Tifo nedir? Kirli içme suları ve pis yiyeceklerle bulaşan mikrobik bir hastalıktır. Genelde salgın şeklinde ve yaz-sonbahar aylarında görülür. Tifo kalbi, beyni, böbrekleri, akciğerleri, karaciğeri, göz ve kulak sinirlerini etkiler. Hastalık etkeni Salmonella typhi adlı bir bakteridir. Bu mikrop vücuda girdikten 7-15 gün sonra hastalık ortaya çıkar. Mikrop, tifolu hastaların dışkılarında veya idrarlarında, kanlarında, tükürüklerinde veya vücutlarında görülen deri döküntülerinde bulunur.
Belirtiler * Hastalığın ilk günlerinde yorgunluk ve baş ağrıları * Birkaç gün sonra ateşin yavaş yavaş yükselmesi * İştahsızlık * Burun kanaması * Bronşit * Mide ve bağırsak bozuklukları ile birlikte ishal * Bir kaç gün sonra ateşin de biraz daha artmasını takiben göğüste, karında ve sırtta pire ısırığına benzeyen kırmızı lekelerin belirmesi * Tansiyonun düşmesi, nabzın yavaşlaması * Hastalığın üçüncü haftasında karnın gerginleşip şişmesi * Bağırsak kanamaları * Bademciklerin iltihaplanması * Kilo kaybı * Üçüncü haftanın sonlarından itibaren, ateş düşmeye ve diğer belirtiler kaybolmaya başlar.
Tedavi * Bol su içilmelidir. * Protein ve karbonhidrattan zengin sindirimi kolay besinler verilmelidir. * Bakteriye karşı antibiyotik verilir. Bu antibiyotiklerde tercih sırası Kloramfenikol, Ampisilin(veya Amoksisilin) ve Trimetoprim-Sulfametoksazol'dur.
Korunma * İçme ve kullanma sularının kontrolü * Besin hijyeni * Lağım ve kanalizasyon tesislerinin hijyen şartlarına uygun duruma getirilmesi * Tifo aşısı: Kesin koruyucu değildir. Ölü tifo aşısı % 51-67 oranında koruyuculuk sağlar. Canlı atenüe oral aşı ise yakın oranlarda koruyuculuğa sahiptir ve yan etkileri daha azdır.
Genellikle yaz ve sonbahar aylarında salgın halinde ortaya çıkar. İçme suları ve yiyeceklerle bulaşır. Vücuda girdikten sonra bağırsağın alt bölümlerinden lenf bezlerine geçen tifo bakterileri, oradan da lenf yolları ve kan damarları vasıtasi ile bütün organlara yayılırlar. Hızla üreyen bakteriler safra kesesi yoluyla dışkıya; böbrek yolu ile de idrara karışarak dışarı çıkarlar ve salgınlara sebep olurlar. Belirtileri: * Baş ağrısı, iştahsızlık, halsizlik, kabızlık veya ishal şeklinde ilk belirtilerini verir. Bu arada burun kanaması da görülür. * Asıl tehlike işaretleri ikinci hafta ortaya çıkar. Dil paslanır. Yüksek ateş, aşırı kabızlık veya ishal vardır. Vücudu saran pembe lekeler de buna eşlik eder. * Lekeler iki gün içinde solar. Ancak, hemen sonra tekrar ortaya çıkarlar. * Dilin kenarları ve yanaklar kızarır. * Dilin tam ortasında paslı bir leke vardır. * Hastalık ilerledikçe dil kirli sarı bir renk alır. * Üçüncü hafta karın şişer ve gerilir. Karın içinden gürültülü sesler gelir. * Dördüncü hafta barsak kanamaları görülür. * Yüksek ateşe rağmen terleme olmaz. Nabız ise yavaştır. DİKKAT: Nabzın birden bire hızlanması tehlikeli kanamalar olduğuna işarettir. Tedavi edilmeyen tifo vakalarında bronşit ve bademcik iltihabı da görülür. Direnci az, zayıf bünyelerde tifo bakterilerinin salgıladığı zehirler beyni, kalbi, sinir sistemini, böbrekleri, safra kesesini ve karaciğeri etkilerler. En tehlikeli yan etkileri kalp ve böbreklerde görülür. Ne Yapmalı? * Temizliğe çok dikkat ediniz. * Salgın halinde tifo görüldüğü zaman aşı yaptırınız. Tifo aşısı bir haftada üç defa tekrarlanarak verilir. Bir sene müddetle vücuda bağışıklık kazandırır. Aşılanmış kişiler tifoyu çok hafif atlatırlar. Bir sene sonra aşının tekrarlanmağı (yine haftada üç sefer) gerekir. * Aile üyelerinin birinde tifo belirtileri başlayınca mutlaka doktora gösterilmeli, tıbbî tedavi uygulanması sağlanmalıdır. Tedaviye ne kadar erken başlanırsı, hastalık o kadar kolay atlatılır. * Tifolu hasta diğer aile üyelerinden ayrı bir odada yatırılmalı; kullandığı eşyalar dezenfekte edilmelidir.
Teknoloji Haberleri
Kirli içme suları ve pis yiyeceklerle bulaşan mikrobik bir hastalıktır. Genelde salgın şeklinde ve yaz-sonbahar aylarında görülür. Tifo kalbi, beyni, böbrekleri, akciğerleri, karaciğeri, göz ve kulak sinirlerini etkiler. Hastalık etkeni Salmonella typhi adlı bir bakteridir. Bu mikrop vücuda girdikten 7-15 gün sonra hastalık ortaya çıkar. Mikrop, tifolu hastaların dışkılarında veya idrarlarında, kanlarında, tükürüklerinde veya vücutlarında görülen deri döküntülerinde bulunur.
Belirtiler
* Hastalığın ilk günlerinde yorgunluk ve baş ağrıları
* Birkaç gün sonra ateşin yavaş yavaş yükselmesi
* İştahsızlık
* Burun kanaması
* Bronşit
* Mide ve bağırsak bozuklukları ile birlikte ishal
* Bir kaç gün sonra ateşin de biraz daha artmasını takiben göğüste, karında ve sırtta pire ısırığına benzeyen kırmızı lekelerin belirmesi
* Tansiyonun düşmesi, nabzın yavaşlaması
* Hastalığın üçüncü haftasında karnın gerginleşip şişmesi
* Bağırsak kanamaları
* Bademciklerin iltihaplanması
* Kilo kaybı
* Üçüncü haftanın sonlarından itibaren, ateş düşmeye ve diğer belirtiler kaybolmaya başlar.
Tedavi
* Bol su içilmelidir.
* Protein ve karbonhidrattan zengin sindirimi kolay besinler verilmelidir.
* Bakteriye karşı antibiyotik verilir. Bu antibiyotiklerde tercih sırası Kloramfenikol, Ampisilin(veya Amoksisilin) ve Trimetoprim-Sulfametoksazol'dur.
Korunma
* İçme ve kullanma sularının kontrolü
* Besin hijyeni
* Lağım ve kanalizasyon tesislerinin hijyen şartlarına uygun duruma getirilmesi
* Tifo aşısı: Kesin koruyucu değildir. Ölü tifo aşısı % 51-67 oranında koruyuculuk sağlar. Canlı atenüe oral aşı ise yakın oranlarda koruyuculuğa sahiptir ve yan etkileri daha azdır.