten sonra ısı durdurulamaz şekilde artar çünkü ısı artar, direnç artar, veri azalır, bilgisayar zorlar daha da ısınır ve patlar. Bu sebeple işlemci firmaları 60-65 aralığına gizli limit koymuşlardır, bir ikinci limit de 80 den sonra başlar. Size göstermeden ısıyı sabit tutabilmek için hızı düşürür. Siz yine aynı hız görürsünüz ancak işlemcinin bir işlemi yaptıktan sonra arada dinlenme süresi artar. Bunu zaten asla istemeyiz. O yüzden stres test programımızda 80 derece üzerine asla ama asla çıkmayacağız. Ana ve en önemli kuralımız bu.

İkincisi residuallar, test yazılımımızın bir kütüphanesi olur, işlemciye belli hesaplar gönderir sonra asıl sonuçla işlemcinin çıkardığı sonucu karşılaştırır, ne kadar çok fark varsa, işlemci o kadar saçmalıyordur. Bu durumda yani yanlış hesapladığında correction devreye girer, işlemci der ki hacıt yanlış hesapladın, bak şuna bir daha hesapla, ve tekrar hesaplar, yani bir işi basit bir işi, stabil değil diye bir işi iki kere yaptık tabi bir de bunun öncesi var, işlemci yanlış olduğunu anlayınca cache bakacak, e gitti ki üzerine çoktan yazdı cache tekrar rame tekrar harddiskte ofof.

O yüzden test yazılımımıza 2. bir kural geldi, residuallar KESİNLİKLE birbiri ile aynı olmalı. Ve bu test yazılımını 1-4 saat arası kullanmalıyız.

https://hwtips.tistory.com/1611 web sitesi linki bu, eskiden önerdiğim linpackextreme in 2021 kütüphaneli hali. Onunki yanlış hatırlamıyorsam 2009du. Hiç bir ayarı değiştirmenize gerek yok, normalde halde 10 pass yapacaktır, olmaz, siz 10000 yazın, 1-4 saat test yapın tamam dediğiniz gece bırakın, sabah yine tamamsa geçmiş olsun.

Şimdi bu işlemci clocking nasıl yapılır ona bakalım.

Örnek olarak 10900kf den gideceğim, kendim şu an yapmaya devam ettiğim için, ancak finale yaklaştım:
Benim donanım:
Anakart: EVGA z490 Dark Kingpin
İşlemci: intel 10900kf direct delid
Soğutu: Arctic Freezer 420
Thermal macun: Sıvı metal.
Ram: 4000-cl14-14 2x16.

Şimdi fark edeceğiniz üzere oldukça iyi bir soğutmaya sahibim, ve anakartından rama kadar hepsi var olan en iyilerden. Bu yüzden size temin ederim ki internette gördüğünüz %99.9 kişinin overclock yaptım bla bla diye çıkması, yalan, stabil değil, aşırı ısınıyor, ve benim aldığım performansı stabiliteyi alamıyorlar. Bunu kendimi övmek için demiyorum yanlış anlaşılmasın, sadece o saçma sapan rakamlara bakıp, sizin neden öyle değil diye üzülmeyin diye diyorum. Çünkü yanlışlar, insanları çok yanlış yönlendiriyorlar, adam koymuş 1.41V vermiş 5.5 çalıştırmış golden chip diyor, bi kere HT açıkken o voltajla o hızın çalışması için büyük bir vdroop olması lazım, bu varsa zaten gerçek performanstan bile bahsedemeyiz, onu geçtim, adamın stabilite testi cinebench.. O ne ya.

Şimdi basite nasıl başlıyorum söyleyim:

Linx programını indiriyoruz, ve ve coreTemp i indiriyoruz:
https://hwtips.tistory.com/1611 linx, evet korece önemi yok.
https://www.alcpu.com/CoreTemp// coreTemp.

İlk iş bios default yapılır, sonra xmp açalım. Normalde önce ben ram OC mi tamamlıyorum, size de onu öneririm, çünkü cache bilgileri ramden alır, ram aşırı hızlıysa uncore onu düzgün karşılayabilmek için yüklü çalışır ve bu da ısı ve daha çok voltaj demektir. O yüzden İşlemci oc yapılınca, sonra ram yapılınca, tekrar işlemciye bakmak gerekir. Bu kısmı atlayıp raminiz zaten stabil ve düzgün diye kabul ediyorm.

İkinci aşama llc ya disabled, ya da flat olması lazım. Yani min vdroop olacak. Bu çok önemli sebebini diğer başlıkta anlattım. https://forum.donanimhaber.com/islemci-ve-ram-oc-hakkinda-notlar--147912876 ve biostaki uyutma modlarının tamamının kapatılması. Cstate gibi şeyler. Bu sayede cpuyu paso uyutmuyoruz, hazirda bekliyor. Uyutacaksaniz kapatin zaten anlami yok. Nasil yapicaz derseniz o yazida var kaynaklar.

Core ve Uncore ben direk 48e sabitledim, 1.22 voltaj verdim, çünkü anakart otomatik 1.20 gibi bir şey demişti, tam da hatırlamıyorum, önemi de yok. Sonra linx ile teste başladım, öncelikle 10 pass yani normal ayarları ile yapıyorum, bakıyorum max ısılara, 70lerde müthiş hemen biosa, 49/49 denedim, bu voltajla çalıştı ancak residuallar aynı değildi yani stabil değil. Direk voltajı 1.23-1.24 giderken 1.27 de buldum, ve ısılar 76-77 derece, demek ki çok az yerim kalmış, uncore u 50 yaparsam yaklaşık 1.35 voltaj vermem gerekicekti, çünkü dediğim gibi arttıkca direkç artacağı için voltaj lineer değil katlanarak artar. O yüzden bi de 50/49 denedim 1.27 voltajla, ısı max 79 derece, tüm residuallar 10 taneye kadar aynı. Müthiş hemen gece bıraktım sabaha kadar kac tane alırsa diye ben 10000 yazdım, sabah geldiğimde max ısı 80 derece tüm residullar aynıydı. Yani OC tamamlandı.

Sizde böyle bir soğutma yoksa, ki delidli olması da cabası, bu rakamlar imkansız, şimdi anlamışsınızdır neden 55 54 diyenler yalan ya da yanlış diyorum. Soğutma bu seviyede değilse 47/47 gibi kalacaktır. Aradaki fark önemli mi? Hayır önemli olan stabil işlemci. Belki fps atar ama o stabilite ve akıcılık göstergesi değildir, yukarıdaki gibi kendine geleni işlemci hızlıca işler ve size verir, fps artar sonra bekler, o ara düşer, yani min fps düşer sonra yine artar, ve yüksek ortalama fps görürsünüz. Özünde akıcı mıdır? HAYIR. Stabil midir? ALAKASI YOK.

Şimdi gaming stabil, yok bu oyun çok zorluyor neredeyse linpack gibi, yok ben çok oyunadım çökmedi, yok ben cinebench çalıştırdım render aldı gibi yorumlar yazmayın. Diğer başlığa cok teknik ne işimize yarayacak diyen, ya tamam da nasıl yapıcaz diyen o kadar çok oldu ki, size adım adım ne niye yapılır açıkladım. Dahası da sizde. Zira bilgisayarın performanslı olması demek sizin verdiğiniz bir girdiyi işleyip en kısa sürede size iletmesi demek. FPS birim zamanda aldığı render sayısı, fark ettiyseniz pek bir alakası yok, dolaylı yoldan birbirlerini desteklerler ancak pre rendered framesi 100 yapın, işlemci asla uyumadan deli gibi render alır, aynı cinebench gibi, sonra size topluca verir, inanılmaz yüksek fps olur ancak her şey 10 saniye arkadan gelir. Ne anladık 1500 fpsden şimdi?

Bu yüzdendir ki size 23049230 fps aldım haha diyenlere bakmayın, işlemcim 5.5te çalışıyor hem de 10 derece diyenlere kanmayın, 1.5 voltajda degrade olur mu işlemcim diyeni sallamayın. Performans belli, bilgisayar çalışma prensipleri belli, fizik kanunları belli. Bir de rehber yazdık, mis.

Bir sonrakini GPU üzerine yapacağım, son finali de o kadar gücüm kalırsa RAM üzerine.

M

meqlotkobo

4 yıl

Yüzbaşı

hocam peki 4 çekirdekli bir işlemcide affinity ayarlamak mantıklı mı? mantıklıysa nasıl ayarlamalıyım? ayarlanırsa kayda değer bi gelişme olur mu?

< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi meqlotkobo -- 22 Haziran 2021; 12:52:5 >

S

sieger

4 yıl

Binbaşı

Konu Sahibi

Maalesef bu konularda kisisel goruslerin pek bir onemi olmuyor, cunku ispat edilebilen, akiciliktaki farklari onlarca kisi tarafindan fark edilen, hatta blurbusters forumunda onlarca insanin bir sorun var bu ne diye sormasi, sonra bu sekilde akiciligi elde etmesi gibi durumlar soz konusu. Ayrica ekran foton testleri ile bariz bir sekilde sonuclar ortaya da seriliyor. Boyle bir konuda dogru olani kullanmadan neyin yanlis oldugunu fark etmek hayli zor size de bir sey demiyorum.

Ornek olarak bir video ekliyorum, cok bariz bir sey, ve en basit islem. bilgisayardaki HER seyin o kadar gecikme oldugunu dusunun, ayrica latency lineer bir hesaplama ile cikmaz. Her sey islemci tabanin 3ddir, yani islemci 2 boyutlu bir duzlemde calismaz, o yuzden latency 2ms olsa, o 2 uzeri3 ten 8ms hissedilen olarak onunuze cikar. Bu bilgisayarin yaptigi her islemle alakalidir, yani ekranda gordugunuz 2.8ms lik monitor, her sey + 2.8 olarak calisir. Diger yandan benim bu yazida bahsettigim de bu degil, stabilize etmekten bahsettim yani stabil sekilde atiyorum 2ms alin, bi 1.9ms bi 3 ms arasinda dalgalanip durmayin diye yazdim.

Bu konu ayni seneler once ilk 120 hz ciktiginda da vardi, herkes forumlarda bagirdi, 60 hz vs 120 hzyi fark edin ben size alicam bedava diye, hatta sanirim mavi bilgisayardi adamla kavga ettim, 120hz istedim, niye ki dedi, anlattim, fark edemezsin dedi, iddiaya girelim, kazanirsan 5 kati para veririm sana, kaybededersen sen bana satin alacaksin dedim sinirlendi.

Emin olun insan evladi dusundugunuzden cok daha hassas, ancak daha iyiyi denemeden, dogru olani denemeden ne yanlis bilemiyorsunuz. Bu konuda abartisiz yuzlerce test yapmisimdir, hatta en son raspberry pie ile bi foton detektoru yaptim, verilen bilgi ekranda ne kadar surede tepkiye sebep oluyor diye, 360hz monitorum var, ancak 240la bile gozle fark edilebiliyor.

Mesela: https://forums.blurbusters.com/viewtopic.php?f=10&t=1134&sid=19a2a6a107bfb2f8219940f9f043ea7a bunu deneyebilirsiniz benim son yaptigim 4ms le 25 tanede 21ini dogru bilmek.

Oyunlarda ayni anda bu test gibi 1 degil milyarlarca hesap yapilinca fark edilememesi imkansizlasiyor. Ve bence bu konulari anlayamayiz demek yerine, duzeltmeye odaklanmaliyiz, 2012de bile avrupadan amerikaya fiber kablo ile veri gondermek 1msden daha kisa surede olurken, mousedan ekrana veri gonderip tepki almak kac ms lerde geziyor. Bu inanilmaz bir sorun, ve fps odakli testler ve bilincsiz kullanicilar yuznden teknoloji firmalari kolaya kacip bunu duzeltmek adina adim bile atmiyor.

Videoyu izlemek için tıklayınız

Bu mesaja 1 cevap geldi.

Bu mesajda bahsedilenler: @donda

S

sieger

4 yıl

Binbaşı

Konu Sahibi

Yanlis anladiysam kusura bakmayin. O bahsettigim sey https://dacemirror.sci-hub.se/proceedings-article/0031d237a7c5aaf982a007973558954c/ir-drop-and-ground-bounce-awareness-timing-model.pdf bu makaleden gorebileceginiz bir durum. Yani aradaki gecikme tabi ki nanosaniye, bilgisayardaki her sey nanosaniye, her sey atom bazinda, ama bunun gercek dunyadaki etkileri cidden cok buyuk olabiliyor. Oradaki olay mesela 51-49 ya da 47-47yi hissetmek degil ve emin olun, 47-47 daha soguk calisip, bir cok kullanici icin daha iyi bir tecrube de sunabilir, su anda kendim 49-49 ve 50-49 arasindaki farklara bakiyorum mesela, dedigim testlerde ikisi de %100 stabil ve sogukken hic bir fark bulamadim. Fark orani hissetmeyi gecin, 100 test ortalamalari direk ayniydi, ancak 50 daha cok isindi.

Ve bilirsiniz isindikca hata orani artar, hani 10 sene bisi olmaz sonra mavi ekran olur ya, ne kadar stabil olursa olsun isindigi icin bunun olma riski artar ve buna gerek yoktur. Nasil desem bilirsiniz herkes 47 uncore sabittir, bazen 43e iner avx offset varsa, core da 55e cikartir 1.5Vla takilirlar, derdim o kisileri bilgilendirmek, daha stabil, daha dogru bilgisayar kullandirmak, ve belki uzun vadede birileri daha merak edip, daha bir seyleri sorgulayip daha sonra da bir seyleri degistirebilir.

Misal nvidianin yeni latency checkeri bilirsiniz, github da bir arayuz yaptilar piyasadaki her mouse u alip test ediyorlar, bunu resmi aciklamadilar ama bazi firmalar bunu ogrendikleri icin hile yapmaya baslamislar(asus ve logitech gibi gordum ben, cunku benim testlerimde cok alakasizken nvidia latency checkerda asiri dusuk sonuclari vardi) sirf bu sebeple kaldirdilar. Ama bu bir seye isaret,artik insanlar fark etmeye basliyorlar.

Bu mesaja 2 cevap geldi.

Bu mesajda bahsedilenler: @donda