quote:

Port enjeksiyonlu motorlarda (süpapların tepesine yakıt püskürtülen sistem) yakıt tam zamanında püskürtülürse süpapların açık kaldığı süre zarfında silindirin içine alınır. Ancak bu LPG de mümkün değil. Neden? Sistemin temel mantığına inmek lazım.
Benzin ECU su süpapların açıldığı zamanı belirleyip (cam shaft position sensor) benzin enjektörünün açılma zamanını da hesaba katarak yakıt püskürtülmesi için gerekli olan sinyali enjektöre gönderiyor. Yani süpaplar açılmaya başladığı andan itibaren 1.6 ford modelleri için konuşursak 0.8 ms (enjektör açılma zamanı) sonra yakıt püskürtülmeye başlıyor. Ancak LPG sistemleri ne cam pozisyon sensörüne bağlılar ne de kendi başlarına bir açılma zamanı belirliyorlar. Tüm LPG sistemleri benzin enjektörlerine giden sinyali alıp gerekli fark işlemini hesapladıktan sonra kendi enjektörlerinin açılma süresini ekleyerek püskürtme sinyalini yaratıyorlar. İşte tam burada dananın kuyruğu kopuyor. Nasılmı?
1- Birincisi ve belkide en önemlisi hiçbir LPG enjektörünün açılma zamanı 2ms nin altında değil. Dolayısı ile benzin enjektörleri ile aynı zamanda püskürtmeye başlaması "imkansız". Focus için konuşursak, her şarta minimum 1.2 ms gecikme olacak.
2- LPG nin yapısından dolayı yaklaşık %17 daha fazla püskürtmeniz gerekiyor. Bu da aynı ya da yakın hacime sahip LPG enjektörü kullanırsanız LPG enjektör sinyalinin %20 civarında daha uzun süreli olmasını gerektirir. Yani uygun miktarda LPG püskürtebilmeniz için enjektörleriniz %20 civarında daha uzun süre ile açık kalacak demektir.
3- Enjektörün yanma odasına olan uzaklığı. Port enjeksiyon sistemli motorlarda yakıt püskürtüldükten sonra yanma odasına girene kadar bir miktar yol alması gerekir. Dolayısı ile bu da gecikmeye yol açacaktır. Bu püskürtme zamanalamasının bozulmasına neden olan temel etkenlerden birisidir. Dolayısı ile LPG enjektörlerinin manifoltun üzerine montaj yapılması yada pipo ile benzin enjektörleri ile aynı yerden püskürtülmesi size ciddi avantaj sağlayacaktır. aksi halde benzin ile LPG enjektörlerinin püskürtmeden sonra yakıtın silindir içine ulaşmasına kadar geçecek süre kadar gecikmeniz olacaktır.
4- LPG ECU su diye tabir edilen alet aslında piggyback oalrakta adlandırılan ve arabanın ECU su ile enjektörleri arasına seri bağlanan bir cihaz. Yani benzin ECU sunun gönderdiği sinyaller bu alete giriyor sonra benzin enjektörlerine gidiyor. Eğer arabanız o an LPG de ise o durumda benzin enjektörlerine sinyal gitmiyor onun yerine LPG enjektörlerine sinyal gidiyor. Elektronik ile ilgili lisans eğitimi almış olan herkes bilir ki tüm elektronik devrelerin propagation delay adı verilen "iç gecikmesi" vardır. Yani elektrik ışık hızı ile de ilerliyor olmuş olsa bile herhangi bir elektronik devrede işlem gördüğü anda giriş zamanı ile çıkış zamanı aynı değildir. Bunlar küçük zamanlar. mikro saniyelerle falan ölçülüyorlar genelde ancak yakıt enjeksiyonu gibi mikro saniyeler seviyesinde zamanlamaların olduğu bir sistemde bu da sorunun sebebinde ufakda olsa bir yer alıyor.


Şimdi sadece bu dördünü bile hesaba katmış olsak, Bizim motorumuzun emme süpaplarının daha uzun süreli olara kaçık kalmasının gerektiği ortada zaten. Peki mekanik olarak bunu yapmanın herhangibir yolu varmı? Yok. Atıyorum, arabanız 3000 devirde çalışıyor, bunun anlamı 60 saniyede bir piston 2 defa inip çıkmasını da hesaba katarsak, piston altı bin defa yukarı aşağı hareket ediyor demektir. Ve bu inip çıkmalardan birinin yarı zamanında yani aşağıya doğru inerken yakıtı silindirin içine alıyor. Yani kısacası elimizde 180 derecelik bir zaman var sadece. Biz bu süre zarfında yakıtı püskürtmeliyiz. Bunun saniye olarak anlatımı ne peki? 3000 / 60 = 50 devir /s motorun devri. E biz bunun ancak 4 te birinde çalışabiliyorduk? 50 / 4 = 12.5 cyl/2/sn.. Yani bu alet 1/12.5 = 0.08 sn zarfında tüm işini bitirmeliymiş. Bunun anlamı nedir? Bizim topu topu 80 ms zamanımız var. Bu süre içerisinde süpaplar açılacak, yakıt püskürtülecek ve süpaplar geri kapatılacak. Süpaplar elektrik düğmesi gibi açıl susam açıl !! dediğimizde açılıveren bir şey olmadığı için onların tam açıldığı zamana kadar geçecek bir sürede söz konusu. Yani bu 80 ms sn nin yarısından daha az bir süre açılması için geçiyor. Yaklaşık olarak 30 ms civarında bir zamanda bahsediyoruz. Ve pek tabii bir o kadarda kapanması için geçen zaman var. Eee topu topu 30 ms zaman kalmış elimizde... Onunda amamı değil bir kısmını kullanabileceğiz. Neden? Çünkü süpaplar açılmaya başladığı anda püskürtmeye başlarsanız püskürttüğünüz yakıt süpapların tepesine çarparak külbütör kapağında türbülansa sebep olur ve silindirin içine girmektense Raj Kapor misali avare avare dolaşır ortalıkta. O nedenle püskürtme zamanınız süpapların tam açılmasından hemen önceki bir alana denk getirmelisinizki doğru miktarda yakıtı silindirin içerisine gönderebilin. Atıyorum süpapların max. açıldığı zamandan 10 ms önce püskürtürseniz olabildiğince doğru mikterda yakıtı silindirin içerisine sokmuş olursunuz. Yani bu da bizim 80 ms nin yarısından 10 ms gerisine tekabül eder. Yani 30ncu ms civarına falan. İşte sizin benzin ECU nuz bu zamanı tam olarak hesaplayabiliyor. Neden? Çünkü onu tasarlayan mühendisler bunların hepsini hesaba katıp ahanda tam olarak şu şu ve şu durum meydana geldiğinde şu kadar süre ile püskürt diye enjektöre komut gönderiyor.
Peki siz LPG takıp ne yapıyorsunuz? Birincisi adamın şu anda püskürt dediği zamanlamanın hesabını kökünden değiştiriyorsunuz. Ne açılma zamanı aynı ne açılma süresi aynı. Ne de enjektör aynı. Dolayısı ile %100 doğru zamanı tutturmanız hiçbir piggy back ile mümkün değil. Adı ister atiker olsun isterse batıker isterse Teleflex. Bu marka ile alakalı değil tamamı ile sistemin temel işleyişi ile alakalı bir durum.
Peki bu sorunun çözümü yokmu? Var. Nedir? Daha büyük hacimli LPG enjektörü kullanmak.

Hesabımıza geri dönersek, bizim yaklaşık 30 ms süremiz vardı, ve bu süpaplar açıldıktan 30 ms sonra başlamalıydı. Arabanın benzin enjektörleri bu durumda 15 ms kadar açık kaldığını varsayarsak, (yaklaşık bir değer bu bahsettiğim %50 duty cycle diye bir ortalama aldım) Biz bundan 1.2 ms saniye enjektörlerden kaynaklanan gecikmeyi düşmemiz lazım. Devrenin iç gecikmesinden de 0.3 ms düşsek etti 1.5 ms. 15-1.5 = 13.5 saniye zamanımız kalmış. E biz ne yapacaktık? %17 hadi ortalama %20 daha fazla püskürtecektik değilmi? Süre kısalırken yakıt miktarı artıyor.. Bunu yapabilmenin tek yolu benzin enjektörlerine kıyasla daha yüksek hacime sahip LPG enjektörleri kullanmak. Ne akdar yüksek? 15 + (15 x %20) + 1,2 + ,3 = 19.5 ms eder. Yani aynı hacimde LPG enjekötrü kullanacaksak yaklaşık 20 ms açık kalacak demektir. Oransal olarak bu durumda 19 / 13,5 = %40 Hadi birde benden olsun 20 / 13,5 = %50 daha yüksek hacimli olmalı.

Hımmm. Yani focusun benzin enjektörlerinin 180 cc olduğunu düşünürseniz, bize 180 * + %50 = 270 cc karşılığı hacime sahip LPG enjektörü lazım. Aksi halde 3 bin devirde dahi sorun yaşanması kaçınılmaz oluyor. Bunun LPG ye karşılık gelen flow hesabının nasıl yapıldığını daha önce bir taraflara yazmıştım. Burada da vardır.

Peki büyük enjektör takarız olur biter dediğinizi duyar gibi oluyorum. Ama o iş öyle değil işte. Motorunuzun sabit devirde çalışırken püskürttüğü benzin ile hızlanırken ihtiyacı olan benzin miktarı farklıdır. Ve tabii olarak daha fazla.. Bu işe enrichment yani zenginleştirme denir. Arabanız normal şartlarda 14.7 birim havaya karşılık olarak 1 birim yakıt püskürtecek şekilde ayarlanmıştır. Enrichment anında ise bu oran 13 lere kadar düşer. İşte tam bu durumda yüksek hacimli olan enjektörler olması gerekenden daha fazla yakıt püskürtecekleri için çarpanlarıda fazla olacaktır. Dolayısı ile siz özellikle şehiriçinde benzinde olduğundan daha fazla yakıt tüketeceksiniz. Yani tüketimin litre bazında artması kaçınılmaz olacaktır. Her kim ki realitede bunun aksini iddia ederse ya işi bilmiyordur ya da kurguladığı sistem doğru çalışmıyordur. Bu bağlamda eğer doğru hacimde enjektör kullanıldıysa hiçbir kitin diğerine göre daha az tüketmesi mümkün değil. Daha az tüketebilmesi için ya enjektörleri küçük kullanacaksınız ki bu durumda sonuç size piston erimesi olarak geri döner, ya da efendi efendi kaderinize razı olup doğru hacimde enjektör kullanıp biraz fazla tüketimi kabulleneceksiniz.

Dikkatinizi çekerim tüm hesapları ortalama bir kullanıcının vites büyütmede kullandığı motor devri olan üç bin devir üzerinden yaptık. Daha yüksek devirler için bahsi geçen 30 ms lik süre daha kısaldığı için (6000 devirde 15 ms ama püskürtülmesi gereken yakıt 3bin devirdekinin iki katından daha fazla) sabit değerler üzerinden aldığınız tüm değerler değişecektir. Bu da riskin arttığına delalet eder.

LPG enjektörlerinin hacimsel kapasite olarak benzin enjektörlerine kıyasla mümkün olduğunca büyük seçilmesi lazım ki bu gecikmenin yol açacağı sorunun bir nebze önüne geçebilsin. Ancak ne kadar büyük seçilmesi gerektiği tamamen aracın motorunun üzerinde yapıalcak orta/uzun vadeli bir testten sonra belirlenebilir. Dolayısı ile al bu kiti arabaya tak birde kalibrasyon yap geç git denildiği sürece tüm LPG sistemlerinin arabanızın motorunun pistonlarından birini ya da daha fazlasını eritmesi kaçınılmaz. Nasıl engel olursunuz? Mümkün olduğunca büyük enjektör kullanırsınız, arabanızın closed loop yani benzin ECU sunun yakıt sistemindeki kontrolünün devam ettiği devir bandında kullanırsanız uzuuuun zaman boyunca sorun yaşamazsınız.

quote:

Orijinalden alıntı: Mustafa-T

o motora hiç tavsiye etmem. hangi marka kit olursa olsun o motorun çalışma prensibine ters yok illa takacaksanız 3000dd üstüne pek çıkmayın derim bunu ben demiyorum aslında o motora lpg takıp arıza alan ve bunun sebebini anlayan abilerimiz diyor. ti-vct motor un çalışma presnibi ve limitleri lpg kitine tam uyumlu değil. yok takarım 10 bin km biner birine kakalarım diyorsanız o ayrı

quote:

LPG enjektörünün açılma zamanının arabanın enjektörüne kıyasla uzun olması ve bu nedenle gecikmesi + zaten lpg ecusu aracın enjektör sinyalini okuyup çarpıp, bölüp kendi sinyalini hesaplayıp bunu da kendi enjektörüne gönderirken bir zaman kaybediyor, birde bunun üstüne lpg enjektörünün benzin enjektörüne göre yavaş çalışan bir yapıda olması işi iyice uzatiyor. Arabanız bunu cloose loop da giderken kendi yakıtını arttırarak kapatıyor bildiğin örtbas ediyor, siz anlamıyorsunuz bile alttan %20 uzatıyor kendi enjektör sinyalini bu şekilde enjektörünün daha fazla açık kalmasını sağlayarak işi çözüyor. Sıkıntı siz tapa gaz yaptığınızda çıkıyor. Focus 1 in enjektörleri dip gaz yaptığınızda 4000 devirde %85 5000 devirde %90 a ulaşıyor ve aracın AFRsi 13 (12.5 falan değil) hatta sonlara doğru (6000 civarı) 13.2 lere kadar çıkıyor ve duty cycle denilen enjektör açık kalma zamanı %91 e çıkıyor bu bahsettiğim siemans-deka orijinal 160cc/dak focus 1 1.6 zetec enjektörü. E birde sizin arabanız bunu %20 uzatmışdı %91in %20si eder 18 toplayın ikisini %109 yani tam terimiyle stockopen bir enjektör sürekli işeyen bir enjektör. Bu noktada buna devam ederseniz yada enjektör ruhunu teslim edip sıkışırsa sonucu erimiş bir piston.