quote:

Felsefe ilk kez eski Yunancadaki Philosophia sözcüğünden türemiştir
Philia(sevgi), sophia(bilgelik),
Geniş anlamıyla felsefe “bilgiyi, bilgeliği sevme” olarak ifade edilmektedir

Felsefe kişinin kendisini, çevresini, evreni ve değerleri anlama açıklama ve yorumlama çabasıdır.
Çözümlenemeyen problemler üzerine düşünme, sorgulama etkinliğidir.

Farklı Tanımlar;

Sokratese göre felsefe neleri bilmediğini bilmektir.
Platona göre felsefe, doğruyu bulma yolunda düşünsel çalışmadır
Aristoteles’e göre felsefe, doğruyu bulma yolunda düşünsel çalışmadır.
Jaspers’e göre yolda olmaktır.

Felsefe yapmak nedir;

Var olan bilgiler üzerinden;
Düşünmek
Onları sorgulamak
Yeniden gözden geçirip yorumlamaktır.

Felsefenin gereği;

İnsanın anlama ihtiyacını karşılayarak insan olma bilincine vardırır.
İnsanın diğer varlıklardan ayıran en büyük özelliği düşünme yeteneğidir.
İnsan felsefe yaparak diğer varlıklardan farklı yanını ortaya koymuş olur

Felsefenin işlevleri;

Anlama ve bilmek ihtiyacını merakını giderir
Eleştirel bakış açısı kazandırır.
Bilimlere yol gösterir
Başkalarının görüşlerine saygılı olmayı öğretir
Bilginin üretilmesinde katkıda bulunur.
Diğer insanlarla iletişim kurmamızı kolaylaştırır.
İnancın biçimlenmesinde etkili olur
İnsana düşünme yeteneğini hatırlatır.

Filozof kimdir? Ne iş yapar?

Devrin bilgilerini aklın esasları etrafında birleştiren
Fikirleriyle büyük oluşumlar meydana getiren
Sistem meydana getiren
Hakikate ulaşmaya çalışan
Olayların nedenini bilmek isteyen menfaat gözetmeksizin araştıran
Bilme arzusu ve merak duygusuna sahip olan insandır
Dünya filozof için akıl almaz sırlarla dolu gizemli bir şeydir.

Felsefenin Doğuşu;

MÖ 700lü yıllarda batı Anadolunun zengin liman kentlerinde ortaya çıkmıştır
Kurucusu Thales olarak kabul edilir.
Ortaya çıkışında; Merak
Uygarlıklar arası kültür alışverişi(ticaretin yanı sıra)
Ekonomik refah düzeyi
Özgür düşünce ortamının olması
Mitolojik Açıklamaların yetersizliği

Felsefenin Özellikleri;

İnsan düşüncesine dayanır
Subjectiftir Özneldir
Eleştireldir-Sorgulayıcıdır
Akla uygun ve tutarlıdır
Birleştirici ve Bütünleştiricidir
Yığılan-birikimlidir
Çağın koşullarından etkilenir
Felsefi tavır ve davranış meraklı olmayı şüphe duymayı gerektirir.
Ve her cevap yeni bir soruya çevrilir.

Örnek: Jaspers “yolda olmaktır” demişti. Yani Felsefede sorular cevaplarından daha önemlidir

Bilgi Nedir?

Özne(Suje-Bilen) ile nesne(Obje-Bilinen) arasındaki ilişkilerden doğan, duyu verileri veya yaşam deneyimleri sonucu çıkarılan sonuçlar bilgiyi meydana. Getirir.

Gündelik Bilgi

Özneldir
Bazen yanıltıcı olabilir.
Yöntemsiz elde edilir
Yaşamı kolaylaştırır
Deneme yanılma yoluyla öğrenilir.

Dini Bilgi

Suje ve obje arasındaki ilişkiyi inanç iman vahiy oluşturur. Dogmatiktir
İbadet ve inanç kuralları içerir
İnsanın toplumsal ve iç yaşantısını düzenler.

Sanat Bilgisi

Sanatçının hayal gücü ve yetenekleriyle elde ettiği bilgidir.
Süje sanatçıdır
Obje kullanılan nesnedir
Ölçüt güzellik ve çirkinlik
Sezgi ve hayal gücüne dayanır
Somuttur
Duygulara yöneliktir özneldir.

Teknik Bilgi

Doğa bilimlerinin doğaya uygulanmasında elde edilen bilgiye denir
Deney ve deneysel kontrolün sonucunda ortaya çıkar
İnsanın doğaya egemen olmasını sağlar. (Barajlar)
Doğanın insan yararına kullanılmasını sağlar.


Bilimsel Bilgi

Sınırlı bir konuda, belirli yöntemlerle elde edilen her zaman geçerli olan bilgi çeşididir.
Genel-geçerdir, Akla uygundur, Öngörülüdür. Tekrarlanabilir.
Nesneldir, Evrenseldir, Birikimli ilerler, Sistemlidir, Deney ve gözleme dayanır

Felsefi Bilgi

Evreni, insanı, varlığı evrendeki insanın değerini salt düşünceyle açıklayan yorumlayandır.
Özneldir, Birleştirici ve bütünleştiricidir.
Eleştireldir, Akla dayanır
Yığılmacıdır, Tarihinden soyutlanamaz.

Felsefe-Bilim İlişkisi

Akla dayanması
Sistemli olması
Evrensel olması
Gerçek ve doğruya ulaşma isteği
Merak ve hayretten kaynaklanması

Felsefe-Din İlişkisi

İnsan ve evrenin varoluş amacını
İnsanın evrendeki yeri ve önemini
İnsanın mutluluğa nasıl ulaşacağını anlamaya çalışırlar

Felsefe- Sanat İlişkisi

Sanat güzeli bulma
Felsefe doğruyu bulma
Felsefe soyuttur Sanat somuttur
Felsefe düşünceye sanat duygulara dayanır


Epistemoloji (Bilgi Kuramı)

İnsan bilgisinin yapısını kaynağını ölçütlerini sınırlarını ele alır

Doğruluk: Düşüncemizin gerçekle uyuşmasıdır.(Kaf dağı pi sayısı)
Gerçeklik: Düşünceden bağ olarak var olan bir durum olgu veya nesnedir(Masa-Sıra)
Temellendirme: Bir iddianın doğruluk dayanaklarının gösterilmesidir.

Kar yağıyor> Doğruluktur
Karın yağması> Gerçekliktir.
Çünkü her yer bembeyaz> Temellendirme

Bilginin Kaynağı nedir?

Bilginin Değeri Nedir? ( Doğru bilgi imkânlı mıdır, imkânsız mıdır? )

Bilginin kaynağı ile ilgili Görüşler:


[İmkânsızdır]

Septik Filozoflar=(Şüpheci-Kuşkucu)
Pyron, Timon,
Bunlar
Bilgilerimizin kaynağı duyular olduğunu,
Duyularımızın bizi yanıltabileceğini
Bu nedenle gerçeklerde şüphe etmemiz gerektiğini
Her türlü yargıdan kaçınmalıyız görüşünü savunurlar.(Şüphe et. Mutlak doğru yok.)

Sofistler=(Bilgilerimizin doğruluğu görecelidir. Genel-geçer bilgi yoktur)
Protogoras
Rüzgâr üşüyen için soğuk üşümeyen için soğuk değildir
Gorgias
Hiçbir şey yoktur. Olsaydı bilinemezdi. Bilinseydi anlatılamazdı


[İmkânlıdır]

Rasyonalizm(Akılcılık):

Mutlak bilgi vardır
Bilginin kaynağı akıldır
Bilgi doğuştandır
Ruhta saklı olan bilgiler öğrenilmez hatırlanır.
Değerler değişmez, davranışlar değişir.

Sokrates: Doğru bilgi doğuştandır. Doğru sorular sorarsak, bir çobanda da bir sofistte de örneğin “bütünün parçalardan daha büyük olduğu” bilgisinin var oldugunu görürüz.

Platon: Duyu organlarıyla algıladığımız her şey değişen görüngüdür. Değişmeyen idealar evreninin bir gölgesidir.

Aristoteles: İdealar nesnelerden bağımsız olamaz, çünkü içeriklerini duyusal dünyadan alır

Descartes: 2 tür bilgi vardır. 1.si Doğuştan gelen(matematik) ve duyu organlarından gelen yapay bilgidir. Onun amacı bilgi kuramını matematik ve geometri gibi kesinleştirmektir. Descartes yöntem olarak şüpheciliği kullanır ama abartmadan.

Hegel: Akla uygun olan gerçek, gerçek olan akla uygundur.

Emprizim(Denecilik):

Mutlak bilgi vardır
İnsan zihni doğuşta boştur
Bilginin kaynağı deneyimler ve yaşadıklarımızdır.
Bilgi doğuştan gelmez, hatırlanmaz, sonradan öğrenilir
Bilimin temel ilkeleri alışkanlıklara dayanır. Alışkanların temeli de deneyimlere

J Locke: Zihin doğduğunda tabula rosadır. Zihindeki bilgilerimiz dış dünyadan gelen algıların işlenmesiyle oluşur. Bütün bildiklerimiz deneyden türetilir.

D. Hume:

Kritisizm(Eleştiricilik):

Bu yaklaşımın kurucusu Kant varlığın tam olarak bilinip bilenemeyeceğini aklın gücünü, bilginin genel geçer olup olmadığını sorgulamıştır.
Aklı ve deneyi ayrı ayrı ele alır ve bunların sentezini yapar.
Deney bilginin hammaddesini oluşturur.
Doğuşta akılda var olan kategoriler vardır ki aklın bunları sentezlenmesiyle doğru bilgiye ulaşılır. (Deney öncesi bilgi+deney bilgisi) Rasyonalizm ve Emprizimi uzlaştırmıştır.

Kant: Zihinde doğuştan yalnızca bilgiyi oluşturma yeteneği bulunur. Bu yetenek ise yalnızca dış dünyadan beş duyu organı yoluyla edinilen bilgiye dönüştürür. Sonuç olarak iki şey gerekir: 1) Doğuştan bilgi işleme yeteneğine sahip bir zihin 2) Bu zihne duyu verileri iletecek deneyimler



Pozitivizm (Olguculuk):

Mutlak bilgiyi olgulara dayandırır.
Olgu deney ve gözlemin konusu olan, ölçülebilen nitelikteki olaylardır.
Metafizik yaklaşımları reddeder.
Sadece deneysel yönteme ve bilime önem verir.

Comte: “Kapının arkasında biri var” önermesi deney ve gözlemle kontrol edilebilir, olgusaldır. Ama “öldükten sonra yaşam var” kontrol edilemez öyleyse metafiziktir.


Neo Pozitivizm(Analitik felsefe):

Dille ifade edilemeyen şey gerçek değildir. Doğru bilgi dilsek olarak ifade edilmiş doğru önermedir. Felsefenin görevi dildeki kavramları çözümlemektir. Wittgenstein - Russell


Entüisyonizm(Sezgicilik):

Mutlak bilgiye sezgi ile ulaşılabilir.
Rasyonalizmi eleştirmiş, karşı çıkmıştır.
İslam dünyasında sezgi, gönül dünyası kalp gözü olarak ifade edilir. Gazali
Batı dünyasında sezgi, zekâ+içgüdü şeklinde algılanır. Henry Bergson


Pragmatizm(Faydacılık):

Faydalı olan bilgi doğrudur. Doğru olan bilgi faydalıdır. Charles Pierce
Düşünce, çevreye uymayı, doğadan yararlanmayı ve mutlu olmayı sağlayan bir araçtır.


Fenomenoloji(Görüngü Bilim):

Fenemenoloji paranteze alma yöntemdir, ikinci olarak konusu ÖZ dür. Özler ancak akılla elde edilebilen ide’lerdir. Bu idelerle ilgili içerik doğrudan doğruya anlamıyla kavranılır.
Öz bir şeyi o şey yapan temel niteliktir.
Örnek: Portakal, elma, armut meyvedir portakalı diğer meyvelerden ayıran temel nitelikler onun özünü oluşturur. Bilinç bu özü kavrar. Edmund Husserl