Teknoloji Haberleri
C
Gönderiler
Hakkında
0 C
geçen yıl
|
HAYVAN DAVRANIŞI </p><p class="ql-align-justify">Dünyayı dolduran 6,5 milyar insana rağmen insan ırkı oldukça kırılgan ve ilkel bir türdür. Ne kadar zeki ve akıllı olduğumuzu düşünürsek düşünelim, sürekli olarak türümüzün göz açıp kapayıncaya kadar yok olmasına yol açabilecek temel hayvan davranışları sergiliyoruz. Tarih boyunca hemcinslerimize savaş açtık ve 21. yüzyılda da savaşmaya devam ediyoruz. Eylemimiz için her zaman ahlaki bir yüksek zemin veya gerekçe var gibi görünüyor. Kabil ve Habil’den George W. Bush'a kadar, zayıfları ezip yok edenler her zaman güçlüler olmuştur. Kutsal Kitap'ın Eski Ahit bölümü merhamet ve bağışlama konusunda hoş bir öykü değildir. Aslında, tam tersi. Göze göz demekten; Tanrı adına erkek, kadın, çocuk ve hayvanları yok etmekten bahseder ve düşmanı kötü adamlar ya da şeytanın müritleri olarak kişileştirerek onları sık sık ismiyle birlikte anar. Görünüşe göre Tanrı en başından beri taraf tutuyor. En sevdikleri vardı, bir de "diğerleri" vardı. Her zaman bana anlatılan Tanrı'nın daha tarafsız ve sevgi dolu olması gerektiğini düşünmüşümdür.</p><h5 class="ql-align-justify"> </h5>Kutsal Kitap, binlerce yıl boyunca tanrı'yla doğrudan bağlantısı olan ve düzenli olarak tanrı'dan belirli şeyleri yapmaları için talimatlar alan peygamberler ve diğer kişilerle doludur. Kutsal Kitap'ı okumak sadece normal kabul edilmekle kalmaz, aynı zamanda bir dizi seçilmiş insanın tanrı'dan bu tür düzenli talimatlar aldığına inanmamız ve bunu kabul etmemiz beklenir. Sadece açık talimatlar ve uyarılar almakla kalmadılar, On Emir şeklinde fiziksel talimatlar ve toprak ya da sığır gibi maddi ödüller de aldılar. Ancak tanrı ile insan arasındaki en etkileyici etkileşimler, tanrı'nın çeşitli bireylere bizzat yaptığı birçok ziyaretti. Eğer bizzat gelemezse, halledilmesi gereken her durumla ilgilenmeleri için melekler gönderirdi. İlahi varlıklar fikirlerini paylaşır, şarap ve ekmeği paylaşır ve kaçınılmaz olarak tanrı kişiye belirli görevleri yerine getirmesi için talimat verirdi. Bu kişilerin hepsi erkek gibi görünmektedir. Kutsal Kitap'ın yazılmasına katkıda bulunanların hepsi de erkekti. Eğer "O" hepimizi eşit yarattıysa, tanrı'nın kadınların güvenilirliği ile bir sorunu var mıydı? Yoksa tanrı sadece erkek egemen bir toplumun kişileşmiş hali miydi? Basit tarihi gerçek, tanrı'nın insanla fiziksel olarak etkileşime girmiş olduğudur. Bugün, Tanrı'yla fiziksel bir etkileşime dair bu tür iddialar güçlü eleştirilere ve alaylara yol açacaktır. Nedenmiş o? Acaba tarih öncesindeki bu tür olaylar bugün bizi etkileyemez mi? Tarihin eski dönemlerinde yaşandığında bunu kabulleniyor, özgürlük mücadelemizi neredeyse fantastik bir peri masalına indirgiyor gibiyiz. Yoksa bu tür argümanları kamusal alana taşıyarak, gerçekleri analiz ettiğimizde mağdur olmaktan mı korkuyoruz? Bu sorular hayatımın büyük bir bölümünde beni rahatsız etti. Peki Kutsal Kitap'ın sonuca ulaştığına kim ve ne zaman karar verdi? Belli ki bu, Tanrı tarafından esinlenen ve Kutsal Ruh tarafından dikte edilen başka bir adamdı! Gerçekten hakikat ve kurtuluş arayışı devam ediyor mu? Yeryüzündeki vahşetin azalmadığı kesin; yeryüzündeki insanların günümüz kargaşası ve suçlarıyla nasıl başa çıkacakları; diktatörlere nasıl karşılık verecekleri; sömürgecilik, ırkçılık, istilalar ve kötü zihinlerin diğer icatlarından nasıl kurtulacakları konusunda Tanrı'nın sürekli rehberliğine ve talimatlarına ihtiyaçları olduğu kesin. Bir tür olarak zalimlik kapasitemiz dayanılmaz boyutlara ulaştı. Medeni varlıklar olarak kurallar koyarız, ancak bu kurallar hukuk sistemini iyi bilen daha az medeni bireyler tarafından istismar edilir ve bize karşı kullanılır. Barış, sevgi ve diğer yanağını çevirme vaazları verenler, kendi felsefelerinin zayıflamış kurbanları haline gelmişlerdir. <p class="ql-align-justify">Şimdi, insanların kurtuluşa her zamankinden daha fazla ihtiyacı var. Öyleyse kutsal yazılar neden devam etmiyor? Tanrı neden peygamberlerinden biri aracılığıyla daha fazla bilgelik buyurmuyor? Ya da birçok peygamberi aracılığıyla? Bazıları bunun devam ettiğini söylüyor. Pek çok kişi Tanrı ile düzenli olarak temas halinde olduğunu iddia etmektedir. Pek çoğu, tıklım tıklım dolu kiliselerde ve diğer ibadet yerlerinde Tanrı'nın mesajlarını iletir. Küresel toplum, mucizeler, Tanrı'nın sesini duyma ve yanıta sahip olma gibi fantastik iddialarda bulunan bireylere nasıl tepki veriyor? Pek çok durumda bu modern peygamberler, her emre itaat edecek körü körüne bir mürit kitlesiyle bir kült statüsüne yükselirken, bazı durumlarda da vidaları gevşemiş çatlaklara dönüşüyorlar. </p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Peki, yirmi birinci yüzyılda bir yargıç, on yaşındaki kızını arka bahçedeki bir masaya bağlayan ve onu bıçaklayarak öldürmek ya da boğazını kesmek üzereyken polis tarafından yakalanan bir adama nasıl tepki vermelidir? Eğer Tanrı'nın, yüce efendisine itaatini kanıtlamak için onu kurban etmesini emrettiğini iddia ederse, böyle bir karakter modern bir inançlı ya da psikopat örneği olarak mı görülmelidir? Yine de İbrahim'e, Tanrı'nın oğlunu öldürme talimatına itaat ettiği için, güçlü ilkeleri olan sadık bir Tanrı adamı ve insanların önderi olarak bakarız. Yine de İbrahim'e, Tanrı'nın oğlunu öldürme talimatına itaat ettiği için, güçlü ilkeleri olan sadık bir Tanrı adamı ve insanların önderi olarak bakarız. Ancak Kutsal Kitap buna "kurban" der. Bu olay bugün Johannesburg'un ya da Paris'in zengin bir banliyösünde gerçekleşseydi böyle mi görürdük?</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Dışarıdaki dini faaliyetler gerçekten kafa karıştırıcı bir durum. Binlerce din, hepsi insan yapımı, hepsi de cevabın kendilerinde olduğunu iddia ediyor. Sadece onların takipçileri yaratıcı tarafından kurtarılacak ve cennetin zevklerini tadacaklardır. Görünüşe göre ne kadar çok paraları olursa, o kadar çok güce sahip oluyorlar ve Tanrı'nın kulağına o kadar yaklaşabiliyorlar.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Ve böylece dini tartışma başlıyor ve düşük evrimsel durumumuzun ilkel tarafını açıkça sergiliyoruz. Bunlar inaktif genler tarafından kontrol edilebilen ilkel özellikler midir? Geçmişteki büyük medeniyetlere bakıyor ve bir şekilde kendimizi üstün hissediyoruz. Tarih öncesine ait pek çok şeyi açıklayamadığımız gerçeği, "Mısırlılardan kime ne... hepsi öldü" denilerek çabucak bir kenara atılıyor. Tüm başarılarımız ve bilimsel keşiflerimiz ışığında, ne kadar gelişirsek, dini dogma da o kadar güçleniyor. Bu durumda fanatizm olarak da adlandırılabilecek dini dogmanın doğrudan parayla bağlantılı olduğu görülüyor. Bir ulus ne kadar zenginse, kendi dini görüşlerini diğerlerine o kadar fazla dayatabilir. Amerika Birleşik Devletleri her bakımdan özgür bir toplum olduğunu iddia edebilir, ancak bunun başlıca nedeni %96'sı Hıristiyan olan toplumlarının kendilerini rahat hissetmeleridir. Azınlıktaki haydut dinlerin zamanlarını kendi anlamsız kurtuluşları için harcamalarına izin vermek onlar için güvenlidir.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Ama sonra gerçekte kim olduğumuza ve bu gezegende bir tür olarak kat ettiğimiz yola bakmaya başladığımızda, buradaki varlığımızın buzdağının görünen kısmına bile eşit olmadığını fark ediyoruz. Dinozor fosillerine hayranlıkla bakıyor ve dinozorların dolaştığı zamanlarda Dünya'nın nasıl bir yer olduğu hakkında konuşuyoruz. Nesillerinin tükenmiş olması durumu için “60 milyon yıl öncesi”, T-Rex'in ortalığı kasıp kavurduğu dönem için "200 milyon yıl" öncesi gibi rakamlar ortaya atıyoruz ve "400 milyon yıl" öncesinden kalan müzelerdeki böcek fosillerine bakmak gerçekten de nefesimizi kesiyor. Sonra zaman ölçeğini kendi referans çerçevemizdeki ünlü olaylarla karşılaştırmaya başlarız. Birinci Dünya Savaşı 100 yıl önce; Leonardo da Vinci 500 yıl önce; Vikingler yaklaşık 1.200 yıl önce; Muhammed yaklaşık 1.400 yıl önce; İsa 2.000 yıl önce; piramitler 4.000 yıl önce; son buzul çağı yaklaşık 13.000 yıl önce; o zamana kadar çoğumuzun referans noktaları tükenir.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Ve sonra bir gün mucizevi bir şey olur. Gözlerimizi milyarlarca yıldızla dolu gece gökyüzüne kaldırır ve sonsuzluğu hayal etmeye çalışırız. Birisi Mars ve Jüpiter'i işaret ediyor. Sonra bir teleskopla bakıyorsunuz ve ilk kez Satürn'ü halkalarıyla ve hatta birkaç uydusuyla görüyorsunuz ve birdenbire her şeyin gerçekliği biraz değişiyor. Her şey biraz daha büyür. Alpha Centauri'ye bakıyorsunuz ve bize en yakın yıldızdan gelen ışığın saniyede 300.000 km hızla bize ulaşmasının beş yıl sürdüğünü fark ediyorsunuz. Bir gökbilimcinin konferansına gidiyorsunuz ve o kadar uzaktaki galaksilerin resimlerini görüyorsunuz ki, mesafeyi hayal etmek imkansız. Bir milyar ışık yılı uzaklıktaki galaksiler. Beş milyar ışık yılı ötede süper küme galaksileri; 12 milyar ışık yılı ötede bilinen evrenin sınırında ultra sıcak kuasarlar ve sonra -13,8 milyar ışık yılı ötede- sadece siyahlık. Hiçbir şey yok. Az önce tanık olduğunuz şeyin gerçekliğini sindirmeye çalışırken sessiz bir tefekkür içinde oturuyorsunuz. Az önce hiçbir şeyin var olmadığı öteye; bilinen evrenin sınırının ötesine baktınız. Ancak sabah uyandığınızda ve aydınlanmanızı bir grup yakın arkadaşınıza açıklamaya çalıştığınızda, içlerinden birinin "Hey, dün gece televizyondaki şu harika filmi izlediniz mi?" demesinden önce tam on beş saniye boyunca heyecanınızı paylaşırlar. </p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Arkeologların tüm cesur girişimlerine ve bazen olağanüstü keşiflerine rağmen, insanlığın kökenini hala tam olarak belirleyemiyoruz. Çok sayıda bilim insanı tartışacak ve size her türlü kanıt ve delili sunacak, sonraki süreçte beş yıl sonra yeni bir bilim insanı tarafından yeniden yazılacak. Bunların hepsi bize bilimsel hipotezler ya da dini dogma olarak sunulan hesaplanmış spekülasyonlardır. Ancak gerçekte, tüm bunlar Büyük İnsan Bulmacasının parçalarının daha fazla manipüle edilmesiyle sonuçlanıyor. Uygar insanın yeryüzünde ilk kez ne zaman yürüdüğünü söyleyemeyiz ve insanın ne zaman yaratıldığını ya da nasıl evrimleştiğini kesin olarak söyleyemeyiz.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Kabul edelim ki: Geçtiğimiz iki yüzyıl, antik uygarlıkların, kayıp şehirlerin ve bu antik kültürleri geliştiren insanların -bilim ve evren hakkında olağanüstü bilgi ve anlayış sergileyen kültürlerin- daha yakından anlaşılmasını sağlayan şaşırtıcı keşiflere yol açtı. Kabul edelim ki: Geçtiğimiz iki yüzyıl, antik uygarlıkların, kayıp şehirlerin ve bu antik kültürleri geliştiren insanların -bilim ve evren hakkında olağanüstü bilgi ve anlayış sergileyen kültürlerin- daha yakından anlaşılmasını sağlayan şaşırtıcı keşiflere yol açtı. Yok olmuş birçok kültürün çeşitli metinlerini veya yazı stillerini çözmek onlarca yılımızı aldı. Tüm bilgi birikimimize ve gelişmişliğimize rağmen, bugüne kadar Balkan-Tuna yazısını ve İndus Yazısını çözemedik. Eski Çinlilerden, Amerika'nın çeşitli kültürlerine, Mısırlıların hiyerogliflerinden Sümerlerin çivi yazılarına ve Asya'nın kayıp şehirlerine kadar bu eski uygarlıkların çeşitliliği tarihçileri ve arkeologları şaşırtmıştır. Ninova'daki Kral Ashurbanipal'in kütüphanesi gibi, kayıp uygarlıkların büyük bilgisine işaret eden kutsal yazıların yaklaşık 30.000 çivi yazılı kil tabletinin bulunduğu antik kütüphaneleri keşfetmek bizi tamamen şaşırtmıştır.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Gökbilimcilerin 6.000 yıl kadar önce kendi güneş sistemimiz hakkında detaylı bilgiye sahip olduklarını keşfetmek ilginçtir. Yıldızlardan gelen savaş arabalarıyla dünyayı dolaşan ve yöneten kadim tanrıları ve bu kadim tanrılar arasındaki çatışmaları ve ihanetleri okuyoruz. Uzak geçmişte büyük işler başaran cesur adamlar ve yıldızlardan gelen birçok tanrı tarafından insanlara verilen bilgelik hakkında okuyoruz. Altın, bakır, kalay ve bronzun 9.000 yıl kadar önce üretilmesiyle değerli metallerin topraktaki cevherden çıkarılabilmesi, metalürjik prosedürün net bir şekilde anlaşıldığına işaret etmektedir. Amerika'nın gözle görülür maden çıkarma ve madencilik faaliyetlerine sahip antik kalıntıları, Kolomb, Cortes ya da sadece birkaç yüz yıl önce oraya ayak basan diğer vahşilerden çok önce dünyanın bu bölgesinde neden akıl almaz bir altın zenginliği olduğunu açıklamaktadır. Bu Güney Afrika'da 100.000 yıl öncesine kadar uzanan cevher madenciliğine dair daha fazla açıklanamaz kanıt, en cesur arkeologların bile kabul edemeyeceği kadar fazladır.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Tıbbi prosedür ve genetik manipülasyon bilgisi, "Adamu "nun -yeni bir türün- yaratılması, akıllı denilen insan tarafından ancak yakın zamanda anlaşılmış olan eski tabletlerde açıkça belgelenmiştir. Kablosuz iletişimin ve jeofizik bilgisinin doğal felaketleri önceden tahmin etme gücü; tüm bu bilgi zenginliği gözümüzün içine bakıyor. Yine de, gezegende yaşamış olan zekanın zirvesi olmayabileceğimiz gerçeğini kabullenemiyoruz. Bilgisayarın hızlı evriminden bu yana, bu kadim bilgeliği belgeleme ve eşleştirme yeteneğimiz, onu daha net bir şekilde anlamamızı sağladı. Peki, tarih öncesinden inanılmaz öykülerle yüz yüze geldiğimizde tüm bu bilgilerle ne yapacağız? İki seçeneğimiz var. Ya gelecek uygarlıkların kullanması ve üzerine inşa etmesi için bırakıldığına inanırız ya da Taş Devri'nden kalma bazı ilkel aptalların halüsinojenik çöpleri olarak dikkatimizi çekmeye değmez diye bir kenara atarız.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Sadece 500 yıl önce Dünya'nın evrenin merkezi olmadığını öne sürdükleri için insanların kazığa bağlanıp yakıldığı, insan vücudunun sabahın erken saatlerinde hayatlarını riske atan cesur bilim insanları tarafından incelenen ve parçalara ayrılan gizemli bir kap olduğu, güneş sistemimizdeki son üç gezegeni sadece son 200 yılda keşfettiğimiz gerçeği, üstün ırk olmadığımızın açık bir göstergesidir.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Biz alt türüz. Kibrimiz zayıflığımız, cehaletimiz ise eninde sonunda bizi yok edecek olan doğuştan gelen bir hastalıktır. Dogma bizi tüketti ve korku bizi kontrol ediyor. Peki bizi çevreleyen gerçeklere ve kanıtlara karşı neden bu kadar körüz? Neden çoğunlukla intikam ve cezayı bir kontrol biçimi olarak kullanan bir tanrıya boyun eğen popüler dinlere bu kadar takıntılıyız? Hepimiz aynı yaratıcıdan geliyorsak, o yaratıcıya nasıl itaat edeceğimize dair hepimizin aynı kurallara sahip olması gerekir, ancak durumun böyle olmadığı açıktır. Dini çatışmalar tarihimizi binlerce yıl boyunca parçaladı ve yirmi birinci yüzyılda hala bizi yutmayı bekleyen bir kanser gibi başımızın üzerinde asılı duruyor.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Bu kitapta, bozukluğumuzun doğrudan piç ırk statümüzün bir sonucu olduğunu ve manipüle edilmiş çift sarmallı DNA'mızda gizlenen öngörülemeyen hayvan davranışlarını keşfedeceğiz. Zekamız bastırıldı, bilgimiz silindi, yaşam süremiz genetik olarak kısaltıldı ve hafızamız yok edildi. Bizler, Büyük İnsan Bulmacası'nın parçalarını toplamak ya da bir araya getirmek için geçmişin büyük uygarlıklarının, geride bırakılmış, genetik olarak klonlanmış aşağı bir mutasyonuyuz.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Genetik mühendisliği alanında kayda değer bir ilerleme kaydettik, ancak genomun haritasını çıkarabilmiş olmamız onun hakkında her şeyi bildiğimiz anlamına gelmiyor. Aksine, genom hakkında ne kadar çok şey öğrenirsek, karmaşıklığı karşısında o kadar hayrete düşüyoruz. İkili sarmalın temel prensibini anlıyor gibi görünüyoruz, ancak tüm işlevlerini anlamaktan çok uzağız. Bizi özellikle şaşırtan şey, kapalı gibi görünen büyük bölümler. Evet, genomun aktif olmayan büyük bölümleri olduğunu öğrenmek ilginç. Bu tür bir keşif, tüm evrimsel süreçlere doğrudan ters düşmektedir. Ancak asıl gerçek, genomun bol miktarda yaratıldığı ve hücrelerimizde ilkel formumuz için ihtiyaç duyduğumuzdan çok daha fazla DNA bulunduğudur.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Bu da akla şu soruyu getiriyor. Eğer genom tüm özelliklerimizi ve bedensel işlevlerimizi kontrol ediyorsa, o zaman genomun aktif olmayan kısımları tarafından kontrol edilmeyen şey nedir? Bunun insanlığın nihai sorusu olduğuna kesinlikle inanıyorum. Genetik yapımızın aktif olmayan kısımlarının ardında hangi atıl gizli güçler kilitli?</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">Genetik keşiflerin tarihine hızlıca bir göz atalım. Yaklaşık 250.000 yıl öncesine kadar uzanan tarih öncesi genetik faaliyet ve manipülasyona dair açık kanıtlar olsa da, modern insan genomu ancak 1950'lerde yeniden keşfetti.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">1866 yılında Gregor Mendel bezelye bitkilerindeki faktörlerin kalıtımı üzerine yaptığı araştırmaların sonuçlarını yayınladı, ancak DNA'nın kimyasal yapısı ancak 1950'lerde modern bilim adamları tarafından yeniden keşfedildi. Sonunda bunun için bir isim buldular: deoksiribonükleik asit. Bu buluşta yer alan kişiler Maurice Wilkins, Rosalind Franklin, Francis H. C. Crick ve James D. Watson'dı. Bu keşifle birlikte yepyeni bir bilim dalı, yani moleküler biyoloji başladı. Aynı on yıl içinde Watson ve Crick, DNA molekülünün bükülmüş çift sarmal yapısını gösteren ilk modelini yaparak tarihe geçtiler ve genlerin kalıtımı belirlediğini kanıtladılar. 1957 yılında Arthur Kornberg bir test tüpünde DNA üretti. 1963 yılında F. Sanger proteinler için dizileme prosedürünü geliştirdi. 1966'da genetik kod keşfedildiğinde gerçek bir atılım yapıldı. Bilim insanları artık DNA üzerinde çalışarak karakteristik özellikleri tahmin edebiliyorlardı. Bu çok hızlı bir şekilde genetik mühendisliğine ve genetik danışmanlığa dönüştü.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">1972 yılında Paul Berg ilk rekombinant DNA molekülünü üretti ve 1983 yılında Barbara McClintock genlerin kromozomlar üzerinde yer değiştirebildiğini keşfettiği için Nobel Ödülü'ne layık görüldü. 1980'lerin sonlarında uluslararası bir bilim ekibi insan genomunun haritasını çıkarmak gibi zahmetli ve zorlu bir işe girişti ve Portland, Oregon'da DNA parmak izine dayanan ilk suç mahkumiyeti gerçekleşti. 1990 yılına gelindiğinde gen terapisi ilk kez hastalar üzerinde kullanıldı. 1993 yılında Dr. Kary Mullis, Nobel ödülüne layık görüldüğü polimeraz zincir reaksiyonu (PCR - polymerase chain reaction) prosedürünü keşfetti. 1994 yılında FDA genetiği değiştirilmiş ilk gıdayı onayladı. Bunlar daha iyi lezzet ve raf ömrü için tasarlanmış FlavrSavr domatesleriydi.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify">1995 yılına gelindiğinde O. J. Simpson davasında kriminal DNA adli tıp manşetlere taşındı. 1997 yılında Koyun Dolly klonlanan ilk yetişkin hayvan olmuştur. 1998 yılında Clinton/Lewinsky skandalına ilişkin Senato soruşturması büyük ölçüde DNA kanıtlarına dayandırıldı ve 2000 yılında J. Craig Venter, Francis Collins ile birlikte tüm insan genomunun haritalanması ve sıralanmasının tamamlandığını duyurdu. Bu, başlangıçta beklenenden neredeyse on yıl daha kısa süren büyük bir başarıydı. 2003 yılında Craig Venter, dünya okyanuslarından şehir merkezlerine kadar çeşitli ortamlardan mikroplar elde etmek ve incelemek için küresel bir keşif gezisi başlattı. Bu görev, mikrobik yaşamın geniş alanını oluşturan genler hakkında kesin bir fikir verecektir. Ve şimdi gerçek genetik çağı kapımızda. İlk evcil hayvan klonlama şirketi 2004 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde faaliyete geçti. Özünde, türlerin yaratıcısı haline geldik. Ve böylece yarattığımız türler için "tanrı" haline geldik.</p><p class="ql-align-justify"> </p><p class="ql-align-justify"> </p> <p class="ql-align-justify"> </p> |
C
geçen yıl
|
Tanah / Hebrew Bible: Yahudi kutsal metinlerinin tamamını içeren kitabın adı. Torah (Tevrat): Tanah’ın ilk 5 kitabı. Yaratılış, Mısır’dan Çıkış, Levililer, Sayılar, Yasanın Tekrarı Bible: Hristiyan kutsal metinlerinin tamamını içeren kitabın adı. Old Testament (Eski Ahit): Hristiyanların Yahudi kutsal metinleri için yaptığı isimlendirme. Bununla birlikte; Yahudi kutsal metinleri, Eski Ahit metinlerinin tamamını içermez. New Testament (Yeni Ahit): Eski Ahit üstüne eklemlenen ancak Yahudilerce değil, Hristiyanlarca kutsal kabul edilen metinler. Gospel (İncil): Yeni Ahit içinde yer alan 27 kitaptan ilk dördü olan Matta, Markos, Luka ve Yuhanna kitapları. Eski Ahit (Old Testament), Tanah (Tanakh) ve Yahudi Kutsal Kitabı (Hebrew Bible) arasındaki fark nedir? Eski Ahit terimi, terimin içerdiği anlam itibariyle buna karşılık gelen bir Yeni Ahit olması gerektiğini ima ederek, bazılarına Yahudi Kutsal Kitabının ve buna ek olarak Yahudiliğin modası geçmiş ve eksik olduğunu düşündürtür. İyi niyetli akademisyenler bu nedenle “Yahudi Kutsal Kitabı” terimini tarafsız bir alternatif olarak sundular. Bununla birlikte, yeni dil, Hıristiyan Eski Ahit ile Yahudi Tanah arasındaki ayrımları silerek konuyu açıklığa kavuşturmaktan ziyade kafaların karışmasına sebep oldu. Hristiyanların Eski Ahit ile Tanah'ı aynı şey olarak düşünmeleri anlaşılabilir, ancak daha yakından bakıldığında önemli farklılıklar olduğu görülebiliyor. Örneğin, Katolik, Anglikan ve Ortodoks Hristiyan Eski Ahit kanonları, Yahudi kanonunda olmayan Yunanca yazılmış veya Yunan dili vasıtasıyla korunmuş ek kitapları (Yudit Kitabı, Süleyman’ın Bilgeliği, Makkabiler, vb.) içerir. (Çevirmenin Notu: Yudit Kitabı, Süleyman’ın Bilgeliği, Makkabiler, vb. Kitabı Mukaddes şirketince basılan Bible’larda bulunmamaktadır. Bible İncil anlamına gelmemektedir. İncilin İngilizcesi Gospel’dir. Bible için bulunmuş olan Kutsal Kitap terimi kulağa mantıklı gelmediği için Bible terimini olduğu gibi kullanmayı tercih ettim.) Ve bazı Ortodoks cemaatleri, kelime seçimleri ve uzunluğu bakımından Masoretik (İbranice) Metinden farklılık gösteren İbranicenin yalnızca Yunanca çevirisini (Septuagint) kullanır. Hristiyan Eski Ahit ve Yahudi Tanah noktalama işaretleri, kanonik düzen ve vurgular açısından da birbirinden farklıdır. Ünsüz İbranice metinde noktalama işaretleri bulunmadığından, ifade sonlarına çeşitli şekillerde ekleme yapılabilir. İbranice metin Yeşaya 40:3 Babil'e sürgüne gönderilenlerin İsrail'e dönüşünü önceden bildirir: "Bir ses, 'Çölde Rabbin yolunu hazırlayın' diye haykırıyor. "Markos İncili, Vaftizci Yahya'yı tanıtmak için aynı pasajı tekrar eder: ‘Çölde, 'Rab'bin yolunu hazırlayın diye haykıran birinin sesi’" (Markos 1:3). Figürlerin ve görüntülerin yorumlanması, (Hıristiyan) Eski Ahit ile (Yahudi) Tanah arasında bir başka ayrım daha yaratır. Örneğin, Hıristiyan kilisesi Yeşaya'nın "acı çeken hizmetkar oluşundan" (Yeşaya 53:5-7) İsa olduğunu anlar (Elçilerin İşleri 8:3-36, Yuhanna 19:34-37). Sinagogda geleneksel olarak hizmetkar İsrail'dir (bkz. Yeşaya 41:8, Yeşaya 44:1, Yeşaya 44:21, Yeşaya 49:3); haham kaynakları ayrıca hizmetkarı Musa, Haham Akiva ve cüzzamdan muzdarip gizli bir Mesih ile ilişkilendirir. Kanonik düzendeki farklılıklar daha büyük ölçekte yorum farklılıkları yaratır. Eski Ahit, Rut bölümünü, Hakimler ve 1. Samuel bölümleri arasında konumlandırır; Rut’un, Kral Davut'un büyük büyükannesi olması ve Davut’un 1. Samuel bölümünde tanıtılması nedeniyle Rut bölümünün bu şekilde konumlandırılması tarihsel sıraya uyar. Tanah, Rut bölümünü Ketuvim (Yazılar) ana başlığı altında konumlandırır ki burada Rut’a ait parşömen (İbranicesi Megillah’tır) Şarkıların Şarkısı, Ağıtlar, Quohelet (Vaiz) ve Ester bölümlerine eşlik eder. Bu parşömenler, belirli Yahudi bayramlarında tam olarak okunur; bu nedenle Yahudilik kanonunda Hıristiyan kanonlarından daha belirgin bir yere sahiptirler. Eski Ahit'i okuyanlar bunun Peygamberler ile bittiğini bilirler; son kitap, İlyas'ın "Rab'bin günü"nden önce dönüşünü bildiren (Malaki 4:5-6) veya mesih çağı olarak düşünülen dönemden önce döneceğini bildiren veya mesih çağı olarak düşünülmeye başlanan Malaki'dir. Tanah okuyucuları, Ketuvim bölümünden önce gelen Nevi'im (Peygamberler) kanonik bölümünün ortada bulunduğunu bilirler. Burada, son sözler Pers Kralı Koreş'e düşüyor (2. Tarihler 36:23), fermanı Babil'deki sürgünlere şunu söylüyordu, "O'nun tüm halkından herhangi biri ... oraya gitsin" - bu yurtlarına dönebileceği anlamına geliyordu. Böylece iki kanon farklı bir hikaye anlatıyor: Eski ve Yeni Ahit, Cennet’ten "düşüş" günahının kefaretini anlatan (Çevirmenin Notu: İsa’nın kendini çarmıhta feda etmesi tüm insanlığın cennetten kovulmasına sebep olan günahın kefaretini üstlenmek içindir.) Vahiy kitabıyla birlikte, ahir zamandaki kurtuluşa odaklanır; Tanah ise anavatana dönmekten bahseder. Son olarak, Yahudiler ve Hristiyanlar farklı vurgularla okurlar. Yahudilik, tamamı sinagoglarda yıllık veya üç yılda bir okunan Tevrat'a odaklanır. (Çevirmenin Notu: Tevrat’ın buradaki anlamı, Tanah’ın ilk beş kitabıdır, yani: Yaratılış, Mısır’dan Çıkış, Levililer, Çölde Sayım, Yasa’nın Tekrarı) Her Tevrat okumasına Peygamberlerden bir okuma eşlik eder. Kilise ayin ve törenleri için düzenlenen kitaplar Peygamberlere odaklanır ve “Eski Ahit”’ten seçilen bölümlere Yeni Ahit okumaları eşlik eder. Metinleri bile farklı duyarız. Çoğu kilisede Kutsal Kitap (Çevirmenin Notu: Burada Bible kelimesi kullanılmış. Yani, Eski Ahit+Yeni Ahit) halkın konuşma dilinde okunur; sinagogda İbranice'den söylenir. Tanah ile Eski Ahit arasındaki bağlantılara ve aynı zamanda farklılıklara dikkat etmek, her bir geleneğin bütünlüğüne saygı duymamızı ve metinleri neden farklı yorumladığımızı anlamamızı sağlar. Kaynak: https://www.bibleodyssey.org/bible-basics/what-is-the-difference-between-the-old-testament-the-tanakh-and-the-hebrew-bible/ |
C
geçen yıl
|
Filip incilinde Habil ve Kabil'in yılanın soyundan ve zina sonucu olduğu yazılı. Aynı incilde size real olan unreal, unreal olan da real olarak gösterilir denmiş. Bu yılanın ise diğer apokrif incillere baktığımızda tufanı gönderen tanrı olduğu bilgisine ulaşıyoruz. Filip incilinin bu günkü zengin Avrupa'yı kuran gnostik Hristiyanların en önem verdiği incil olduğunu Aytunç Altındal, gül ve haç kardeşliği adlı kitabında vurgulamış. Peki kimdir yhwh, kimdir Allah? Michael Jordan'ın Encyclopedia of Gods adlı kitabına bakıyoruz. Allah maddesine baktığımızda bu kelimenin IL/EL kelimesinden türediğini ve Allah kelimesinin mö 300 itibariyle kullanılmaya başlandığını görüyoruz. Araplar bu tarihten önce IL diye tapınırken, kurduğu devlet yıkılıncaya kadar kuzey Yahudi Kabileleri EL diye tapınıyor. Kuzey Yahudi Kabileleri devletsiz kalınca, güney Yahudi Kabilelerinin yahwe adlı tanrısına tapmak zorunda bırakılıyor. Bu tarihten sonra tüm yahudiler yahweci oluyor. Peki kimdir bu EL veya IL? Bu tanrılar da fenikelilerin baal adlı putundan uyarlanmış. Gelelim yahweye. O da Mısır tanrısı atum adlı tanrının yahudilerce verilen ismi. MÖ 300de el ve yahwe birleştirilerek el-iyah/ellah oluyor. İki putun ismi yani. İşin özüne inmeyince putperest olmaktan kurtulamıyorsun yani. Peki işin özü nedir? Araştırınca bu apokrif incile inanan tayfanın bizdeki Hallacı Mansur, İbnül Arabi, Yunus Emre gibi adamlara tekabül ettiğini gördüm. Biri enel Hak dedi öldürüldü, diğeri sizin taptığınız benim ayaklarımın altındadır dedi diye öldürüldü. Apokrif inciller de aynı şeyi söylüyor. Ruh ölümsüzdür çünkü tanrıdandır. Tanrıdan olunca sen de tanrı olmuş oluyorsun. Madde alemine hükmeden ve adı arkon olarak belirtilen varlıklar seni kendine köle yapmak istiyor. Ve bunların lideri kördür diyor. İbnül Arabi de ayaklarımın altında demişti. Peki kimdir bunların lideri ve neden kördür. Şinasi Gündüz hocanın arkonların tabiatı üzerine ve ademin vahyi başlığı ile Türkçeye çevirdiği iki apokrif metne baktığımızda bu liderin tufanı gönderen varlık olduğunu görüyoruz. Kör olma sebebi de kendisinin varlık sebebi olan sophia'yı algılayamaması. Sophia'nın yani hikmetin varlık sebebi de ışık evreninin gerçek tanrısı. Bu evren maddi değil ancak maddi evren, maddi olmayan bu evren sayesinde varlık kazanıyor. Tıpkı kütlesi olmayan kuarkların maddeyi oluşturması gibi. Hikmetin bu maddi alemdeki temsilcisi de Meryem. Ancak üç adet Meryem var filip incilinde. İsanın eşi olan Mecdelli Meryem ön planda bu incilde. Ayrıca bu incili dikkatlice inceleyince şunu gördüm. Burada anlatılan İsa, Kuranda anlatılan İsaya bible'ın İsasından daha yakın. Şimdi Yunus Emreye geldik. Ne diyordu: cennet cennet dedikleri, bir ev ile bir huri, ver isteyene onu, bana seni gerek seni. Şimdi bir başka apokrif incil olan gizli yuhanna inciline (The Secret Gospel of John) bakıyoruz. Burada cennet şöyle tasvir edilmiş: Their food is bitter; their beauty is corrupt. Their food is deceit; their trees are ungodliness. Their fruit is poison. Their promise is death. Yunus Emrenin şiirleri küfürdür diyen Ebu Suud'u şeyhülislam yapan zihniyet sonrası Osmanlı çöküşe geçti. Yunus Emre inancında olan gnostik Hristiyanlar Avrupada gücü ele geçirince adamlar uçuşa geçti. Aydınlanmayı Avrupada yapan insanlar inançsız değildi. Dinsizlik propagandası yapmadılar. Bilakis Katolikler ve Protestanlar karşılıklı olarak birbirlerini 'şeytana' tapmakla suçladı. O nedenledir ki mücadele kanlı oldu. Filip incili dikkatlice incelendiğinde şunu görüyorsunuz. Maddi alemin yöneticileri kötüdür. Bu yöneticilere itaat etmeyin. Bunun bir çeşit putperestlik olduğu ısrarla vurgulanmış. Devlet de dahil olmak üzere hiçbir varlık tanrı değildir. Sadece tanrı tanrıdır. Ve sorgulanamaz olan sadece odur. Adamların demokrasi anlayışına bunun yön verdiğini düşünüyorum. Zaten aytunç Altındal da bu incilin gnostik Hristiyanlar için en önemli incil olduğunu belirtiyor demiştik. Evet Avrupada mücadele kanlı oldu demiştik. Kanlı oldu ama sonu gnostiklerin zaferiyle bitti. Arada konuları görüyorsunuzdur. Sıradan bir işçi adamlarda BMW z4'e, mustang'e biniyor diye. Adamlar şeytana karşı hakkıyla mücadele verdi de öyle biniyor... Konuya Yunus Emrenin o enfes şiirinden alıntı devam etmek stiyorum. 'Ölen beden imiş, aşıklar ölmez.' Bu mısra da derin düşünürseniz Enel Hak ifadesinin aynısı. Ruh tanrıdandır, dolayısıyla ölümsüzdür, dolayısıyla ben de Tanrıyım. Yalnız dikkat, bu tanrı bible'ın yani Türkçe ifadesi ile kutsal kitabın tanrısı değil. Bible'ın tanrısının kim olduğunu yukarıda uzun uzun anlattım. Adamlar bible'ın tanrısıyla bible'ın tanrısı yoktur, bu inciller insan uydurmasıdır diyerek mücadele etmedi. Bible'ın tanrısı vardır ve asıl şeytan işte bu tanrıdır diyerek mücadele etti. İşte inancın laikleşmesi de tam olarak buydu. Avrupa'nın laiklik anlayışını belki de bu nedenle bir türlü kavrayamıyoruz. |
C
2 yıl
|
Youtube'da hamza yardımcıoğlu'nun videolarının genel olarak iddiası; ABD'de bile hiperenflasyon olacağı, bunun insanları mülksüzleştirmek ve tek merkezden arzı sınırsız olarak üretilen dijital paralara insanlığı mahkum etmek için bilinçli olarak yapıldığı yönünde. Ortada aslında bir beceriksizlik değil bilinçli bir yoksullaştırma politikası var. Siz de böyle düşünüyor musunuz? |
C
2 yıl
|
Sümerlerin ilk ve son kralı. MÖ 2360-2338 arası hüküm sürüyor. Youtube'da yer alan Ollie Bye kanalının world history every year videsouna bakılırsa akad'lar devletini yıkıyor. Ancak worldhistory sitesinin aktif haritalar bölümünde yer alan map of ancient world haritasına bakılırsa "Lugalzagesi Krallığı" 2360-2338 arasında hüküm sürüyor. Akad ise 2270 yılında kuruluyor. Yani tam 68 yıl sonra Akad devleti kuruluyor. Yine aynı haritaya bakılırsa Sümer "Kültürü" MÖ 4300-2338 arasında var oluyor. Harita; 4300-2360 arasını "kültür" olarak ele alırken, 2360-2338 arasını, yani sadece 22 yılı "Krallık" olarak kabul ediyor. 1962 yılın sadece 22 yılının Krallık olarak sayılıp geri kalanının Krallık olarak görülmemesi ilginç bir ayrıntı. Oysa ki MÖ 3100 yılında tarih sahnesine çıkan Eski Mısır kurulduğu tarihten, Roma tarafından fethedildiği MÖ 30 yılına kadar "Devlet" olarak kabul ediliyor. Kuran'da firavunların yerden yere vurulurken Sümer bölgesinden sadece Nemrut'un eleştiri konu yapılmasının gizi belki de burada saklıdır. Nemrut'un Sargon'un torunlarından "Naram-Sin" (MÖ 2254-2218 arasında hüküm sürdü) olduğu ile ilgili iddialar olduğunu da burada zikretmekte fayda var. Sümer'in tarih olduğu 2338'den 84 yıl sonra tahta çıkmış bir "Kral". İlginçlikler bununla da sınırlı kalmıyor. MÖ 2100-2055 arası süren Gut ve Amorit istilaları sonucunda, MÖ 2055'te Akad "Devleti" yıkılıyor. Mezopotamya bölgesinde "Tanrılık" iddiasında bulunan ilk krala ev sahipliği yapmış bir devlet sona eriyor. Aynı tarihte MÖ 1940'a kadar 115 yıl hüküm sürecek olan Üçüncü UR Hanedanlığı kuruluyor. İlk kurulan Babil Devleti ise 1770-1500 arasına tarihleniyor. Bu tarih itibariyle; MÖ 2500'den beri Sümer bölgesinin en önemli tanrısı olarak tapım gören "Enlil" yerine "Marduk'a" tapınılıyor. Enlil kim midir? Gut ve Amorit istilalarının emrini veren tanrı olduğuna bölge insanınca inanılan ve dönemin efsanelerine konu olmuş tanrıdır. O dönemi anlatan eserlere bakılırsa Naram-Sin Enlil tapınağına saygısızlık yapmış, onu kirletmiş ve bedelini de bu şekilde ödemiştir. Kuran'ın ısrarla Mısır Kralları ve Nemrut'u topa tuttuğunu unutmadan devam ediyoruz. Enlil'den sonra bölgede yıldızı parlayan Marduk demiştik. Peki Marduk kimdir? Mısır Tanrısı RA. |
C
2 yıl
|
This is the first problem of Turkish people. Politeistler: Arapça müşrikûn. Allah'a (O'ndan başka) ilahlar ortak koşanlar; Allah'a kendisinden başka nesne ya da varlıkları ortak koşan kişi ya da toplumlar. Hz. Peygamberin peygamberlik misyonu, Arap müşriklere tek tanrıcılığı tebliğ etmek olmuştur (Kuran 6:137; 29:41; 43:15,16). Kur'an, Yahudi ve Hristiyanları "kitab ehli" olarak sınıflandırır; bunun yanında onları müşrik olarak tanımlar - Yahudileri ilahî olarak seçilen millet kavramına bağlılıkları, Hristiyanları ise teslis ve enkarnasyon doktrinleri nedeniyle (Kuran 2:94-95; 5:18; 62:6; 98). Müslüman reformcular, sûfilerin velilerin şefaatte bulunmasını beklemelerini ve velilerin türbelerine olan hürmetlerini de şirk olarak kınarlar. (Kaynak: Oxford İslam Sözlüğü) |
C
2 yıl
| Benzine 9 martta 1,12; motorine ise 2,34 TL zam bekleniyor. Motorin 23,7 benzin ise 20,56 TL'ye çıkmış olacak. (shell vpower fiyatları) |
C
2 yıl
|
Koleksiyoncularca Türkiye'nin en değerli banknotu olarak nitelendirilen İngiltere basımı 1. emisyon 1000 lira, müzayedede satışa çıkarıldı- Tedavüle çıktığı 1927 yılında 1000 Cumhuriyet altını karşılığı olan tarihi para, müzayedede 800 bin lira açılış fiyatıyla yeni sahibini arıyor. Kaynak: https://www.memurlar.net/haber/1014644/en-degerli-banknot-yeni-sahibini-ariyor.html |
DH Mobil uygulaması ile devam edin.
Mobil tarayıcınız ile mümkün olanların yanı sıra, birçok yeni ve faydalı özelliğe erişin.
Gizle ve güncelleme çıkana kadar tekrar gösterme.
"Gök-tanrı elbette kıskanç bir tanrıdır. Sadece bir kabile için değil, tüm yaratılış için var olduğundan, yeryüzündeki herkesten tam itaat ister. Onu reddedenler ya din değiştirmeli ya da kendi iyilikleri için öldürülmelidir. Nihayetinde totalitarizm, Gök-Tanrı'nın amacına gerçekten hizmet edebilecek tek siyaset türüdür.
"Liberal nitelikteki her hareket onun ve yeryüzündeki temsilcilerinin otoritesini tehlikeye atar. Tek Tanrı, tek Kral, tek Papa, fabrikada tek usta, evde ailede tek baba-lider..." (Gore Vidal)
Hıristiyanlığın doğuşundan çok önce, tek tanrıcılık bir anomaliydi.
Avrupa ve Yakın Doğu, kadim bilgelik tanrıçası Sophia'nın ilahi rehberliği altında gelişti. Dünya, Sophia'nın vücut bulmuş hali olarak saygı görüyordu ve bu nedenle onun huzurunda ilahi tatmin arayan insanlar için kutsaldı.
Bu eski uyumlu, doğa temelli felsefe, Dünya üzerinde ataerkil hakimiyete dayanan ve öbür dünyaya giden yol olarak kişisel acı çekmeyi talep eden Hıristiyanlığın yeni ortaya çıkan kurtuluşçu, kurban inancını tehdit ediyordu.
Eski yöntemler bu yabancı davetsiz misafir tarafından hoş görülemezdi ve böylece 1. binyılın ilk yüzyıllarında Hıristiyan orduları kadim ruhani geleneklerin her izini yok ederek Avrupa'yı Karanlık Çağlara sürükledi...
Birinci yüzyılda yazılmış olan Nag Hammadi Gnostik İncillerinde yazarlar bizi İncil'in tanrısı hakkında uyarmaktadır. "Demiurge" ya da "Yaldabaoth" olarak bilinen bu tanrı, insanlığa karşı çalışan deli, bunamış, sahtekâr bir tanrı olarak tanımlanır.
O,
"kendi kimliği hakkında yanılgıya düşmüş, kendini tanrılaştırmış inorganik bir hayalet."
"Demiurge" kelimesi tam anlamıyla "yarı çalışan" veya "yarı güçlü" anlamına gelir - hiçbir şey yaratamadığı, ancak zaten var olanı taklit etmek zorunda olduğu için böyle adlandırılmıştır.
Dünya dışı Archon ırkının lideri, aynı zamanda ,
Saklas ("aptal")
Samael ("kör")
Yaldabaoth'tan Gnostiklere Bu, Eski Ahit'in baba tanrısı Yahve ya da Yehova'dır - bugün hala milyonlarca Yahudi, Hıristiyan ve Müslüman tarafından tapınılan tanrı!
Yaldabaoth, maddi dünyanın yaratıcısı olduğunu iddia eden ve insanlığın evrimini ve kaderini baltalamak için çalışırken insan tebaasından kölece itaat talep eden çılgın bir sahte tanrıdır.
Gnostik yazılara göre,
"Yaldabaot İbrahim adında birini seçti ve onunla bir antlaşma yaptı",
...ve böylece dünyamızı harap eden kurtuluşçu, kadın düşmanı tek tanrılı dinler başladı.
Archonlar yırtıcı siborglardır, yaratıcılıktan yoksundurlar ama intikam hırsıyla taklit edebilirler. Uzmanlıkları simülasyondur ('HAL', sanal gerçeklik) ve Demiurge, Sophianic orijinalinden kopyalanmış, ancak tamamen sahte bir cennet dünyası oluşturmuştur.
Bu Archontic cennet, mesihçi, kurtuluşçu din (Hıristiyanlık) tarafından sunulan simülasyonla kandırılan sayısız insanın öbür dünyasıdır.
"Onlar (Archonlar) insanlığı psikolojik olarak alt etmeye çalıştılar.
ve algısal işlevler... Gerçekten de zevkleri acıdır ve
güzellik ahlaksızdır. Ve zaferleri aldatmada, yoldan çıkarmadadır,
Çünkü kendi yapıları tanrısallıktan yoksundur."
Nag Hammadi Scriptures kitabından; "The Secret Book of John"
İnsanlığın doğuştan sahip olduğu ve gezegensel tanrıça Sophia ile uyumlu ilahi potansiyelden ziyade, insanüstü güçlerle sağlanan bu sahte 'kurtuluş' dünya dışı dinin alamet-i farikasıdır.
Şu anda insanlığı kuşatan sorunların çoğunun temel nedenidir.
KAYNAK:
https://www.bibliotecapleyades.net/vida_alien/alien_archons62.htm