Teknoloji Haberleri
K
Gönderiler
Hakkında
K
3 gün
2 K
4 ay
K
2 yıl
|
Forum üzerinden temasta bulunduğum forumdaşlarıma hitaben ; Sevgili forumdaşlarım ; herkese merhabalar. Bu aralar geç cevap verdiğim için lütfen kusurumu bağışlayın. Birkaç sıkıntı sebebiyle ancak foruma girebildim. Forumda yaklaşık "1 Ay" boyunca bulunamayacağım. Yani herhangi bir şekilde forum yönetimi tarafından ceza olarak uzaklaştırılmadım. 1 Ay boyunca kendi rızamla forumdan uzaklaşıyorum ki,forumdaşlarımız kasten cevap yazmadığımı düşünmesin diye. Lütfen hakkınızı helal ediniz. Bu süreçte klima tavsiyesine ihtiyacı olan forumdaşlarımın,bu konunun sondan başlayarak eski sayfalarına bakmalarını ve kendi arayışlarına en yakın tavsiyeyi değerlendirerek tercihte bulunmalarını tekrar affınıza sığınarak rica ediyorum. Forumdan uzak kalacağım sürenin sonunda aynı enerji ve heves ile devam etmeye dâir niyetim tamdır. Nasip kısmet olursa öyle de olacaktır. Şimdiden kusurumu bağışlamanızı rica ediyorum. Esenlikler diliyorum. Saygılarımla... |
K
2 yıl
|
Klimadan Neden Su Geliyor veya Gelmiyor ? Klimalar,konfor amaçlı kullanılan iklimlendirme ve soğutma makinelerinden biridir. Yazın soğutma veya nem alma,kışın ısıtma veya nem verme gibi özellikleri ile klima,yaşam konforunu ısıl yönden sağlayan bir yapıya sahiptir. Ev tipi klimalar ; iç veya dış ortamda bulunan havanın ısısını,ortamlar arasında transfer ederek verimli bir şekilde iklimlendirmeyi sağlarlar. Yaz aylarında soğutma modunda çalışan bir klima,iç ortamdan emdiği ısıyı dış ortama atarak iç ortamdaki ısının,ortamdan uzaklaştırılması sonucu iç ortam sıcaklığının düşmesini sağlar. Bu işlemi,dış ünite içerisinde bulunan kompresör adlı elemanın soğutucu akışkanı sıkıştırıp basınçlandırması ve iç-dış üniteler arasında dolaştırarak ısı transferi sağlaması ile gerçekleştirir. Klima soğutma konumunda çalışırken iç,ısıtma konumunda çalışırken dış ünitesinden su gelmesi gayet normal bir durumdur. Klima,su üretmez veya su açığa çıkarmaz veya bu suyun açığa çıkması için elektrik harcamaz. Açığa çıkan,meydana gelen su ; ortam havasında buhar halde bulunan “nem”dir. < Resime gitmek için tıklayın > Fizik kuralları gereği Buhar,ısı verdiğinde yoğuşarak sıvı hale dönüşür. Sıvı ise ısı verdiğinde katılaşarak buz haline dönüşür. Tam tersi olarak Katı,ısı aldığında eriyerek sıvılaşır. Sıvı ise ısı aldığında buharlaşır ve gaz haline dönüşür. Isı akışı,pozitiften negatife doğru gerçekleşir. Yani sıcak olan madde,soğuk olan maddeye ısı verir. Örneğin sıcak bir çay ; bardağa koyduğumuzda zamanla soğur. Bu esnada sıcak çay,bulunduğu ortamın havasına ısısını bırakarak soğur. Çayın sıcaklığı ile ortam sıcaklığı eşitlenene kadar bu ısı transferi devam eder. Tam tersi olarak soğuk su,ortam havasından ısı alarak ısınır. Soğuk su ısınıp sıcaklığı ortam havasının sıcaklığı ile eşitlenene kadar ısınmaya devam eder. Burada soğuk su örneği,klimalar ile bağdaştırılabilir. Dolaptan çıkardığımız soğuk suyun,kışın yaz aylarında camların üzerinde bir buğu tabakası oluşur. < Resime gitmek için tıklayın > Bunun sebebi,iç ortam ile dış ortam arasındaki sıcaklık farkıdır. Dış ortamın soğuk havasından ötürü soğuyan cam,iç ortamın sıcak havası ile de temas halindedir. Dış ortamın soğuk havası ile soğuyan camın yüzeyine temas eden iç ortam havasının nemi,soğuk cam yüzey ile buluşarak yoğuşur ve sıvı hale gelir. Bu da cam üzerinde su birikmesine sebep olur. Aynı durum klima sistemleri için de geçerlidir. Klima,soğutma konumunda çalışırken iç ünite serpantini olan evaporatör,soğuk bir yüzeye sahiptir. Çünkü iç ortam havasındaki ısıyı emip dış ortama attığında evaporatör soğumuş olur. İç ortamdaki hava,iç ünite fanı vasıtası ile soğuk olan evaporatörden geçirilir. Soğuk evaporatörden geçen havanın sıcaklığı,evaporatörün sıcaklığından yüksektir. Bu nedenle iç ortam havası,evaporatöre ısısını bırakır. < Resime gitmek için tıklayın > Sıcaktan soğuğa,yani pozitiften negatife doğru bir akış gerçekleştiğini söylemiştik. Sıcak olan ortam havası,soğuk olan iç ortam evaporatörüne ısı bırakarak soğur. Böylelikle iç ortamdaki hava soğutulmuş ve istenen sıcaklığa getirilmiş olur. Bu esnada tıpkı cam örneğinde olduğu gibi,soğuk evaporatör yüzeyi ile buluşan buhar haldeki nem,yoğuşarak sıvı hale dönüşür ve cam yüzeyinde biriken su damlacıkları gibi iç ünite evaporatörü üzerinde birikmeye başlar. Burada biriken su,ısı transferi sürekli olarak gerçekleştiği için cam yüzeyinde oluşan sudan daha fazladır ve sürekli artış gösterir. Bu nedenle meydana gelen yoğuşmuş nemin,tahliye edilerek uzaklaştırılması gerekir. Evaporatör yüzeyinde artarak biriken nem,yerçekimini kuvvetiyle aşağıya doğru akmaya başlar.Evaporatör elemanının altında,biriken nemi toplayıp tahliye etmek için “drenaj tavası” adı verilen bir hazne bulunur. Birikerek akan nem bu haznede toplanır ve klima iç ünitesine bağlanmış olan hortum vasıtası ile dış ortama veya atık su hattına gönderilir. < Resime gitmek için tıklayın > Tahliye (drenaj) hattında bir tıkanıklık meydana gelirse,bu durumda drenaj haznesinde biriken su,iç üniteden akmaya başlayacaktır. Suyun hortum yerine iç üniteden iç ortama akması,bir arıza göstergesidir. İç üniteden dış ortama akacak olan su,klima ancak soğutma veya nem alma konumunda çalıştığında meydana gelecektir. Fan veya ısıtma modunda iç üniteden dışarı herhangi bir su akışı olmaz. Çünkü fan modunda çalışan bir klimanın evaporatörü ortam sıcaklığından daha düşük bir sıcaklığa sahip olmaz. Bunun olması için dış ünitenin çalışması ve soğutma çevrimini gerçekleştirmesi gerekir. Fan modu,iç üniteyi bir vantilatör gibi kullanmamızı sağlar. Soğutma veya ısıtma yapmadan,sadece iç ortam havasının devridaim edilmesini sağlar. Isıtma konumunda çalışan bir klimanın iç ünitesinde bulunan petekler (klima ısıtma modunda çalıştığında iç ünite petekleri “kondanser” adını alır) sıcak bir yüzeye sahip olacağı için yoğuşmadan söz edilemez. Soğutma modunda çalışan bir klimanın dış ünite kondanserinde su birikmeyecektir. Çünkü soğutma modunda çalışan bir klimanın dış ünite kondanseri sıcak bir yüzeye sahiptir. Fan modunda çalışan bir klimadan hiçbir şekilde su gelmeyecektir. Isıtma modunda çalışan bir klimanın ise dış ünitesinde bulunan peteklerde su birikmesi söz konusu olacaktır. Evaporatör : Buharlaştırıcı Kondanser : Yoğuşturucu Anlamlarına gelmektedir. Bu nedenle klima soğutma modunda çalışırken iç ünite petekleri evaporatör,dış ünite petekleri kondanser görevi görür. Isıtma modunda ise tam tersi söz konusu olacaktır. Isıtma modunda çalışan klimanın dış ünitesinde bulunan peteklerden (dış ünite evaporatörü) su gelmesi söz konusu olacaktır demiştik. Bu durumda dış ünitenin tabanında biriken su,dış ünitenin alt kısmında bulunan tahliye deliklerinden akacaktır. Bu deliklere hortum takılabilmesini sağlayan aparatlar,klima ile birlikte verilmektedir. Buna ek olarak çok düşük dış ortam sıcaklıklarında ve nem oranının yüksek olduğu zaman dilimlerinde dış ünite peteklerinde su birikmesine ek olarak,biriken suyun donması sonucu kristalleşme (karlanma) meydana gelmesi de olağan bir durumdur. < Resime gitmek için tıklayın > Klima dış ünitesinde biriken su,dış ortam sıcaklığının düşük olduğu zaman dilimlerinde dış ünite tabanına doğru akarken donabilir. Çok soğuk havalarda otomobil camlarında yoğuşan nemin buz oluşturması da buna bir örnektir. Oluşan kar,dış ünite fanının oluşturduğu hava sirkülasyonunu engeller ve hava geçiş yollarını tıkayarak hava geçişini bloke eder. Yeteri kadar karlanma olduğunda klimanın performansı düşer ve ısıtma yapamaz hale gelir. Soğutucu akışkan sıcaklıklarını takip eden iç-dış ünite kartı ; dış ünitenin bu karlanmayı,buzu çözmesi gerektiğini algıladığında klimaya bu karlanmayı eritecek manevrayı yapması için komut gönderir. Bu manevranın adı “ defrost “ manevrasıdır. Klima defrost manevrası yapmaya başladığında ısıtma işlemi durdurulur ve klima soğutma moduna geçer. Ancak iç ortamı soğutmaması gerekir. Bunun için dış ünitede bulunan fan ve iç ünitede bulunan fan durdurulur. Klima soğutmada çalışırken dış ünite peteklerinin sıcak olduğunu söylemiştik. Klima soğutma moduna geçtiği için dış ünite peteklerine ısı aktarılmaya başlanır. Böylelikle dış ünite peteklerinde biriken kar,eritilir. Bir kısmı buhar,bir kısmı sıvı hale gelen nem ; dış ünite peteklerinden temizlendikten sonra klima tekrar ısıtma modunda çalışmasına devam eder. Bu işlem bir defaya mahsus değildir,her karlanma meydana geldiğinde tekrarlanır. Soğutma modunda çalışan bir klimanın bulunduğu iç ortam,ısıtma modunda çalışan bir dış ünitenin maruz kaldığı düşük sıcaklıklarla karşılaşmadığı için soğutma konumunda herhangi bir defrost ihtiyacı,ev tipi klimalarda söz konusu olmaz. Her Zaman Su Akar mı ? Gelen suyun,yoğuşan nem olduğunu söylemiştik. İç veya dış ortam havasında bulunan nem miktarına göre açığa çıkacak olan suyun miktarı da değişiklik gösterir. Çünkü bahsettiğimiz gibi akan su,ortam havasındaki nemin ta kendisidir. Suyun kaynağı nem olduğuna göre,miktarı da havadaki nem oranına bağlıdır. Klimanın çalışma süresine de bağlı olmakla beraber,çok kuru bir hava mevcut ise bu durumda iç üniteden veya dış üniteden su akışı gerçekleşmeyecektir. < Resime gitmek için tıklayın > Aynı zamanda klima açıldığı andan itibaren su gelmesi söz konusu değildir. İç veya dış üniteden gelen su,ancak birikip süzülmeye başladıktan sonra dışarı atılabilir. Birikip süzülmeye başlayana kadar meydana gelen su petekler üzerinde birikir ve peteklere tutunur. Bu tutunmayı azaltmak,biriken suyun çabuk bir şekilde iç üniteden uzaklaştırılabilmesi için iç ve dış ünite petek yüzeylerine suyun tutunmasını engelleyen,suyu kaydırıcı özelliğe sahip kaplamalar uygulanır. Böylelikle su petek yüzeyinde oluştuğu anda petek yüzeyinden kayarak tahliye haznesine ulaşır. Çünkü bu durum özellikle ısıtmada çalışan klima dış ünitesi için bir sorundur. Çünkü yüzeye tutunup kalan su donarak kar haline dönüşür ve klimanın defrost manevrası yaparak ısıtmaya ara vermesine sebep olur. Yüzey ne kadar kaygan olur ve su o kadar az tutunursa,meydana gelecek karlanma da o kadar az ve geç olacaktır. Açıklamış olduğumuz gibi gelen su,nem miktarına bağlıdır. Mutlaka su gelecek diye bir yorum yapılamaz. Miktarı ortam havasının nemine bağlıdır. Klima soğutma konumunda çalışıyorsa ve hortum ucundan su gelmiyorsa,ancak buna rağmen iç ünitenin herhangi bir yerinden iç ortama da su akmıyorsa bu durumda herhangi bir arıza yoktur. Suyun iç ortama akmaması ve buna karşılık hortumdan da akmaması,suyun meydana gelmediğini gösterir ve bu bir arıza değildir. Ancak hortumdan akmayan su,iç ünitenin herhangi bir yerinden veya ısıtma modunda çalışan bir klima için dış ünitenin drenaj delikleri yerine dış ünite tabanının herhangi bir yerinden akıyorsa ; bu durumda drenaj hatları tıkanmıştır. Çünkü duvar tipi klimaların iç ünitelerinde,meydana gelen suyu dışarı tahliye eden bir pompa tertibatı bulunmaz. Kaset tipi,yer-tavan tipi gibi yüksek hizalara monte edilen klimalarda meydana gelen su,iç ünitede bulunan tahliye pompası ile basılır. Tıkanan tahliye hattının ucu,ulaşılabilir bir konumda ise bunun çözümü için en yaygın kullanılan yöntem,drenaj ucunun elektrikli süpürgenin hortumunun ağzına sokulması ve bu şekilde drenaj (tahliye) hattındaki tıkanıklığın vakumlanmasıdır. Bu işlemin uygulanacağı süpürgenin ıslak-kuru süpürge olması,tıkanıklığın vakumlanması esnasında hortumdan gelen suyun süpürgeyi bozmaması adına faydası olacaktır. Kullanıcının yapabileceği bu işlemin,kullanıcıyı aşması durumunda servise bırakılması daha sağlıklıdır. < Resime gitmek için tıklayın > Düzenleme : Kırık PDF Linki yenilendi. ...Saygılarımla... |
K
2 yıl
  2HP Electric Motor Driven Smart Drive HV GeneratorJust for the fun of it, my Brook 2HP motor driving the smart drive generator with a microwave transformer hooked up to it. |
K
2 yıl
ATCN20-02-Newsletter .pdfATCN20-02. OCTOBER 2020. Newsletter Newsletter Editor: Ceren Vatansever, Samad Moghanirahimi, Can İşbilen. 2021 ASHRAE Annual Conference. ASHRAE through competitions. Phoenix, AZ | Jun 26–30, 2021. Instructor-Led Training. 2020 HVAC&R STUDENT PAPER COMPETITION Joshua Vasudevan (second from left) was ... |
K
2 yıl
K
2 yıl
Daikin exclusive swing inverter compressorMost manufacturers use a standard rotary inverter compressor but Daikin (http://www.comfortconnections.com/) improved the technology with its exclusive swing inverter compressor. This change makes a huge difference in how quite and efficient the system operates. Most inverter compressors use a spring and a seal to create the compression cycle. Daikin has welded components together to eliminate the spring and the seal. Small change, big impact. Rotary Kompresörler,ekseninden kaçık bir diskin soğutucu akışkanı sıkıştırıp basınçlandırması mantığını dayalı olarak çalışırlar. Emme ve basma kanalları arasındaki izolasyonu ise yay baskılı bir kama sağlar. Özellikle yüksek basınçlı soğutucu akışkanlarda (R410A,R32 vb.) bu kompresör türünde sızdırmazlık bir sorun haline gelmektedir. Sızdırmazlık kaması/port ayracı ; eksenel şekilde hareket eden diske,doğrusal bir baskı uyguladığı için diskin dönüşü esnasında kama ile diskin arası açılabilmektedir. Bu da kamanın sekmesine ve kompresör diskine bir çekiç gibi çarpmasına sebep olmaktadır. Bu,sesi artırmakla beraber sızdırmazlığı olumsuz etkileyerek kompresörün meydana getirdiği basıncı azaltır ve basma kısmından emiş kısmına soğutucu akışkan sızmasına sebep olur. Twin Rotary kompresörler ise çift disk bulundurur. Triple Rotary kompresörler ise 3 adet disk bulundurmaktadır. Disk sayısının artırılması daha yüksek verim,daha düşük sürtünme ve daha düşük ses seviyesi gibi avantajları meydana getirir. Swing Kompresörler ise Daikin tarafından sunulan ve sızdırmazlık kamasının/port ayracının,kompresör diskinin hareketine göre yön değiştirdiği uygulamayı meydana getirir. Böylelikle Rotary kompresörde meydana gelen sızdırmazlığa ve sese dair sorunlar minimize edilmiş olur. |
K
2 yıl
Rotary Compressor Exposed - Headless!This is the General Rotary with its head removed, showing the "Ring", mounted on an eccentric lobe of the crank shaft. Videoda görülen kısım,kompresörün alt kısmıdır. Kompresör ters çevrilmiş,alt kısmı kesilmiş ve o şekilde gösterilmektedir. Rotary kompresörlerin motor kısmı üstte,mekanik kısmı alttadır. Videoda görülen ve kompresörün diskine temas eden parça,kompresörün emiş ve basma portlarını (odalarını) birbirinden ayırmaktadır. Rotary kompresörün ekseninden kaçık olan diski emiş portundan soğutucu akışkanı alıp sıkıştırarak basma portundan devridaim eder. Bu esnada emme portu ile basma portu birbirinden bağımsız olmalıdır. Check valve vazifesi görerek iki portu birbirinden ayıran yay tertibatı fotoğrafta işaretlenmiştir. Video ve kanal sahibi Edward,28 Mayıs 2019'da hayatına son vererek aramızdan ayrılmıştır... https://forum.donanimhaber.com/kompresor-port-ayraci--149341890#149341890 |
K
2 yıl
Fridge Compressors get Naked!This is a Danfoss TL4A 240V domestic refrigeration compressor that I have cut open with a grinder to show its workings. |
DH Mobil uygulaması ile devam edin.
Mobil tarayıcınız ile mümkün olanların yanı sıra, birçok yeni ve faydalı özelliğe erişin.
Gizle ve güncelleme çıkana kadar tekrar gösterme.
İklimlendirme ve Soğutma sistemlerinin bir parçası olan klima sistemlerinin olmazsa olmazı,soğutma ve ısıtma işlevlerini yerine getirmesi için kullanılan soğutucu akışkanlardır.
Klima sistemlerinin varlığından bu yana gelişen teknoloji ile birlikte çalışma şekilleri,fiziksel detayları vb. birçok özelliği farklılığa uğramıştır.
On-Off adını vermiş olduğumuz veya halk arasında düz klima olarak adlandırılan,ortam sıcaklığı hedeflenen sıcaklık değerine ulaştığında dış ünitesini tamamen durdurup,ihtiyaç olduğu anda dış ünitesini tekrar devreye alan ve sabit kapasite ile çalışan klima sistemleri başlangıçtan inverter klimaların piyasada varlığını gösterdiği zaman dilimine kadar popülaritesini korumuştur. Inverter Klima adı verilen,ortamın ısıl ihtiyacına göre çalışma hızını ayarlayarak ihtiyaca göre istisnalar haricinde sürekli ama uygun tempoda çalışan klima sistemleri On-Off klimaların yerini almıştır.
Söz konusu gelişen çalışma şekilleri ve teknolojileri ile beraber klima sistemlerinde kullanılan soğutucu akışkanlar da yenilendikçe eskisini geride bırakmaktadır.
Çalışma sistemine dair geliştirilen teknolojilerde elde edilmesi amaçlanan ana unsurlar ; yüksek verim,sessizlik,uzun ömür,yüksek konfor gibi arayışlardır.
Soğutucu akışkanlarda meydana getirilen yeniliklerin amacı da en başta yüksek verim (daha yüksek ısı transfer yeteneği) , çevreye verilecek olan zararın asgariye indirgenmesi ve mümkün mertebe zararsız hale getirilmesidir.
Halk arasında "klima gazı" olarak tabir edilen soğutucu akışkanlar,klima sistemlerinde iç ortam ile dış ortam arasında ısı transferini sağlayan kimyasallardır. Klima sistemlerinin içerisinde kapalı bir devrede kompresörün sıkıştırıp basınçlandırması ile beraber devre içerisinde sirkülasyon sağlayıp sıvı ve buhar hallerinde bulunarak ısının bir ortamdan diğer ortama transferini sağlamaktadır.
Klima sistemlerinde günümüze kadar R22 , R407C , R410A ve R32 soğutucu akışkanları kullanılmaktadır. R407C ve R410A soğutucu akışkanları birden fazla soğutucu akışkanın oranlı olarak karışımı sonucu meydana getirilen azeotropik (eşkaynar) kimyasallardır.
(R22 HCFC Hidrokloroloforokarbon CHCIF2) - (R407C %23 R32 + %25 R125 + %52 R134 içerir) - (R410A %50 R32 %50 R125 içerir) - (R32 Hidroflorokarbon CH2F2)
R22 adlı soğutucu akışkan R410A ve R32'nin kullanımına başlanılan tarihe kadar en yaygın kullanılan soğutucu akışkan türü iken,atmosfere salınması halinde çevreye vermiş olduğu zararlar yüzünden kullanımı kademeli olarak sınırlandırılmış ve yasaklanmıştır. Günümüzde R22 soğutucu akışkanlı klima üretimi bulunmamaktadır. İkinci el ve hali hazırda çalışmakta olan R22 soğutucu akışkanlı klimalara rastlanabilir. Ancak söz konusu klimaların soğutucu akışkan sızıntısı vb. arızalarında R22 soğutucu akışkanın yasaklanmış olması sebebiyle ihtiyaç halinde soğutucu akışkan tedariğinde zorluk yaşanması olasıdır.
Ayrıca ismini örneklendirdiğim soğutucu akışkanlara alternatif olarak R290 Saf Propan kullanımına dair girişimler söz konusu olsa da son derece yanıcı olması sebebiyle konut tipi klima sistemlerinde kullanımına küresel çapta sıcak bakılmamaktadır. Kalifiye olmayan teknisyenlerin müdahalesi halinde yanıcı olan soğutucu akışkan,usulsüz uygulamalar sonucunda yanma,patlama gibi riskleri beraberinde getirmektedir. Çevreci oluşunun verdiği avantaja karşılık son derece yanıcı olması (A3 Seviye) büyük bir risk içerdiği için küçük hacimli sistemlerde uygulanması uygun görülmemektedir.
Küresel ısınmanın artışı sonucunda buzullar erimekte,buzulların gerisinde kalan ormanlardaki karbondioksit atmosfere salınmaktadır. Söz konusu olumsuz doğa olayları sera etkisi (yapay iklim) sorununa yol açarak mevsimlerin vakitsizleşmesine vb. birçok soruna yol açmaktadır.
Küresel Isınma ; fosil yakıt tüketimi, endüstriyel ve tarımsal faaliyetlerinin sonucu olarak atmosferdeki miktarı ve yoğunluğu artan sera gazlarının sebep olduğu iklim değişiklikleridir. Bu iklim değişiklikleri kuraklık, çölleşme, yağışlardaki dengesizlik ve sapmalar, su baskınları, tayfun, fırtına, hortum vb. meteorolojik olaylarda artışlar gibi belirtilerle kendini gösterir.
Paris Anlaşması'na göre Dünya'nın ortalama sıcaklığı en fazla + 2 °C olmalıdır. Bu hedeflere ulaşmak ve korumak için birçok faaliyete ihtiyaç duyulmaktadır. En önemlilerin arasında fosil yakıt kullanımının bırakılması yer almaktadır.
Küresel ısınma potansiyeli, atmosferdeki herhangi bir sera gazı tarafından emilen ısıdır, aynı kütledeki karbondioksit tarafından emilecek olan ısının katları olarak. CO² (Karbondioksit) için GWP 1'dir. Diğer gazlar için bu, gaza ve zaman çerçevesine bağlıdır. Karbondioksit eşdeğeri GWP'den hesaplanır. Bu hesaplamada referans gaz karbondioksittir.
< Resime gitmek için tıklayın >
Yukarıdaki tabloda soğutucu akışkanların Küresel Isınma Potansiyeli (GWP) belirtilmiştir. Karbondioksit gazına oranla kaç kat yüksek potansiyele sahip olduğu görülebilmektedir. Eski oto klimaları ve buzdolaplarında kullanılan R12 adlı soğutucu akışkanın tablodaki en zararlı soğutucu akışkan olduğu,atmosfere salınması halinde küresel ısınmayı tetikleyecek etkiye en büyük oranda sahip olduğu görülmektedir.
Kullanımı kademeli olarak sınırlandırılıp yasaklanan R22 soğutucu akışkanın ise çevre dostu olarak lanse edilen R410A'dan bile daha düşük potansiyele sahip olduğu görülebilmektedir. Tek kriter bu olmadığı için R22 daha çevrecidir yorumu yapmamız doğru olmaz. Günümüzdeki klima sistemlerinde kullanılan R32'nin ise R22,R410A'ya kıyasla GWP yönünden en çevreci soğutucu akışkan olduğunu söyleyebiliriz.
Yanıcı oluşu sebebiyle kullanımı küçük hacimli sistemler için henüz mümkün olmasa da R290 Propan'ın ise listedeki GWP yönünden en çevreci,zararı en düşük soğutucu akışkan olduğunu görebiliriz.
Bir kimyasal bileşiğin ozon tüketme potansiyeli, trikloroflorometan 1.0'lık bir ODP'de sabitlendiğinde, neden olabileceği ozon tabakasına göreli bozunma miktarıdır. Örneğin klorodiflorometan, 0,05'lik bir ODP'ye sahiptir. R11 adlı soğutucu akışkanın Ozon Tüketme Potansiyeli 1'dir. Diğer soğutucu akışkanların potansiyeline göre R11'e kıyasla kaç kat yüksek/düşük potansiyele sahip olabileceği kıyaslanabilir.
< Resime gitmek için tıklayın >
Yukarıdaki tabloda görmüş olduğumuz üzere ODP Katsayısı R410A ve R32 için 0'dır. Ozon tabakasına zarar veren bir etkisi bulunmamaktadır. Buna karşılık R22'nin 0,05 seviyesinde Ozon Tüketme Katsayısı'na sahip olduğu görülmektedir. ODP yönünden R410A ve R32 daha çevreci dursa da GWP yönünden aslında en zararlı olan soğutucu akışkanın yasaklanan R22 değil,R410A olduğu görülebilmektedir.
Buna ek olarak R22 ve R410A Soğutucu akışkanların A1 (A : Zehirsiz , 1 : Yanıcı değil) sınıfında olduğu görülmektedir. (A : Zehirsiz B : Zehirli) (1 : Yanıcı Değil 2 : Az Yanıcı 3 : Çok Yanıcı)
R32 Az yanıcı sınıfında bulunmaktadır ve zehirli değildir (A2 Sınıfı) R32,kapalı ortamda eser miktarda yoğunluğun altında tutuşmayan bir soğutucu akışkandır. R32'nin tutuşabilir,yanıcı durumda olması için 0,306 kg/m3 miktarında yoğunluğa sahip olması gerekir. 1 m³ alanda 306 gram bulunması tutuşmasını sağlayacaktır. Daha düşük miktarlarda tutuşmayacaktır.
Çevre Dostu olarak görülen R290 ise zehirli olmamasına karşın çok yanıcı bir soğutucu akışkandır (A3 Sınıfı).
Mitsubishi Electric,sunduğu ilk R32 soğutucu akışkanlı VRF sistemini bu risk sebebiyle Hybrid VRF şeklinde tasarlamıştır. Bu sistemde R32 soğutucu akışkanlı devreden suya ısı transferi gerçekleştirilmektedir. Isıtılan veya soğutulan su fancoil adı verilen ve su ile ısı transfer sağlayan iç ünitelere gönderilmektedir. Bu sayede R32 az yanıcı soğutucu akışkan iç mekânlara uğramamaktadır. Olası bir soğutucu akışkan sızıntısında çok iç üniteli bu sistemin büyük hacimli soğutucu akışkanının,sızıntı bulunan mekâna dolarak eser miktarı geçmesi ve tutuşabilir hale gelip mekânda yangın ve patlama risklerinin oluşmasının önlenmesi amaçlanmıştır.
Sonrasında Daikin ve diğer markalar tarafından iç ünitelere soğutucu akışkan akışı sağlayan,geleneksel VRF sistemi R32'li olarak üretilmiştir.
Söz konusu soğutucu akışkanlar zehirli olmasalar bile iç ortamda eser miktarın üstünde bulunmaları halinde boğucu etki yapmaktadır. Ortamda bulunan oksijeni tüketerek zehirleyici etkisi olmasa da ortamı oksijensiz bıraktığı için canlıların oksijensiz kalarak boğulması ve bunun sonucunda can kaybı gibi sorunlara yol açabilmektedir.
R22 adlı soğutucu akışkan,R410A ve R32 gibi soğutucu akışkanlara kıyasla daha düşük sistem basınçlarına sahiptir. R22 Soğutucu akışkanı yüksek basınçlı kızgın buhar fazında 20-22 bar basınçlara ulaşabilirken bu değer R410A'da 28-30 bar basınçlara çıkabilmektedir. R32 soğutucu akışkanın sistem basıncı R410A'ya benzer olup 26-28 Bar civarına ulaşabilmektedir.
Buna ek olarak R410A ve R32 soğutucu akışkanların ısı transfer yeteneği R22'ye kıyasla daha fazladır. Bu da R22'ye kıyasla R410A'nın , R410A'ya kıyasla R32'nin aynı tüketimle daha fazla iş yapabildiğini gösterir. Bunun sonucunda aynı kapasiteye sahip sistemlerde kullanılan soğutucu akışkan miktarı R22'ye kıyasla R410A ve R32'de daha düşüktür. Daha az soğutucu akışkan ile aynı kapasite elde edilebilmektedir. Bunun sırrı ilgili soğutucu akışkanın daha yüksek ısı transfer yeteneğine sahip olmasıdır. Ayrıca bu durum soğutucu akışkanı sıkıştıran kompresöre daha az yük bindirdiği için kompresörün de daha düşük güçlü seçilmesine olanak sağlamaktadır.
İkinci el bir klima satın almayacaksanız R22 soğutucu akışkanlı klima satın almanız mümkün değildir. Soğutucu akışkanın satışı sınırlandırılıp yasaklanmıştır. Buna ek olarak çok daha öncesinde R22 Soğutucu akışkanlı klimaların satışı tamamen sonlandırılmıştır. R22'den R410A'ya geçiş evresinde üreticiler hem R22 hem de R410A soğutucu akışkanlı klimalar üretip satışa sunmuştur. Kademeli olarak,bayi stokları bittikçe R22 soğutucu akışkanlı klimaların üretimi ve satışı sonlandırılmıştır. Aynı durum On-Off klimalardan Inverter klimalara geçiş evresinde de yaşanmıştır. R22 soğutucu akışkanlı klimaların üretim serüveninin sona ermesiyle birlikte R410A soğutucu akışkanlı On-Off klimaların üretimine geçilmiş ve On-Off ile Inverter klimalar bir arada piyasaya sunulmaya başlanmıştır. 12 kW (41000 Btu) kapasiteye kadar olan klimaların On-Off olarak üretilmesinin yasaklanması sonucu salon tipi,kaset tipi vb. cihazların haricinde bulunan duvar tipi klimaların On-Off yerine tamamının Inverter olacak şekilde üretim ve satışına devam edilmiştir. Bu dönem Inverter klimaların standart hale geldiği ve piyasada tamamen On-Off klimaların yerini aldığı dönemdir. Bunun haricinde 1998'li yıllar ve önceki yıllarda bazı markalar bir-iki model olacak şekilde inverter klima üretmişti. O dönemin Inverter teknolojisi ile günümüzdeki Inverter cihazlar arasında teknolojinin adı aynı olsa da çok büyük farklılıklar bulunmaktadır. (Eski Inverter klimaların AC Frekans kontrollü sürücüler ile kompresörü sürmesi ve günümüz cihazlarının DC PWM,PAM Modülasyonu gibi farklı çalışma şekillerine sahip olabilmesi buna örnektir).
İkinci el klima alacak olursanız On-Off olsa bile R22 yerine R410A soğutucu akışkana sahip bir klima satın almanız,olası bir arızada soğutucu akışkan ihtiyacının meydana gelmesi halinde tedarik sıkıntısı ve servis hizmetinde aksaklık yaşamamanız adına faydalı olacaktır.
Sıfır bir klima alacak olursanız,önceliği R32 soğutucu akışkanlı klimaya vermeniz faydalı olacaktır. Önceki yıllarda yapılan plânlara göre R410A soğutucu akışan, R125 içerdiği için R410A soğutucu akışkanlı klima üretimi 1 Ocak 2023'te yasaklanacaktı. VRF adını verdiğimiz çok iç üniteli sistemler bu kapsamın dışında tutulacak,konut tipi klimalar ve ısı pompalarının R410A soğutucu akışkanlı üretimi sonlandırılacaktı. Ancak tarihsel bakımdan yapılan güncellemeler sonucunda bu tarih 2025'e ertelendi. Bu sinyaller yavaş yavaş R410A'nın da kaderinin R22 gibi olacağını göstermektedir. 2025'te alınacak olan karara göre GWP değeri 970'în altında olan soğutucu akışkanların kullanımına izin verilecektir. Bu bağlamda klima sistemleri için R32 (675 GWP değerine sahip) soğutucu akışkana müsade edilecek,R32'ye alternatif bir soğutucu akışkan tercih edilene dek bu seçenek varlığını koruyacaktır. R290 yakın bir rakip görünse de yanıcılık kısmı büyük bir dezavantaj olduğu için konut uygulamalarında kullanımı pek güvenli görünmemektedir. R290'ın kullanımıyla alakalı olarak girişimler yapılmış olsa da kalifiye olmayan bir teknisyenin yanlış müdahalesi sonucu (lehim işlemi yapılırken vb. müdahalelerde) meydana gelebilecek yanma ve patlama riskleri sebebiyle üreticiler bu fikre temkinli yaklaşmaktadır. Buna karşın son derece çevreci olması da gözden kaçmayan bir detaydır. Klimadan ayrı olarak yine son derece yanıcı olan R600a (izobütan) soğutucu akışkan,buzdolaplarında R134A'nın yerini alarak aktif olarak kullanılmaktadır. R290 Soğutucu akışkanın kullanımı üzerine birçok marka risk analizi ve performans testi yapmakta ve çalışmalarına devam etmektedir. Bununla ilgili Midea marka bir klima R290 soğutucu akışkanlı klima üzerinden eğitimler vererek alıştırma çalışmaları yapmaktadır.
< Resime gitmek için tıklayın >
< Resime gitmek için tıklayın >
(Fotoğraf : En Soldaki Midea Europe'dan Mick Ma)
ABK-Qviller firması tarafından Midea üretimi klima üzerinde çeşitli testler yapılmış ve olumlu sonuçlar alınmıştır. Buna rağmen ABK-Qviller Genel Müdürü Daniel Mark Kristensen R290 soğutucu akışkan kullanımına karşı net bir yorum yapmaya karşı temkinli yaklaşmaktadır ; "Bu tür ürünler için çok büyük bir pazar var. Ancak, çok düşük dış hava sıcaklıklarında ısıtma modunun güvenilirliği konusunda hala emin değiliz. Yaz aylarında klima üniteleri soğutma için daha çok kullanılıyor." Şu anda ABK-Qviller firması olarak hâlâ ürünleri test ediyor ve bir risk değerlendirmesi yapıyoruz. "Ancak genel olarak onlardan (R290'dan ve yanıcılığından) korkmuyoruz." şeklinde açıklama yapmıştır.
Ayrıca Colruyt Group firmasından Proje Mühendisi Collin Bootsveld ; "Deneyimlerimize göre, uygun önlemler alınırsa propan güvenle kullanılabilir." şeklinde olumlu bir ifade kullanmıştır.
Buna ek olarak Avrupa'nın diğer bölgelerinde de split klima sistemlerinde iklim dostu soğutucu akışkan alternatiflerine olan ilgi artıyor. Colruyt Group, yaklaşık 30.000 çalışanı ve 500'den fazla mağazasıyla Belçika'nın en büyük perakendecilerinden biridir. 2014'ten beri süpermarket zinciri, sürdürülebilirlik stratejisini güvenilir bir şekilde sürdürmek için tüm yeni mağazalarında %100 doğal soğutucu akışkanlar kullanıyor. Collin Bootsveld, soğutma sistemlerinin dönüştürülmesinden sorumlu kıdemli proje mühendisidir. Ona göre, doğal soğutucu akışkanlar,tek gerçekçi uzun vadeli çözüm ; "Soğutucu olarak Propan kullanan 160 ticari soğutma ünitemiz ve her biri 240 kW soğutma kapasiteli üç endüstriyel soğutma ünitemiz var. Ayrıca küçük (24000-34000 Btu) hava soğutmalı soğutma gruplarında da R290 kullanıyoruz. Ayrıca R290 ısı pompalarımız var.”
Tüm kurulu sistemlerde, propanın amacına sentetik muadilleri kadar, hatta onlardan daha iyi hizmet edebileceğini söylüyor. Yüksek enerji verimliliği ve orta-uzun vadeli maliyet avantajları nedeniyle, split klimalarda R290'ın küçük ofislerde ve evlerde soğutma ve ısıtma için baskın teknoloji olacağına inanıyor. "Deneyimlerimize göre, doğru önlemleri alırsanız propan güvenle kullanılabilir diyoruz".
Colruyt Group şu anda farklı tedarikçilerden üç farklı R290 modeliyle testler yapıyor, klimalardan biri Midea'dan. Bootsveld, "Fiziksel dayanıklılığı, iletişim yeteneklerini, gürültü seviyesini ve diğer parametreleri değerlendireceğiz" diye açıklamıştır.
R22 soğutucu akışkanlı bir klima satın almanız veya hali hazırda bu klimaya sahip olmanız durumunda,klima sisteminde bir sızıntı olup R22 soğutucu akışkana ihtiyaç duymanız halinde hizmet aldığınız teknik servisin elinde R22 soğutucu akışkan bulunuyor olması halinde tedarik sıkıntısı yaşamazsınız. R22 Soğutucu akışkanın üretimi,R22 Soğutucu akışkanlı klimaların üretiminin sonlandırılması,hali hazırda bulunan R22 soğutucu akışkanın kullanımına engel bir durum teşkil etmemektedir. R22 soğutucu akışkanın bulunamaması sonucunda R22 soğutucu akışkanlı olup hurdaya ayrılmış olan klimalardan (soğutucu akışkan toplama cihazı ile) toplanan soğutucu akışkanlar servis hizmetlerinde R22 soğutucu akışkanlı klimaya eklenebilir. Bu durumda bir klimadan toplanan soğutucu akışkan,ihtiyaç olan başka bir klimaya şarj edilebilir,basılabilir.
Ayrıca R22 soğutucu akışkanın sonlandırılması sebebiyle üretimi ve satışı yasal olan alternatif soğutucu akışkanların da kullanımı mümkündür. Alternatif olarak görülen soğutucu akışkanlar sistemde miktarı eksik olan R22 soğutucu akışkanın üzerine ilave edilemez. R22 Soğutucu akışkanlı sistemde bir sızıntı sonucu eksilmenin söz konusu olması halinde alternatif soğutucu akışkanların şarjı söz konusu olacaksa sistemde bulunan R22 soğutucu akışkan atmosfere salınmadan uygun şartlar altında bertaraf edilmelidir.
R22'ye alternatif olarak R417A (MO59) veya R438A (MO99) soğutucu akışkanları kullanılabilmektedir. Yapılan testler sonucunda R438A'nın performansının R22'ye R417A'dan daha yakın olduğu tespit edilmiştir. İki soğutucu akışkan da kompresör içerisinde bulunan yağlama yağının değişimine gerek kalmadan kullanılabildiği tespit edilmiştir.
Daha kapsamlı bir işçilik gerektirmesi ile beraber kompresör yağının değiştirilmesi şartı ile R22 soğutucu akışkanlı sistemlerde tedarik sıkıntısının söz konusu olması halinde R407C soğutucu akışkanın da şarj edilebileceğini söyleyebilirim. Kompresör yağı değiştirilmeden R407C şarjı sağlıklı olmamakla beraber ileride yağlama problemlerine yol açma riskine sahiptir.
R410 soğutucu akışkanlı bir klima satın almanız veya hali hazırda bu klimaya sahip olmanız durumunda R22 gibi tedarik sıkıntı çekmeniz olası değildir. 2025'te yasaklanmış olsa bile ekonomik ömrü 10-15 yıl olan bir klimanın olası arızasında R410A soğutucu akışkanın piyasada satın alınmış halde bolca bulunması (VRF sistemlerin büyük çoğunluğunun R410A kullanıyor olmasının da etkisiyle) sayesinde soğutucu akışkan tedariğinde sorun yaşama ihtimaliniz çok düşüktür. R22,R32 vb. tek bileşenli soğutucu akışkanların yanı sıra R410A,R470C gibi birden fazla soğutucu akışkanın karışımı sonucu elde edilen azeotropik (eşkaynar) soğutucu akışkanların buhar fazında sistemden sızması halinde soğutucu akışkanı meydana getiren bileşenlerin oranı bozulacağı için soğutucu akışkanın basıncı ile ısı transfer yeteneği azalacak ve sistem düzgün çalışmayacaktır.
Daha anlaşılır bir ifade ile örnek verecek olursam ;
R410A soğutucu akışkanı %50 R32 ve %50 R125'ten oluşmaktadır. 1 Kilogram R410A soğutucu akışkan bulunduran bir sistemde teorik olarak 500 gram R125 , 500 gram R32 bulunmaktadır. Sistemde bir sızıntı olması halinde,sızıntı buhar hattında meydana gelirse sızıntı homojen miktarda gerçekleşmeyecektir. Bu durumda R125'ten ne kadar,R32'den ne kadar eksildiğini bilmek mümkün olamaz. Karışımın oranı bozulduğu için eksilen miktara yine R410A (%50'şer oranda R32 ve R125) ilave edilse de sistemin içinden eksilen akışkanların oranı eşitliğini kaybettiği için ilave yapılsa bile sistemin içerisinde bulunan R410A'nın oranı bozulduğu için gereken performansı ve basınç karakteristiğini sağlayamayacaktır. Bu vb. eşkaynar soğutucu akışkanların sistemden sızması halinde sistemde kalan soğutucu akışkanın boşaltılması ve sıfırdan sisteme soğutucu akışkan şarjı yapılması gerekmektedir. Ayrıca yine eşkaynar soğutucu akışkanların sisteme sıvı halde şarj edilmesi durumunda oranının bozulmayacağına dayanarak soğutucu akışkan şarjının yapılacağı esnada ilgili soğutucu akışkan tüpünün üzerindeki yönergeye bakılarak soğutucu akışkanın sıvı (likid) halde şarj edilmesi gereklidir. Tek bileşenli soğutucu akışkanlarda buhar fazında şarj mümkün iken eşkaynar (azeotropik) soğutucu akışkanlarsa buhar şarjı mümkün değildir. Bu hatanın yapılması soğutucu akışkan tüpünün içerisindeki karışımın oranını bozacağı için tüpün içindeki soğutucu akışkanı kullanılmaz,verimsiz hale getirecektir.
R410A tedariğinin kısıtlanması halinde eski R410A soğutucu akışkanlı klimalardan toplanan soğutucu akışkanların toplanıp kullanılması mümkün olsa da,R22 gibi tek bileşenli soğutucu akışkanlar kadar verimli sonuç vermediği tespit edilmiştir. Bu bağlamda R22'de olduğu gibi R410A soğutucu akışkanların klimalardan toplanıp başka bir klimaya şarj edilmesi halinde R410A soğutucu akışkan tüpünden basılan soğutucu akışkanlar kadar iyi verim sağlamadığı bilinmektedir.
R410A soğutucu akışkanın tedariğinde sıkıntı yaşanması halinde R410A'ya en yakın alternatif olarak satışı ve kullanımı yasal olan R452B soğutucu akışkanının kullanılması mümkün ve söz konusu olacaktır. Aynı şekilde R454B soğutucu akışkanın kullanımı mümkün olsa da aynı klimada daha düşük kapasite sunmaktadır,buna karşılık R452B'ye göre daha düşük GWP değerine sahip,daha çevrecidir. Bu durum yakın zamanda değil,en az 2025'ten ve tahminimce 5-10 sene sonrasına kadar yaşanmayacak bir sorundur. Bu bağlamda özellikle R410A soğutucu akışkanlı klimayı tercih etmenizi sağlayacak bir sebep var ise R410A soğutucu akışkanlı klimayı tercih etmenizin mümkün olacağını söyleyebilirim. R32 soğutucu akışkanlı klimaların daha verimli ve daha güncel olduğu gerçeğini hatırlatmak şartıyla R410A soğutucu akışkanlı klimaların tercih edilebilir olduğunu söyleyebilirim.
R32 soğutucu akışkanlı bir klima satın almanız halinde veya R32 soğutucu akışkanlı bir klimaya sahip olmanız halinde günümüzde herhangi bir tedarik sıkıntısı yaşamanız söz konusu olmayacaktır. Klimalar için güncel ve geçerli olan,son moda diyebileceğimiz soğutucu akışkan R32'dir.
Kullanımda olan bir soğutucu akışkan için alternatifi ile ilgili bir çalışma bulunmamaktadır. Ancak R32'nin halefi olarak,R32'nin ardından gelecek olan soğutucu akışkan olarak gerekli çalışmaların tamamlanması halinde R290'ın geleceğini veya R170 Etan soğutucu akışkanın kullanılabileceğini söyleyebilirim.
R32 Soğutucu akışkanın konut uygulamalarında yanıcılık riskinin sızıntı halinde sorun oluşturmayacağını söyleyebiliriz. Veriminin yüksek olması sonucu klima sistemlerinde düşük miktarda bulunması sayesinde iç ortamda bir sızıntı olması halinde soğutucu akışkanın sızdığı ortamda eser miktara ulaşamayıp tutuşamayacağını ifade etmem mümkündür.