quote:

Orijinalden alıntı: asderty

90lardaki devalüasyonun nedeni cari açık değil, bildiğim kadarıyla devletin iç borcu azaltmaktı. Dış borçlanma çok azdı o yıllarda, iç borçlanmayı da tl ile yaptığı için bi devalüasyonla iç borcun dolar karşılığı bi gecede misal 100 milyar dolardan 60 milyar dolara düşüyordu. Ama tabii borçlanma faizi de bi anda arttığından devalüasyon sonrası iç borçlanma da hem zor hem daha maliyetli oluyordu.

Bu yüzden senin yazdığın olay olmuyordu işte.

Ama şu anki duruma daha önce düşmedik. Akp zamanında hükümet devleti ve milleti dolarla borçlandırdı. Bu büyük sıkıntı işte. Şu anda dolar ne kadar artarsa borcumuz da o oranda artıyor. Hükümet ithalat vergisini artırarak bir miktar dolar isteğini kısmaya çalışıyor. Ama bir yandan da enflasyon altımda faiz vererek bankada parası olanları dolara altına yönlendiriyordu. Onun için faiz artışı şarttı. En azından parası olanların bir kısmı dolara değil faize gidip tl'de kalacaktı böylece.

Ama bu iş öyle kolay değil. Bi defa özel sektör yıllarca dolarla yüksek oranda borçlandı. Dışardan gelen kolay dolar sayesinde ülkeyi yönetmek çok kolaydı. Akpnin hiçbirşey yapmasına herek kalmadı. Dışardan dolar yağdı, piyasaya bol para girince herkese bişeyler düştü. Akp de sırf dönen vergiyle bile bütçeyi coşturdu. Arada dolarla devlet de borçlandı veya yid ler ile gizli olarak dolarla borçlandı devlet (devlet diyorum çünkü sonraki hükümetler de ödeyecek).

Dolar dışardan yağdıkça doların değeri düştü tl değerlendi. 2008lerde çin de coşunca, değerli tl ile kimse rekabetçi üretim yapamazdı, üretim çöktü. Düşük gümrük vergileriyle çin malları bedavaya ülkeye girdi. Al-satçı, ithalatçı zengin oldu. Piyasadaki para bolluğunda herkese az çok bişeyler düşüyordu, herkes ithal ürün alıp, kendini lord zannetti. Akpnin de işine geldi, kendisi ülkeyi zengin etmiş gibi kibirlendi.

Abd faizi arttırmaya başlayınca bize bişeyler oldu. 2002-2013 arası işler çok çok kolaydı akp için. Hiç birşey yapmadan mirasyedi misali dolarları yiyordu. Sonra ufaktan işler bozuldu. 2018 sonrası işler kilitlenmeye başladı. Bişey bilmedikleri için de şaşırdılar, ona buna atmaya başladılar. Üstüne bir de corona belası çıkınca cortu çektik.

Aslında corona olmasa da aynı olurduk. O zaman abd ve gelişmiş ülkeler faizi biraz daha artıracaktı. Deli gibi para da basmayacaklardı. Tl yine aynı şekilde değer kaybedecekti zaten.

Şimdi akpnin tekrar biyerlere yanaşıp yeniden dolar gelmesi için çalışabileceğine inanıyorum. Böylece ölmeyip, dolarla borçlanıp bikaç yıl daha sürünebilecez, ölümü geciktirecez, akp de bikaç yıl daha kazanacak.

quote:

Orijinalden alıntı: asderty

Kusura bakma ama o iş öyle değil. Cari işlem açığı/fazlası devalüasyon öncesi/sonrası doğal sonuçtur.

Yoksa piyasada dolar azaldıkça otomatikman tl değer kaybeder zaten. Şimdi olduğu gibi işte. Cari açıktan dolayı kendi kendine dolar patladı gitti.
Tlnin değeri çöküp dolar patlarsa bu zaten ihracata yarar, ithalata yaramaz. Şu anda üretimimiz bile ithalata bağımlı hale getirildiği için fazla vermiyor o ayrı. Ama aslında hükümet tlnin değerini düşürünce oy kaybeder ve kaybetti de. Yani bu hükümetler için kötüdür, net.

Düşür tlyi patlat ihracatı dersen bi daha seçilemezsin, milletin cahilliğini kullanamazsan tabii.

Bana internete bak deyip kendin bakmamışsın. Buyur, 94 devalüasyon nedeni yazınca googleda ilk çıkan sonuç:

94 ekonomik krizinin kökeninde 80li yıllardaki liberizasyon politikalarının sonuçları ile kamu borç stokundaki artışın bileşik etkisi yer alır.

Krizin temel nedenleri:

Liberalizasyon politikalarının içine koruyucu önlemlerin dahil edilmemesi.

Popülist ve oy kazanmaya yönelik politikalar.
Yüksek kamu borcu ve bütçe açığı

Yüksek kamu borcunun oluşturduğu yüksek faizin kamu borcunu çevrilemez hale getirmesi.

Managing float uygulaması ile TL'nin aşırı değerli olması

quote:

Orijinalden alıntı: asderty

En büyük nedeni kısmı senin görüşün. Orda yazan o değil.

Sonrasına bakarsak;

Genelde akpliler amerikanın borcunu örnek verirdi :) (eskiden kalma alışkanlığın mı acaba, hafızam pek iyi değildir, bişeyler hatırlıyorum ama :) )

O borcun hiç önemi yok diyemem. Ama adamlar sıfıra çok yakın faizle borçlanabiliyor. Kendi parasıyla borçlanabiliyor. Ve deli gibi dolar basıyorlar. Geçen sene trump 4 trilyon dolar basacaz, gerekirse daha da basarız demişti sanırım. 2008de 30 trilyon dolar bastılar, belki daha fazla. Amerika sürekli yüksek cari açık da verir bildiğin gibi.

Bizim sorunumuz biraz daha kendimize özel. Belki arjantin brezilya falan bizim sikletimizde. Bizim ekonomimiz zaten pek iyi değildi. Sanırım özal sonrası politikacılarımız kolay ama kısa vadeli zenginliği hedeflediği için.

Akp ile birlikte zaten direk sıvazladık. Doların dünyada ucuz ucuz dağılmasını fırsat bilip deli gibi borçlandık. Şimdi devalüasyon olsa da, ki oldu 2018 den sonra, borçlarımızı hala ödeyemeyeceğiz, üretim de ithalata bağlı olduğundan ihraç da edemeyeceğiz. Piyasada dönen para artmayıp azalacağı için maaşlar da azalacak, tüketim de azalacak, kısır döngü şeklinde yıllarca kasıp duracağız. Ya da akp abdye yanaşıp, bi şekilde (?) anlaşıp tekrar dolar akışını sağlayacak.

Elektriğe zam vergiyi arttırma da çare değil. Çünkü ortada para kalmadı. Kim ödeyecek? Bu kriz eskiler gibi değil. Direk şişkin dolar borcu krizi. Özel devlet farketmez. 82 milyon dişimizden tırnağımızdan, fakirleşerek, boğazımızdan kısarak yıllarca ödeyecez.

Sonda bahsettiğin cari açık şöyle, bildiğin gibi: bizde hep vardı cari açık. Akp öncesi üretim de olduğundan arada bir cari fazla da olurdu. Ama akp kolaya kaçtığı için cari açığı borç dolarla kapatıyordu. (Dolar 3 lirayken çok yavaş artmasının sebebi kısmi dolar girişiydi.) 2013 sonrası borç dolar bulamadıkça cari dengemiz bozulmaya başladı, içerde para da azaldı. Otomatikman dolar da artmaya başladı. 2018 brunsonda, parası olan tedirgin olup dolara geçtikçe dolar patladı. Sonra dolar girmedikçe ve millet tlden dolara döndükçe dolar arttı. Bi ara merkez dolar bozup düşürdü, dolar bitince yine aynı.

Yani akp geldiğinden beri uyguladığı cari denge politikası bizi çok ciddi krize sürükledi, sürüklüyor. Şimdi yaşadıklarımız için direk cari açık krizi denebilir bence de. İlk 10 yıl borçla kapattık, farketmedik. Şimdi hem geçmişin borç açığı, hem şimdinin cari açığı toplanarak gidiyor.