Her Tolkien meraklısı Elfçe’yi, öğrenmek ister. Öğrenmesi en kolay mı bilmem ama elimizde en çok materyal olan elf dili Quenya’dır. Burada Quenya’yı size Yüzüklerin Efendisi kitabında kullanılan akansa göre yani üçüncü çağ aksanı ile öğretmek için derslere başladık… Hepinizin bildiği gibi Quenya gerçek bir dil değildir. Yazılmış bir dildir. Dolayısıyla bu dil konuşmaktan çok yazışmanıza yarayacak. Neden mi? Çünkü çevrenizde bu dili konuşan pek az ve belki de hiç kimse yok, ama internette pek çok sitede özel forumlar var bunun için. Quenya öğrenmesi kolay bir dil mi? Hayır kesinlikle değil. Gerek konuşma gerek kelime gerek cümle yapısı gerekse pratik yapma konusundaki olanaksızlıklardan dolayı belki de öğrenmesi en zor dillerden biri. Ama bu sizi yıldırmasın. Peki Quenya neye benziyor? Türkçe’ye… Tabii tam olarak değil ama bir takım benzerlikler var. Aslında Fince’ye daha çok benziyor. Örneğin Quenya’da ekler sözcüğü sonuna ekleniyor. Ör: Anar caluva tielyanna Burada “Güneş yolunuzun üzerinde parlasın” deniyor. Tielyanna “yolunuzun üzeri” demek. Gördüğünüz gibi –lya “nuzun” –nna ise “üzeri” anlmlarını taşıyor. Ders 1: ders 1 Quenya alfabesi şu şekilde yazılabilir: c (= k), d, f, g (türkçe c), gw, h, hy, hw, l, ly, m, n, nw, ny, p, qu, r, ry, s, t, ty, v, y ve w Quenya’nın sesli harfleri a, e, i, o, u dır.; uzun sesler ‘ ise işaretlenir ör:: á, é. Kimi ünlüler kapalı kimileri ise açıktır. Bundan kastım; aaaaa deyin ve oooooooo deyin. Ağzınızın aldığı durumları karşılaştırın. "a" en açık seslidir ve Türkçe'deki gibi okunur. "u" ise en kapalı seslidir ve o da Türkçe'deki gibi okunur. Harfler genel olarak , İtalyanca’daki şekilleri ile okunmalıdır ve sesli harfler çoğunlukla Türkçe'deki okunuşlarına benzerler; uzun sesler á ve é belirgin biçimde normal a, e seslerine, kısalarından daha yakındır. Bazı sesler üzerlerinde çift nokta ile yazılır(ë, ä etc.), ama bu onların okunuşlarını etkilemez. Bu tür harflerin okunuşları tıpkı İngilizce’deki gibidir. “ai, au, eu, oi, ui, ve iu” gibi iki ünlüler vardır. Ünsüzlerden c mutlaka k; l ise bildiğimiz L olarak okunmalıdır; r titrek okunur; s okunmaz; y sessiz kullanılır(İngilizce’deki you gibi). İdeal olarak, t, p, c sessizleri güçsüz okunur. Süreksiz sessizler -y (ty, ny gibi.) ile biter; sürekli sessizler ise genellikle -w (ör: nw, ama cw yerine qu[Q] okunur). H, [x] (Almancada ki ich-Laut gibi) t’den önceki ses gibi okunur, tabii eğer ht kombinasyonunda e ya da i harflerinden biri gelmemişse, h Almanca’daki ich-Laut gibi okunur. Öbür türlü, h İngilizce’deki gibi okunur. h; ne kadar hy ve hw ile simgelense de sırasıyla ich-Laut ve sessiz wh (Amerikan İngilizcesindeki gibi bir wh), ile okunurlar. hl ve hr kombinasyonlarında orijinal olarak sessiz olarak tanımlanır l ve r, ama üçüncü çağda bu iki ses normal l ve r olarak okunmaya başlanmıştır. Kimi uzun sözcüklerde, vurgu ikinci heceden sondaki uzun heceye düşer. Eğer sonuncu hece kısaysa, vurgu üçüncü heceye düşer (sözcük iki hecen uzun değilse, ilk hece uzun da olsa kısa da olsa vurguyu alır). Qu yalnızca Q anlamı taşır, yukarıda da bahsettiğim gibi cw da aynı şekilde q anlamı taşır. Kimi "a"lar tam okunurken kimi "a"lar yok sayılır. Örneğin Quenya kelimesinde "a" okunurken "anna" kelimesinde (anlamı hediye) tıpkı İngilizce'deki Anna isminin okunması gibi okunur. (ann) Notlar: Ünlü harfler: • "i" harfi de tıpkı Türkçe'deki gibi kullanılan bir harfdir. ô harfi TR o, ú harfi TR ü gibi okunur. • "ai" harfi "ey" gibi değilde "ay" gibi kullanılır. (İngilizce kaynaklardan örnek: "fail" gibi değil "aisle" gibi) • "au" harfi bir yerimiz acıdığında verdiğimiz tepki sesi "ov" olarak okunur. • "eu" Türkçe'deki e harfi gibi okunur. • "iu" harfi "yu" gibi okunabilir. Ünsüz harfler: • C her zaman k'dir • hw, hy, hl, hr harflerinde h okunmaz ve ikinci harf İngilizcedeki hali ile okunur. hl ve hr nefes sesi, ıslık gibi çıkarlar. • hw İngilizcedeki wh gibidir. • h bunlarınn dışında kullanıldığı zaman Türkçe'dekinden daha sert bir sestir. "Hey" kelimesindeki gibi. (İngilizce örnek: Breath) • "l" Türkçedeki "gel, al" deki l gibi kullanılır. • "n" Türkçedekinden biraz daha kalın İngilizcedeki n gibi kullanılır. • "r" ise Türkçedeki esrar kelimesine yakın bir okunuştadır. • "s", z gibi okunmaz. Daha çok nefes verme sesi gibi okunmayan bir sestir. • v ve w arasındaki fark şudur: v daha açık ve w daha kapalı bir sestir. • y harfi ise "yavru" kelimesindeki y gibi okunur.(İngilizce örnek: "yes") Çift nokta kullanımı: Yukarıda belirrtiğim gibi çift noktanın okunuşa hiçbir etkisi olmaz, lakin yazıda kullanılmaktadır. Tolkien bunu bir çok yerde kullanmıştır. ä, ö, ë. Aslında bunlar tam olarak gerekli değildirler. Yalnızca İngilizce okumadan ayrı oldukları belirtmek için kullanımışlardır. Bunları kullanma kuralları vardır ama ben gerekli görmediğimden onları burada yazmayacağım…
Ne kadar hızlı konuşmalıyız? Konuşma hızına gelince, eğer Quenya konuşursanız çok hızlı konuşmalısınız. Daha önce belirttiğim gibi İtalyanca ile benzerlikleri var dilin, ayrıca Tolkien İtalyanca dilini severmiş. Dolayısıyla Quenya hızlı bir dil ve bu dili hızlı ve doğru konuşmak bu dili iyi konuşmak anlamına geliyor. KELİME BİLGİSİ Bu kadar kuramsal bilgiden sonra hoşunuza gideceğini düşündüğüm genel kalıplar: Selam!: Ai! Benim adım...: .... nîn ess veya essen ..... kim? ne? : man? senin adın .....: .... cin ess veya esseg ... sin : bu tan: şu ent: oradaki im veya ni :ben em: biz eg: sen ech: siz (çoğul anlamda) edh veya el: siz (saygı) e: o (insanlar için [ve elfler tabii]) San: o ( cansız varlıklar ve hayvanlar) sain: onlar nin : bana men : bize cen: sana chen:size (çoğul) den veya len :size (saygı) sen : ona ten: onlara nin: benim cin:senin din:sizin tinnun min: bizim chin: sizin lin: sizin tin: onların
aelin - göl, gölcük aglar - görkem, güzellik aina - kutsal alda - ağaç alqua - kuğu amarth - kötü kader, akıbet amon - tepe anca - çene an(d) - uzun andune - günbatımı anga - demir anna - hediye annon - önemli kapı / geçit ar - dış taraf ar(a) - soylu, krallığa ilişkin atar - baba band - hapishane bar - ikametgah barad - kule beleg - güçlü, kudretli bragol - ani, beklenmedik brith - çakıl
calen - yeşil cam - el carak - uzun sivri diş caran - kırmızı celeb - gümüş coron - tümsek cu - reverans yapmak cuivie - uyanma, bilinçlenme cul - altın rengi curu - beceri, hüner dae - gölge dagor - savaş del - korku din - sessiz dol - kafa, bas dor - toprak/kara parçası draug - kurt duin - (uzun) nehir dur - karanlık ear - deniz echor - çevreleyen dağlar edhel - elf eithel - kuyu el, elen - yıldız er - tek, yalnız ereg - diken, dikenli bitki, çobanpüskülü esgal - perde, kafes, bölme falas - kıyı, sahil faroth - avlamak, kovalamak, peşine düşmek faug - ağzı açık kalmak fea - ruh fin - saç formen - kuzey fuin - karanlık gaer - deniz gaur - kurtadam gil - yıldız girith - ürpermek glin - ışık, parıltı golodh - büyü, sihir gond - değerli taş, mücevher gor - korku groth - derinlemesine araştırmak gul - büyü, sihir gurth - ölüm gwaith - insanlar gwath, wath - gölge haudh - tümsek, tepecik heru - efendi, lord him - soğukkanlı, küstah hini - çocuklar hith - sis, duman hoth - kalabalık, sürü hyarmen - güney ia - boş, boşluk iant - köprü iath - çit, parmaklık iaur - eski, yaşlı iluve - bütün, tüm, hepsi kal, gal - parlamak kano - komutan kel - uzağa / başka yöne gitmek kemen - dünya khelek - buz khil - izlemek kir - kesmek, bölmek lad - vadi, koyak laure - altın lhach - sıçrayan / atlayan alev lin - sırf, sadece lith - kul lok - eğmek, bükmek lom - yankı lome - akşam karanlığı los - kar loth - çiçek luin - mavi maeg - keskin, sivri mal - altın man - iyi, mutlu, huzurlu mel - aşk men - yol, yön menel - cennetler minas - kule mir - değerli taş, mücevher mith - grey mor - koyu moth - akşam karanlığı nan, nand - vadi, koyak nar - ateş, alev naug - cüce neldor - kayın ağacı nen - su nim - beyaz orn - agaç orod - dağ os(t) - büyük kale, istihkam palan - uzak ve geniş pel - kuşatmak, çevrelemek quen - söylemek, konuşmak ram - duvar ran - yolunu yitirmek, nedensiz/başıboş dolanıp durmak rant - yön, rota ras - boynuz rauko - şeytan, iblis ril - parlak, ışıl ışıl ring - soğuk ris - bölmek roch - ar rom - boru, borazan ros - köpük, köpürmek, püskürmek ruin - kızıl alev ruth - öfke, hiddet sarn - küçük mücevher sereg - kan sil - parlamak, ışıldamak sir - nehir sul - rüzgar tal, dal - ayak talath - düz ova / arazi tar - yüksek, ulu tathar - söğüt taur - odun, ağaç, orman tel - son, bitiş thalion - güçlü, korkusuz, gözüpek thang - sıkıntı, eziyet thar - çapraz thaur - iğrenç, tiksindirici thin(d) - gri thol - lider, bas thon - çam ağacı thoron - kartal til - nokta, uç tin - parıltı tir - izlemek, gözlemek tiro - bakmak, görmek tol - ada tum - vadi, koyak tur - güç, kudret uial - alaca karanlık ur - ısınmak, sıcak olmak val - güç wen - evlenmemiş kız, bakire wing - köpürmek, püskürmek yave - meyve
Bu mesaja 1 cevap geldi. Cevapları Gizle
Hepinizin bildiği gibi Quenya gerçek bir dil değildir. Yazılmış bir dildir. Dolayısıyla bu dil konuşmaktan çok yazışmanıza yarayacak. Neden mi? Çünkü çevrenizde bu dili konuşan pek az ve belki de hiç kimse yok, ama internette pek çok sitede özel forumlar var bunun için.
Quenya öğrenmesi kolay bir dil mi?
Hayır kesinlikle değil. Gerek konuşma gerek kelime gerek cümle yapısı gerekse pratik yapma konusundaki olanaksızlıklardan dolayı belki de öğrenmesi en zor dillerden biri. Ama bu sizi yıldırmasın.
Peki Quenya neye benziyor?
Türkçe’ye… Tabii tam olarak değil ama bir takım benzerlikler var. Aslında Fince’ye daha çok benziyor.
Örneğin Quenya’da ekler sözcüğü sonuna ekleniyor.
Ör: Anar caluva tielyanna
Burada “Güneş yolunuzun üzerinde parlasın” deniyor.
Tielyanna “yolunuzun üzeri” demek. Gördüğünüz gibi –lya “nuzun” –nna ise “üzeri” anlmlarını taşıyor.
Ders 1: ders 1
Quenya alfabesi şu şekilde yazılabilir:
c (= k), d, f, g (türkçe c), gw, h, hy, hw, l, ly, m, n, nw, ny, p, qu, r, ry, s, t, ty, v, y ve w
Quenya’nın sesli harfleri a, e, i, o, u dır.; uzun sesler ‘ ise işaretlenir ör:: á, é. Kimi ünlüler kapalı kimileri ise açıktır. Bundan kastım; aaaaa deyin ve oooooooo deyin. Ağzınızın aldığı durumları karşılaştırın. "a" en açık seslidir ve Türkçe'deki gibi okunur. "u" ise en kapalı seslidir ve o da Türkçe'deki gibi okunur.
Harfler genel olarak , İtalyanca’daki şekilleri ile okunmalıdır ve sesli harfler çoğunlukla Türkçe'deki okunuşlarına benzerler; uzun sesler á ve é belirgin biçimde normal a, e seslerine, kısalarından daha yakındır. Bazı sesler üzerlerinde çift nokta ile yazılır(ë, ä etc.), ama bu onların okunuşlarını etkilemez. Bu tür harflerin okunuşları tıpkı İngilizce’deki gibidir. “ai, au, eu, oi, ui, ve iu” gibi iki ünlüler vardır. Ünsüzlerden c mutlaka k; l ise bildiğimiz L olarak okunmalıdır; r titrek okunur; s okunmaz; y sessiz kullanılır(İngilizce’deki you gibi). İdeal olarak, t, p, c sessizleri güçsüz okunur. Süreksiz sessizler -y (ty, ny gibi.) ile biter; sürekli sessizler ise genellikle -w (ör: nw, ama cw yerine qu[Q] okunur). H, [x] (Almancada ki ich-Laut gibi) t’den önceki ses gibi okunur, tabii eğer ht kombinasyonunda e ya da i harflerinden biri gelmemişse, h Almanca’daki ich-Laut gibi okunur. Öbür türlü, h İngilizce’deki gibi okunur. h; ne kadar hy ve hw ile simgelense de sırasıyla ich-Laut ve sessiz wh (Amerikan İngilizcesindeki gibi bir wh), ile okunurlar. hl ve hr kombinasyonlarında orijinal olarak sessiz olarak tanımlanır l ve r, ama üçüncü çağda bu iki ses normal l ve r olarak okunmaya başlanmıştır. Kimi uzun sözcüklerde, vurgu ikinci heceden sondaki uzun heceye düşer. Eğer sonuncu hece kısaysa, vurgu üçüncü heceye düşer (sözcük iki hecen uzun değilse, ilk hece uzun da olsa kısa da olsa vurguyu alır). Qu yalnızca Q anlamı taşır, yukarıda da bahsettiğim gibi cw da aynı şekilde q anlamı taşır.
Kimi "a"lar tam okunurken kimi "a"lar yok sayılır. Örneğin Quenya kelimesinde "a" okunurken "anna" kelimesinde (anlamı hediye) tıpkı İngilizce'deki Anna isminin okunması gibi okunur. (ann)
Notlar:
Ünlü harfler:
• "i" harfi de tıpkı Türkçe'deki gibi kullanılan bir harfdir. ô harfi TR o, ú harfi TR ü gibi okunur.
• "ai" harfi "ey" gibi değilde "ay" gibi kullanılır. (İngilizce kaynaklardan örnek: "fail" gibi değil "aisle" gibi)
• "au" harfi bir yerimiz acıdığında verdiğimiz tepki sesi "ov" olarak okunur.
• "eu" Türkçe'deki e harfi gibi okunur.
• "iu" harfi "yu" gibi okunabilir.
Ünsüz harfler:
• C her zaman k'dir
• hw, hy, hl, hr harflerinde h okunmaz ve ikinci harf İngilizcedeki hali ile okunur. hl ve hr nefes sesi, ıslık gibi çıkarlar.
• hw İngilizcedeki wh gibidir.
• h bunlarınn dışında kullanıldığı zaman Türkçe'dekinden daha sert bir sestir. "Hey" kelimesindeki gibi. (İngilizce örnek: Breath)
• "l" Türkçedeki "gel, al" deki l gibi kullanılır.
• "n" Türkçedekinden biraz daha kalın İngilizcedeki n gibi kullanılır.
• "r" ise Türkçedeki esrar kelimesine yakın bir okunuştadır.
• "s", z gibi okunmaz. Daha çok nefes verme sesi gibi okunmayan bir sestir.
• v ve w arasındaki fark şudur: v daha açık ve w daha kapalı bir sestir.
• y harfi ise "yavru" kelimesindeki y gibi okunur.(İngilizce örnek: "yes")
Çift nokta kullanımı:
Yukarıda belirrtiğim gibi çift noktanın okunuşa hiçbir etkisi olmaz, lakin yazıda kullanılmaktadır. Tolkien bunu bir çok yerde kullanmıştır. ä, ö, ë. Aslında bunlar tam olarak gerekli değildirler. Yalnızca İngilizce okumadan ayrı oldukları belirtmek için kullanımışlardır. Bunları kullanma kuralları vardır ama ben gerekli görmediğimden onları burada yazmayacağım…
Ne kadar hızlı konuşmalıyız?
Konuşma hızına gelince, eğer Quenya konuşursanız çok hızlı konuşmalısınız. Daha önce belirttiğim gibi İtalyanca ile benzerlikleri var dilin, ayrıca Tolkien İtalyanca dilini severmiş. Dolayısıyla Quenya hızlı bir dil ve bu dili hızlı ve doğru konuşmak bu dili iyi konuşmak anlamına geliyor.
KELİME BİLGİSİ
Bu kadar kuramsal bilgiden sonra hoşunuza gideceğini düşündüğüm genel kalıplar:
Selam!: Ai!
Benim adım...: .... nîn ess veya essen .....
kim? ne? : man?
senin adın .....: .... cin ess veya esseg ...
sin : bu
tan: şu
ent: oradaki
im veya ni :ben
em: biz
eg: sen
ech: siz (çoğul anlamda)
edh veya el: siz (saygı)
e: o (insanlar için [ve elfler tabii])
San: o ( cansız varlıklar ve hayvanlar)
sain: onlar
nin : bana
men : bize
cen: sana
chen:size (çoğul)
den veya len :size (saygı)
sen : ona
ten: onlara
nin: benim
cin:senin
din:sizin
tinnun
min: bizim
chin: sizin
lin: sizin
tin: onların
Bu mesaja 1 cevap geldi. Cevapları Gizle
aglar - görkem, güzellik
aina - kutsal
alda - ağaç
alqua - kuğu
amarth - kötü kader, akıbet
amon - tepe
anca - çene
an(d) - uzun
andune - günbatımı
anga - demir
anna - hediye
annon - önemli kapı / geçit
ar - dış taraf
ar(a) - soylu, krallığa ilişkin
atar - baba
band - hapishane
bar - ikametgah
barad - kule
beleg - güçlü, kudretli
bragol - ani, beklenmedik
brith - çakıl
calen - yeşil
cam - el
carak - uzun sivri diş
caran - kırmızı
celeb - gümüş
coron - tümsek
cu - reverans yapmak
cuivie - uyanma, bilinçlenme
cul - altın rengi
curu - beceri, hüner
dae - gölge
dagor - savaş
del - korku
din - sessiz
dol - kafa, bas
dor - toprak/kara parçası
draug - kurt
duin - (uzun) nehir
dur - karanlık
ear - deniz
echor - çevreleyen dağlar
edhel - elf
eithel - kuyu
el, elen - yıldız
er - tek, yalnız
ereg - diken, dikenli bitki, çobanpüskülü
esgal - perde, kafes, bölme
falas - kıyı, sahil
faroth - avlamak, kovalamak, peşine düşmek
faug - ağzı açık kalmak
fea - ruh
fin - saç
formen - kuzey
fuin - karanlık
gaer - deniz
gaur - kurtadam
gil - yıldız
girith - ürpermek
glin - ışık, parıltı
golodh - büyü, sihir
gond - değerli taş, mücevher
gor - korku
groth - derinlemesine araştırmak
gul - büyü, sihir
gurth - ölüm
gwaith - insanlar
gwath, wath - gölge
haudh - tümsek, tepecik
heru - efendi, lord
him - soğukkanlı, küstah
hini - çocuklar
hith - sis, duman
hoth - kalabalık, sürü
hyarmen - güney
ia - boş, boşluk
iant - köprü
iath - çit, parmaklık
iaur - eski, yaşlı
iluve - bütün, tüm, hepsi
kal, gal - parlamak
kano - komutan
kel - uzağa / başka yöne gitmek
kemen - dünya
khelek - buz
khil - izlemek
kir - kesmek, bölmek
lad - vadi, koyak
laure - altın
lhach - sıçrayan / atlayan alev
lin - sırf, sadece
lith - kul
lok - eğmek, bükmek
lom - yankı
lome - akşam karanlığı
los - kar
loth - çiçek
luin - mavi
maeg - keskin, sivri
mal - altın
man - iyi, mutlu, huzurlu
mel - aşk
men - yol, yön
menel - cennetler
minas - kule
mir - değerli taş, mücevher
mith - grey
mor - koyu
moth - akşam karanlığı
nan, nand - vadi, koyak
nar - ateş, alev
naug - cüce
neldor - kayın ağacı
nen - su
nim - beyaz
orn - agaç
orod - dağ
os(t) - büyük kale, istihkam
palan - uzak ve geniş
pel - kuşatmak, çevrelemek
quen - söylemek, konuşmak
ram - duvar
ran - yolunu yitirmek, nedensiz/başıboş dolanıp durmak
rant - yön, rota
ras - boynuz
rauko - şeytan, iblis
ril - parlak, ışıl ışıl
ring - soğuk
ris - bölmek
roch - ar
rom - boru, borazan
ros - köpük, köpürmek, püskürmek
ruin - kızıl alev
ruth - öfke, hiddet
sarn - küçük mücevher
sereg - kan
sil - parlamak, ışıldamak
sir - nehir
sul - rüzgar
tal, dal - ayak
talath - düz ova / arazi
tar - yüksek, ulu
tathar - söğüt
taur - odun, ağaç, orman
tel - son, bitiş
thalion - güçlü, korkusuz, gözüpek
thang - sıkıntı, eziyet
thar - çapraz
thaur - iğrenç, tiksindirici
thin(d) - gri
thol - lider, bas
thon - çam ağacı
thoron - kartal
til - nokta, uç
tin - parıltı
tir - izlemek, gözlemek
tiro - bakmak, görmek
tol - ada
tum - vadi, koyak
tur - güç, kudret
uial - alaca karanlık
ur - ısınmak, sıcak olmak
val - güç
wen - evlenmemiş kız, bakire
wing - köpürmek, püskürmek
yave - meyve
ALINTIDIR