quote:

Orijinalden alıntı: ayetulkubra

@undo_control Tolga hocam merhaba. Hocam sesin frekans , hız ve ortama bağlı diğer özelliklerini Ertan hocadan ,Entropiden ve bir kaç yerden daha çalışmıştım ama mantığını tam olarak anlamadım bu yüzden son çare size sormak istedim . Bununla ilgili bir video çekebilir misiniz ?Genelde mantığı pek verilmemiş , şu durumda frekans şöyle olur denilip geçildiği için sanırım anlamadım. Örneğin geçen seneki gitar sorusu ilk başta hemen yaptım (ezbere yaptım) ama konuya daha derin çalışınca aklım biraz karıştırdı . Yay dalgalarında kabul ettiğimiz bazı kabuller burada farklılaştı .

Öncelikle gitarda söz konusu olan yay dalgası mı ses dalgası mı ? Yani dalganın boyu konuşulduğunda kast edilen ses dalgası mı yoksa yay dalgası mıdır ? Yoksa her ikisi midir ?

Diğer taraftan bu 2020 gitar sorusunda kaynak değişmediği halde frekansın değişmesi bana mantıksız geldi ? Sonuçta kaynak gitarsa ve değişmiyorsa , frekans neden değişiyor ?
Ayrıca hız burada değişmez diyoruz ama yay dalgalarında yayın kalınlığına bağlı olarak ya da yapısına bağlı olarak hız değişiyordu.

Gitarda telin uzun ya da kısa olması , kalın yada ince olması bu anlamda hızı değiştirmemeli mi ? Sonuçta burada yay dalgasında olduğu gibi ortam yaydır diye anlıyorum .Yayın bir özelliği değişince , hızda değişmeli diye düşünüyorum .




< Resime gitmek için tıklayın >

quote:

Orijinalden alıntı: undo_control

Müfredata uygun hazırlanmış ders içerikleriyle bunu tam olarak anlamaman bence normal. Bu sorunun müfredat içi bir soru olduğunu düşünmüyorum. Soru "durağan dalgalar (standing waves)" konusuyla ilgili.

Burada ilgilendiğimiz şey ses dalgası değil, telde oluşan dalga. Fakat bunu titreşen telin oluşturduğu ve havada yayılarak kulaklarımıza kadar gelen ses dalgasıyla da ilişkilendirebiliriz. Bunu sonda yapmaya çalışalım.

Teli çekip bıraktığımız zaman telde ilerleyen dalganın sürati, teli geren kuvvete ve telin boyca yoğunluğuna bağlı bildiğiniz gibi. Burada bu niceliklerde bir değişme yok. Dolayısıyla telde ilerleyen dalganın süratinde bir değişme yok. Telin iki ucu sabit engellerden oluşuyor. Dolayısıyla ilerleyen dalga o noktalardan ters dönerek yansıyor. Netice itibariyle bir yukarı, bir aşağı yönde oluşan bir şekil ortaya çıkıyor. Dalganın sağa sola ilerlediğini değil, sadece yukarı aşağı titreşim yaptığını görüyoruz. Bu titreşimin kaynağı aslında teldeki dalganın yatay doğrultuda ilerleyerek sürekli sabit uçlardan yansıma yapması.

Telin ortasından çekip bıraktığımız zaman dalga ne tarafa ilerler? Sağa mı sola mı? Bir kere tam bir simetri var. Neden sağa ya da sola ilerlesin ki? İki tarafa birden ilerleyecek. (Ortadan çekmeseydik tek tarafa ilerlerdi demiyorum burada) Sağ tarafa ilerleyen sağdaki sabit uçtan, sol tarafa ilerleyen soldaki sabit uçtan yansıyacak. Ve yansırken ters dönecekler. Telde sürekli olarak birbirine zıt yönde ilerleyen dalgalar söz konusu. Bunlar sürekli girişim yapacaklar. Bizim yukarı ve aşağı yönde titreşim yaptığını gördüğümüz şekil (durağan dalga) işte bu dalgaların girişiminden ortaya çıkan şekil olmuş oluyor.

Şekil I'e dikkatli bakarsak dalga boyunun 2L (yarım dalga var şekillerde), Şekil II'de ise dalga boyunun L olduğunu görürüz. Dalgaların ilerleme sürati aynı olduğundan, tellerin o bölgeleri yukarı aşağı tarama frekanslarını kıyaslayabiliriz. Sürat=dalga boyu x frekans ilişkisinden, frekansın telin boyu ile ters orantılı olduğu ortaya çıkar. Yani Şekil I'deki frekansa f dersek, Şekil II'deki frekans 2f olur.

Kaynak konusuna gelince, örneğin gitar telinin sağ ucu sabit olsun. Sol ucundan yukarı aşağı sallayan bir de kaynak olsun. Kaynağın frekansı tam da Şekil I'de f, Şekil II'de 2f olduğunda yine aynı görünüm elde edilir diyebiliriz. Örneğin Şekil I'de kaynak bu defa 2f frekansıyla titreşirse bu kez dalga boyu yarıya düşecek ve tel üzerine tam dalganın sığdığı bir durağan dalga elde edeceğiz. Eğer frekansı gereken değerde tutturamazsak, durağan dalga görüntüsü ortaya çıkmaz.

Tabi bu titreşim bir yandan hava moleküllerini de titreştireceğinden, duyabileceğimiz bir ses dalgası da oluşturmuş olur. Bu sesi oluşturan kaynak telin titreşimi olur ve telin titreşim frekansı, oluşan ses dalgalarının frekansına eşittir. Dolayısıyla uzun telden daha bas ses, kısa telden daha tiz ses çıkar. Aşağıdaki gif'i inceleyebilirsiniz. Kırmızı, girişim sonucunu gösteriyor. Ayrıca bir de video bırakıyorum. O da faydalı olacaktır. Videoda özellikle sonlarda, kaynak görevini üstlenen kişinin tam da gereken frekansı tutturabilmek için bayağı uğraşmak zorunda kaldığını görebilirsiniz.

Ayrıca bu kadar yazdıktan sonra bu konuda bir video çekmeden olmayacak sanırım:)

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Waventerference.gif/620px-Waventerference.gif

Alıntıları Göster