Teknoloji Haberleri
Aşağı Git
Tüm Forumlar
Kültür ve Bilim
Kültür, Güncel ve Tarih
Güncel
Dil Devrimi'nin getirdikleri, götürdükleri
Bu konudaki kullanıcılar: 1 misafir
311
Cevap 10487
Tıklama 0
Öne Çıkarma
Cevap 10487
Tıklama 0
Öne Çıkarma
-
Dil Devrimi'nin getirdikleri, götürdükleri
Öncelikle ağır Osmanlıca'dan kurtarmıştır. Türkçe bir çok terim dilimize girmiştir. Milletin eleştirdiği "Atatürk boş zamanlarında kelime üretiyor" eylemi sayesinde günümüzde "toplama çıkartma çarpma bölme, açı üçgen kenar... bay bayan vs vs" terimler dilimize girdi ve hepsi Öztürkçe. Ayrıca güneş dil teorisini de ayrıntılı incelemek lazım. Atatürk'ü daha iyi anlayabilmek adına Güneş dil teorisine daha fazla önem verilmeli.
Atatürk'ün bize bıraktığı en önemli mirasların başında dil devrimi yer almaktadır. Ben elimden geldiği kadar bu konuda hassas olmaya çalışıyorum. Ayrıca Atatürk anadili gibi Fransızca bilir ama ben hiç konuşmalarında ve yahut yazılarında Fransızca sözcüklere rastlamadım. Bu da onun bir başka büyüklüğü ama fark edebilene.
Bizden pek fazla bir şey götürdüğünü sanmıyorum.
Bu mesaja 3 cevap geldi. Cevapları Gizle
Şuan Türkçeyi hangi alfabe ile okuyup-yazıyoruz?
Kullandıgımız alfabe türkçe bir alfabemi?
Türklere ait gelişmiş bir alfabe(ler) varmı?
Suanki alfabemizin bize bilim-teknoloji veya iletişim konusunda diger dünya devletleri ile anlaşmamızı kolaylaştıran bir rolü varmı?
Varsa bu rol ne boyutlarda?
(okuma-yazma-seslerin anlamı vs vs)
suan devlet bir kanun yayınlasa
Türkçe konuşmak-yazmak yasak artık dilimiz çince dese suan sahip oldugunuz bilgileri nekadar verimle kullanabilirsiniz?
Üni. de bir prof oldugumuzu güşünelim.ögrencilere eskiye oranla nekadar verimle birşeyler ögretebiliriz?
ve en can alıcı soru
Günlük hayatta kuralları ile % kaç gerçek türkçe konuşuyoruz?
siz Yabancı bir dilden türkçeye geçiş yapmak isteseydiniz nasıl bir yol izlerdiniz?
< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi kazuya58 -- 12 Temmuz 2009; 3:07:23 >
Bu mesaja 1 cevap geldi. Cevapları Gizle
yillardir kullandigimiz kelimeler sirf arap ve fars kokenli diye turkcemizden atildi ve turk anlasilmaz bir duruma dustu daha da kotusu ataturk gitti turk dil kurumunun basina pis bir emeniyi getirdi o da turkce yi daha da berbat etti
Bu mesaja 1 cevap geldi. Cevapları Gizle
arap harfleri ile yazılan arapça+farsça+türkçe nin karışımıdır
arapça;Müslüman bir toplum oldugumuz için kullanılıyordu Kuranın dilidir
farsça;Bilim ve sanat diliydi,şiirler ve kitaplar farsçaydı
Türkçe;Nedeninin söylememe gerek yok sanırım
ve
osmanlıcanın nekadarı türkçe derseniz wikipedia bir alıntı
"Ancak 19. yüzyılda standart bir yazı dili ihtiyacının belirmesiyle birlikte "Osmanlı dili" tartışmaları yoğunlaştı. Bu dilin belkemiğini oluşturan Türkçe'nin güçlendirilmesi ve yazı dilinin Türkçe konuşma diline yaklaştırılmasına ilişkin talepler Şinasi, Suavi, Ahmet Vefik Paşa gibi yazarlarca dile getirildi. 19. yüzyıl sonlarında doğan Türkçülük akımı, Osmanlı yazı dilinin esasen Türkçe olduğu ve "Türkçe" diye adlandırılması gerektiğini vurguladı."
"Ağır Osmanlıca" ifadesini Osmanlıcayı bilmediğimiz için kullanıyoruz. Belki 4-5 kuşak önceki atalarımızın dilini anlayamıyoruz. Bu nedenle arada bir kültür kopukluğu oluşturmuş. Bunu bir kayıp olarak görüyorum.
Ancak cumhuriyet kurulurken milli bir dilin oluşturulması gerekliydi. Ama baştan dezavantajlıydık. Çünkü halkın kullandığı dil ile devletin kullandığı dil bile farklıydı. Çağa ayak uydurmuş bir milli dilimiz de yoktu. Yani ya hali hazırda kullanılan Osmanlıca tabir ettiğimiz dilin ismini Türkçe yapıp yolumuza devam edecektik. Ya da kullanılan dili Öztürkçe yapmak adına dilin -az ya da çok- fakirleşmesine göz yumacaktık. Biz ikinci yolu seçmişiz.
Bu yolu seçtikten sonra yeni kelimeler türetilmesini artık yadırgamıyorum. Özellikle günümüzde İngilizce'nin etkisini hafifletmek adına çok faydalıdır. Örneğin tüm dünya "computer" derken "bilgisayar" sözcüğünü kullanmak hoşuma gidiyor. Buna rağmen Osmanlıca kelimeleri de (eğer Türkçe alternatifleriyle istediğim anlamı yakalayamıyorsam) kullanmaktan çekinmem. Bunları Türkçe'nin bir zenginliği olarak görmek lazım. Dil öyle bir şey ki iki kelime arasındaki bir nüans bile aktardığımız duyguyu tamamen değiştirebiliyor. Bu yüzden eski dilden de tamamen kopma taraftarı değilim.
NOT: Burada tarışılan TDK'nın kurulması mı yoksa alfabe devrimi mi? İkisini birbirine karıştırmamak lazım. Şüphesiz alfabe devriminin kaybettirdikleri çok daha fazladır.
Neyse özleştirmeye dönecek olursak eğer, bir Türk Dili ve Edebiyatı öğrencisi olarak diyebilirim ki: Özleştirme tuhaf Arapça-Farsça tamlamaların tasfiyesiyle, bazı telaffuzu zor kelimelerin Türk dilinin fonetiğine uygunlaştırılmasıyla (örneğin halaskâr kelimesini telaffuz etmek her babayiğidin harcı değildir) sınırlandırılsaydı (tabii buna yeni türetilecek sözcüklerin Türkçe eklerle yapılması şartı konularak yapılmalıydı), daha iyi olurdu. Özleştirme yalnızca kelimelerin Öztürkçeleştirilmesine indirgendiği için birçok kavram, dolayısıyla sözcük yok olup gitti. Kelimelerin tasfiyesini yapmayıp yeni Türkçe kelimeler eklenseydi şu an çok daha zengin kelime dağarcığına sahip bir dilimiz olabilirdi.
< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi Paul Klee -- 12 Temmuz 2009; 5:07:50 >
Bu mesaja 1 cevap geldi. Cevapları Gizle
15 yıl
Bir ingiliz yada Fransız bir kütüphaneye giderek 300-400 yıl önce yazýlan kitabını rahatlıkla okuyabilir anlayabilir. Bir Türk ise değil üçdört yüzyıl 80-90 yıl öncesini okuyamaz.eski yazıyı yeni harflere çevirsinler kelimelerin anlamlarını bile anlamaz.
Çünkü o tarihinden tecrit edilmiştir. Çin Japon dilinden vazgeçmedi bizden ilerdeler.yani Çılgınlık filan para etmiyor. Osmanlıyı selçukluyu yok sayarak zengin dilimizi harf devrimiyle güdük hale getirenler bilmeliki bu milletde ağacın kovuğundan çıkmamıştır.
Ayrıca bizim dilimiz matematiksel bir dildir. Arap alfabesi bizim dilimize uygun değildi. Bir kaç şey dilimize uymuyordu. Zengin bir dil Arapça ama alfabeleri o kadar zengin değil, bir ara Osmanlıca'ya merak salmıştım oradan biliyorum. Düşünüyorum, Ulu Önder bizim için her zaman ki gibi en iyisini düşünmüş. Ayrıca dil devrimini 3 ay gibi kısa bir sürede ülke genelinde uygulattığını da unutmamak lazım. Bir de okur yazar sayısının hızla nasıl arttığını.
Türklerin kendi alfabesi yok muydu diyenlere cevap:
Biz kendi alfabemizi ne zaman kullanmayı bırakmışız? Biz zaten yazı ile çok geç tanışmışız çünkü göçebe bir hayat yaşamışız bu hayat tarzı kanun yapmaya filan olanak vermemiş. Kitap gibi ağır şeylerin taşınması zor olduğu için yazmakla uğraşılmamış. 1500 yıllık Türk Edebiyatı, 500lü yıllardaki Uygur alfabesiyle ifade edilebilir miydi? 500lü yılların Türk alfabesi, 20. yydeki Türkçenin varlığını kaldırabilecek güçte miydi?
Bir de unutmadan ekleyeyim. Madem Atatürk dediğiniz gibi hata yaptı, dil devrimi bizden çok şey götürdü. 90lı yıllarda Sovyet güdümünden kurtulan Türk-i
Cumhuriyetler neden alfabelerini Latin alfabelerine çevirdiler? Daha yüzyıl önce Türk alfabesi, iki sene önceye kadar Kril alfabesi kullanıyorlardı. Onlar neden Latin alfabesini tercih etti acaba?
Bu mesaja 3 cevap geldi. Cevapları Gizle
Bu mesaja 2 cevap geldi. Cevapları Gizle
bildiğim kadarıyla atatürkün ilk tanıttığı alfabede x,q,w vardı.bunun haricinde nazal n, kapalı,açık e olması lazım.
tdk da dilimzi geliştirmek yerine boş işlerle uğraşıyor.yazımda ^ işaretini kaldırınca kar ile kâr kelimesini nasıl ayırt edeceğiz ? türkçe geçen zaman içinde fonetiğinden çok şey kaybetti.
Tıp terimleri hariç pekbi yararı yok bize
(örnegin j--- y diye okunur)
ingilizce "bir" yazmak istedigimizde "one" yazıyoruz ama "van" diye okuyoruz.nerde latin alfabesinin yararı
okunuş-anlam konusunda hiçbir benzerlik yok
Bu mesaja 1 cevap geldi. Cevapları Gizle
15 yıl
Bu mesaja 1 cevap geldi. Cevapları Gizle
Dil değişikliği yok, alfabe değişikliği var. Ayrıca dilin sadeleştirilmesi.
Neden Latin alfabesi? Eski kendi alfabeleri dururken?
---------------------------------------------------------------------------------------
BORÇLAR KANUNU
Kanun Numarası : 818
Kabul Tarihi : 22/4/1926
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 29/4/1926 Sayı: 359
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 3 Cilt: 7 Sayfa: 762
*
* *
Bu Kanunun yürürlükte olmayan hükümleri için bakınız
<>,
Cilt:1 Sayfa:109
*
* *
BİRİNCİ KISIM
Umumi hükümler
BİRİNCİ BAP
Borçların teşekkülü
BİRİNCİ FASIL
Akitten doğan borçlar
(A) AKDİN İNİKADI
I - İki tarafın muvafakati
1 - Umumi şartlar
Madde 1 - İki taraf karşılıklı ve birbirine uygun surette rızalarını beyan
ettikleri takdirde, akit tamam olur.
Rızanın beyanı sarih olabileceği gibi zımni dahi olabilir.
2 - İkinci derecedeki noktaların mesküt kalması:
Madde 2 - İki taraf akdin esaslı noktalarında uyuşurlar ise ikinci derece-
deki noktalar sükütla geçilmiş olsa bile akde münakit olmuş nazariyle bakılır.
İkinci derecedeki noktalar hakkında uyuşulamadığı takdirde hakim, işin mahi-
yetine bakarak onları tayin eyler.
Akitlerin şekillerine müteallik hükümler mahfuzdur.
II- İcap ve kabul
1 - Kabul için müddet tayini
Madde 3 - Kabul için bir müddet tayin ederek başka kimseye bir akdin yapıl-
masını teklif eden kimse, bu müddetin hitamına kadar icabından dönemez. Bu müd-
det bitmeden evvel kabul haberi kendisine yetişmezse, icap ile bağlı kalmaz.
2 - Kabul için müddet tayin olunmaksızın icap
a) Hazırlar beyninde
Madde 4 - Kabul için bir müddet tayin olunmaksızın hazır olan bir şahsa
karşı vakı olan icap derhal kabul olunmadığı takdirde, anı yapan bağlı kalmaz.
İki taraf yahut vekillerinin bizzat telefon ile yaptıkları akitlere hazır-
lar arasında icra olunmuş nazariyle bakılır.
b) Gaipler arasında:
Madde 5 - Hazır olmıyan bir şahsa karşı müddet tayin olunmaksızın dermeyan
olunan icap, zamanında ve muntazam surette irsal olunmuş bir cevabın vusulüne
intizar edebileceği dakikaya kadar, onu yapan hakkında lüzum ifade eder.
Bu kimsenin icabını zamanında vasıl olmuş addetmeğe hakkı vardır.
Vaktinde gönderilen kabul haberi icabı yapana geç varır ve o kimse onunla
mülzem olmamak iddiasında bulunursa keyfiyeti derhal kabul edene bildirmeğe
mecburdur.
3 - Zımni kabul:
Madde 6 - İcabı dermeyan eden kimse gerek işin hususi mahiyetinden gerek
hal ve mevkiin icabından naşi sarih bir kabule intizar mecburiyetinde olmadığı
takdirde, eğer icap münasip bir müddet içinde reddolunmamış ise, akde münakit
olmuş nazariyle bakılır.
4 - İltizamsız icap ve aleni icap :
Madde 7 - İcabı dermeyan eden kimse bu baptaki hakları mahfuz olduğunu sara-
haten beyan eder yahut akdi iltizam etmemek niyetinde olduğu gerek halin mukte-
zasından gerek işin hususi mahiyetinden istidlal olunursa, icap lüzum ifade
etmez.
Tarife ve cari fiyat irsali icap teşkil etmez.
Semenini göstererek emtia teşhiri, kaideten icap addolunur.
5 - İlan suretiyle vuku bulan vaitler:
Madde 8 - Bir iş veya bir şey mukabilinde ilan suretiyle bir bedel vadeden
kimse, vadine tevfikan o bedeli vermeğe mecburdur.
O iş veya o şey husule gelmeksizin o kimse vadinden nükül ederse vadettiği
bedeli tecavüz etmemek üzere diğerinin hüsnü niyetle yaptığı masrafı ödemeğe
mecburdur. Fakat umulan muvaffakiyetin elde edilemiyeceğini vaadi yapan kimse
ispat ettiği surette, bu mecburiyete mahal kalmaz.
6 - İcap ve kabulün geri alınması :
Madde 9 - İcabın geri alındığı haberi icabın vusulünden evvel yahut aynı
zamanda mürselünileyhe vasıl olur yahut icaptan sonra vasıl olmakla beraber
mürselünileyhe icaba muttali olmazdan evvel kendisine tebliğ olunursa, icap
keenlemyekün addolunur.
Bu kaide kabulün geri alınmasına da tatbik edilir.
III - Gaipler arasında vukubulan bir akdin hangi zamana istinat ettiği :
Madde 10 - Gaipler arasında icra olunan akitler, kabul haberi irsal olundu-
ğu anda hüküm ifade ederler.
Eğer sarih bir kabule ihtiyaç bulunmazsa akdin hükmü, icabın vusulü anından
itibaren cereyana başlar.
(B) AKİTLERİN ŞEKLİ
I - Umumi kaide ve emrolunan şekillerin şumulü
Madde 11 - Akdin sıhhati, kanunda sarahat olmadıkça hiç bir şekle tabi
değildir.
Kanunun emrettiği şeklin şumul ve tesiri derecesi hakkında başkaca bir hü-
küm tayin olunmamış ise akit, bu şekle riayet olunmadıkça sahih olmaz.
II - Tahriri şekil
1 - Kanunen muayyen şekil
a) Şumulü
Madde 12 - Kanunen tahriri olması lazım olan bir akdin tadili dahi tahriri
olmak lazımdır. Şu kadar ki bu akdi nakız ve tadil etmiyen mütemmim ve fer`i
şartlar bu hükümden müstesnadır.
b) Rükünleri
Madde 13 - Tahriri olması icabeden akitlerde, borç deruhte edenlerin imza-
ları bulunmak lazımdır.
Hilafı kanunda yazılı olmadıkça imzalı bir mektup veya asli borcu üzerine
alanlar tarafından imza edilmiş olan telgrafname tahriri şekil makamına kaim
olur.
c) İmza
Madde 14 - İmza, üzerine borç alan kimsenin el yazısı olmak lazımdır.
Bir alet vasıtasiyle vazolunan imza, ancak örf ve adetçe kabul olunan hal-
lerde ve hususiyle çok miktarda tedavüle çıkarılan kıymetli evrakın imzası la-
zım geldiği takdirde, kafi addolunur.
Amaların imzaları usulen tasdik olunmadıkça yahut imza ettikleri zaman
muamelenin metnine vakıf oldukları sabit olmadıkça, onları ilzam etmez.
d) İmza makamına kaim olacak işaretler
Madde 15 - İmza vaz`ına muktedir olmıyan bir şahıs, imza yerine usulen tas-
dik olunmuş ve el ile yapılmış bir alamet vazetmeğe yahut resmi bir şahadetname
kullanmağa mezundur. Kambiyo poliçesine müteallik hükümler mahfuzdur.
2 - Akitte mahfuz kalan şekil
Madde 16 - İki taraf kanunen hususi bir şekle tabi olmıyan bir akdin hususi
bir şekilde yapılmasını kararlaştırmışlar ise, akit takarrür eden şekilde yapıl-
madıkça iki taraf bununla ilzam olunamaz.
İki taraf muayyen bir surette keyfiyeti izah etmiyerek tahriri şekilden bah-
setmiş oldukları takdirde, kanun bu şekle riayet olunmasını emrediyorsa, iki ta-
rafın ona riayet etmesi lazımdır.
(C) BORCUN SEBEBİ
Madde 17 - Borcun sebebini ihtiva etmemiş olsa bile borç ikrarı muteberdir.
(D) AKİTLERİN TEFSİRİ MUVAZAA
Madde 18 - Bir akdin şekil ve şartlarını tayininde, iki tarafın gerek seh-
ven gerek akitteki hakiki maksatlarını gizlemek için kullandıkları tabirlere
ve isimlere bakılmıyarak, onların hakiki ve müşterek maksatlarını aramak lazım-
dır.
Tahriri borç ikrarına istinat ile alacaklı sıfatını iktisabeden başkasına
karşı, borçlu tarafından muvazaa iddiası dermeyan olunamaz.
(H) AKDİN MEVZUU
I - Erkanı
Madde 19 - Bir akdin mevzuu, kanunun gösterdiği hudut dairesinde, serbest-
çe tayin olunabilir.
Kanunun kat`i surette emreylediği hukuki kaidelere veya kanuna muhalefet;
ahlaka (adaba) veya umumi intizama yahut şahsi hükümlere müteallik haklara mu-
gayir bulunmadıkça, iki tarafın yaptıkları mukaveleler muteberdir.
II - Butlan
Madde 20 - Bir akdin mevzuu gayri mümkün veya gayri muhik yahut ahlaka
(adaba) mugayir olursa o akit batıldır.
Akdin muhtevi olduğu şartlardan bir kısmının butlanı akdi iptal etmeyip
yalnız şart, lağvolur. Fakat bunlar olmaksızın akdin yapılmıyacağı meczum bulun-
duğu takdirde, akitler tamamiyle batıl addolunur.
III - Gabin:
Madde 21 - Bir akitte ivazlar arasında açık bir nispetsizlik bulunduğu tak-
dirde, eğer mutazarrırın müzayaka halinde bulunmasından veya hiffetinden yahut
tecrübesizliğinden istifade suretiyle vukua getirilmiş ise, mutazarrır bir sene
zarfında akdi feshettiğini beyan ederek verdiği şeyi geri alabilir.
Bu müddet, akdin inikadından itibaren cereyan eder.
IV - Akit yapmak vadı
Madde 22 -Bir akdin ilerde inşa edilmesine dair yapılan mukavele muteberdir.
Kanun iki tarafın menfaatleri için bu akdin sıhhatini bir nevi şekle riayet
etmeğe tabi kıldığı takdirde, bu şekil o akdin yapılması taahhüdüne de tatbik
olunur.
(V) RIZADAKİ FESAT
I - Hata:
1 - Hatanın hükümleri
Madde 23 - Akit yapılırken esaslı bir hataya duçar olan taraf, o akit ile
ilzam olunamaz.
2 - Hata halleri:
Madde 24 - Esaslı hatalar, hulasatan şunlardır:
1 - Hata ettiğini iddia eden tarafın bir akit hakkında rizasını beyan eder-
ken başka bir akit kastetmiş olması.
2 - Hata ettiğini iddia eden tarafın akitte makudun aleyhi teşkil eden şey-
den gayri bir şey kastetmiş yahut üzerine borç alırken başlıca nazara aldığı
şahıs ta yanılmış olması.
3 - Hata ettiğini iddia eden tarafın taahhüt ettiği ıvazın kasdettiği şeyden
ehemmiyetli surette çok ve mukabil ıvazın ehemmiyetli surette az olması.
4 - Hata ettiğini iddia eden tarafça akdin lüzumlu vasıflarından olarak
nazara alınmasına ticari doğruluğun müsait olduğu şeylerde hata edilmiş olması.
Akdin yalnız saiklerine taalluk eden hata, esaslı değildir.
Adi hesap yanlışlığı, akdin sıhhatini ihlal etmez. Bunlar tashih olunmakla
iktifa olunur.
3 - Hüsnüniyet kaidelerine muhalif hareket davası
Madde 25 - Hataya düçar olan taraf, hüsnüniyet kaidelerine muhalif bir
surette ona istinat edemez.
Bilhassa yapmağı kastettiği akdi diğer taraf icraya hazır olduğunu beyan
ettiği takdirde, bu akit onun hakkında lüzum ifade eder.
4 - İhmal yüzÜnden hata
Madde 26 - Akdin hükmünden kurtulmak için hata ettiğini iddia eden taraf,
eğer hata kendi kusurundan ileri gelmiş ise, mukavelenin bu suretle feshinden
mütevellit zararı tazmine mecburdur. Fakat diğer taraf hataya vakıf olmuş veya
vakıf olması muktazi bulunmuş olduğu takdirde, tazminat lazım gelmez.
Eğer hakkaniyet icabederse hakim, mutazarrır olan tarafın lehinde daha fazla
tazminat hükmedebilir.
5 - Bir vasıtanın hatası
Madde 27 - İki taraftan birinin rızası bir muhbir veya tercüman gibi diğer
bir vasıta tarafından yalnış olarak naklolunduğu takdirde, hata hakkındaki
hükümlere göre muamele olunur.
II - Hile
Madde 28 - Diğer tarafın hilesiyle akit icrasına mecbur olan tarafın hatası
esaslı olmasa bile, o akit ile ilzam olunmaz.
Üçüncü bir şahsın hilsine düçar olan tarafın yaptığı akit lüzum ifade eder.
Şu kadar ki diğer taraf bu hileye vakıf bulunur veya vakıf olması lazımgelirse,
o akit lazım olmaz.
III - İkrah
1 - Akdin inkizası
Madde 29 - Eğer iki taraftan biri diğer tarafın yahut üçüncü bir şahsın ik-
rahiyle bir akit yapmış olursa, kendi hakkında lüzum ifade etmez.
İkrah, üçüncü bir şahsın fiili olup ta diğer taraf ona vakıf olmamış yahut
vakıf olması lazım bulunmamış olduğu takdirde bu ikraha düçar olan taraf, akdi
fesh ederse, hakkaniyet iktiza ettiği halde diğer tarafa tazminat vermeğe
mecburdur.
3 - İkrahın şartları
Madde 30 - İkrah olunan taraf, hal ve mevkiine nazaran kendisinin yahut
yakın akrabasından birinin hayat veya şahıs veya namus yahut malları ağır ve
derhal vukubulacak bir tehlikeye maruz olduğuna kanaat getirdiği takdirde ikrah,
muteber addolunur.
Bir hakkın veya kanuni salahiyetin isteneceği ve kullanılacağı tehdidi ile
müzayakaya düçar olan kimsenin yaptığı akit, tehdit eden için fahiş menfaatler
temin etmiyorsa; bu tehdit, ikrahı muteber addolunmaz. Fakat fahiş menfaatler
istihsali için tehdit olunan tarafın müzayaka halinde bulunmasından istifade
olunmuş olursa bu korku nazara alınır.
IV - Akde icazet ile rızanın fesadı bertaraf edilmesi
Madde 31 - Hata veya hile ile haleldar olan yahut ikrah ile yapılan akit
ile mülzem olmayan taraf bu akdi ifa etmemek hakkındaki kararını diğer tarafa
beyan yahut verdiği şeyi istirdat etmeksizin bir seneyi geçirir ise, akde ica-
zet verilmiş nazariyle bakılır. Bu mehil, hata veya hilenin anlaşıldığı veya
korkunun zail olduğu tarihten itibaren cereyan eder.
Hile ile haleldar olmuş yahut ikrah ile yapılmış olan bir akde icazet,
zarar ve ziyan talebinden feragati istilzam etmez.
(Z) TEMSİL
I - Salahiyete müstenit temsil
1 - Umumiyet itibariyle
a) Temsilin hükümleri
Madde 32 - Salahiyettar bir mümessil tarafından diğer bir kimse namına ya-
pılan akdin alacak ve borçları, o kimseye intikal eder.
Akdi yapar iken mümessil, sıfatını bildirmediği takdirde akdin alacak ve
borçları kendisine ait olur. Şukadar ki kendisiyle akdi yapan kimse, bir temsil
münasebeti mevcut olduğunu halden istidlal eder yahut bunlardan biri veya diğeri
ile akit icrası kendisince farksız bulunur ise akdin hakları temsil olunan kim-
seye ait olur.
Sair hallerde alacağın temliki yahut borcun nakli hakkında mevzu usule tev-
fikan muamele icrası lazımgelir.
b) Salahiyetin derecesi
Madde 33 - Başkası namına temsil hukuku ammeden münbais ise mümessilin
salahiyetinin derecesi bu baptaki kanuni hükümler ile taayyün eder. Temsil hu-
kuki bir tasarruftan tevellüt etmiş ise salahiyetin derecesi o tasarruf ile
taayyün eyler.
Şukadarki mümessilin salahiyetinin derecesi üçüncü şahsa beyan ve tebliğ
edilmiş ise ancak bu beyana itibar olunur.
2 - Hukuki muameleden neşet eden salahiyet
A) Salahiyetin tahdidi ve refi
Madde 34 - Temsil olunan kimse, hukuki bir tasarruftan tevellüt eden tem-
sil salahiyetini her zaman tahdit veya ref edebilir. Bundan dolayı mümessilin,
bir hizmet veya şirket veya vekalet akdi gibi sebeplere istinat ederek dava
ikamesi hakkına halel gelmez.
Temsil olunan kimsenin bu hakkından evvelce feragat etmesi hükümsüzdür.
Temsil olunan kimse gerek sarahaten gerek delaleten verdiği salahiyeti diğer
kimselere bildirdiği halde bu salahiyeti tamamen veya kısmen ref ettiğini bil-
dirmemiş olursa salahiyetin bu suretle ref`ini üçüncü şahıslara karşı derme-
yan edemez.
B) Ölüm ve ehliyetsizliğin ve sairenin hükümleri
Madde 35 - Hilafı iki tarafça kararlaştırılmış yahut maslahatın mahiyetinden
istidlal olunmuş olmadıkça hukuki bir muameleden mütevellit temsil salahiyeti
mümessilin yahut temsil edilenin vefatı veya gaiplik hükmünün ilanı veya medeni
hakların kullanılması salahiyetinin izaası yahut ikisinden birinin yahut her
ikisinin iflas ilan etmesiyle, nihayet bulur.
Bir hükmi şahsın mevcudiyeti hitam bulduğu yahut bir şirket fesh olunduğu
takdirde de hüküm yine böyledir.
İki tarafın birbirine karşı haiz oldukları şahsi haklar mahfuz kalır.
C) Salahiyeti havi olan senedin iadesi
Madde 36 - Salahiyeti natık vesikayı haiz olan mümessil, vazifesi hitam bul-
duğu takdirde, onu temsil edilene iade yahut mahkemeye tevdi etmeğe mecburdur.
Eğer temsil edilen yahut halefleri, mümessili bu hususa icbar etmekte
tekasül ederlerse, bundan dolayı hüsnüniyet ile hareket eden üçüncü şahısların
düçar olacakları zararı tazmin etmeğe mecbur olurlar.
D) Salahiyetin hangi zamandan itibaren nihayet bulacağı
Madde 37 - Mümessil kendi salahiyetinin hitam bulduğuna vakıf olmadığı
müddetçe, temsil edilen yahut halefleri, bu salahiyet henüz baki imiş gibi
onun muamelesi ile alacaklı veya borçlu olurlar.
Üçüncü şahısların, salahiyetin nihayet bulduğuna vakıf oldukları suretler
müstesnadır.
II - Salahiyetin fıkdanı
1 - İcazet
Madde 38 - Bir kimse salahiyeti olmadığı halde diğer bir şahıs namına bir
akit yaptığı takdirde, bu şahıs bu akde icazet vermedikçe alacaklı veya borçlu
olmaz. Diğer tarafın, temsil edilenin münasip bir müddet içinde o akde icazet
verip vermiyeceğini beyan etmesini talebe hakkı vardır. Bu müddet zarfında
icazet verilmediği halde, o kimse mülzem olmaz.
2 - İcazetin bulunmaması
Madde 39 - Eğer icazetten sarahaten veya zımnen imtina olunursa, akdin sahih
olmamasından tahaddüs eden zararın tazmini zımnında, mümessil sıfatını takınan
kimse aleyhinde dava ikame olunur. Fakat bu kimse diğer tarafın salahiyeti
bulunmadığına vakıf olduğu veya vakıf olması lazımgeldiğini ispat ettiği takdir-
de, davaya mahal yoktur. Mümessilin taksiri vukuunda hakkaniyet iktiza ettiği
halde hakim, onu daha fazla zarar ve ziyan itasına mahküm eder.
Haksız mal iktisabı esasına binaen dava ikamesi hakkı, bu hallerin kaffesin-
de bakidir.
III- Mahfuz hükümler
Madde 40 - Şirket mümessil ve memurlarının ve tüccar vekillerinin
salahiyetleri hakkında hükümler mahfuzdur.
İKİNCİ FASIL
Haksız muamelelerden doğan borçlar
(A) UMUMİ KAİDELER
I - Mesuliyet şeraiti
Madde 41 - Gerek kasten gerek ihmal ve teseyyüp yahut tedbirsizlik ile hak-
sız bir surette diğer kimseye bir zarar ika eden şahıs, o zararın tazminine mec-
burdur.
Ahlaka mugayir bir fiil ile başka bir kimsenin zarara uğramasına bilerek
sebebiyet veren şahıs, kezalik o zararı tazmine mecburdur.
II - Zararın tayini
Madde 42 - Zararı ispat etmek müddeiye düşer, zararın hakiki miktarını ispat
etmek mümkün olmadığı takdirde hakim, halin mutat cereyanını ve mutazarrır olan
tarafın yaptığı tedbirleri nazara alarak onu adalete tevfikan tayin eder.
III- Tazminat miktarının tayini
Madde 43 - Hakim, hal ve mevkiin icabına ve hatanın ağırlığına göre tazmi-
natın suretini ve şumulünün derecesini tayin eyler.
Zarar ve ziyan irad şeklinde tayin olunduğu takdirde borçludan icabeden te-
minat alınır.
IV - Tazminatın tenkisi
Madde 44 - Mutazarrır olan taraf zarara razı olduğu yahut kendisinin fiili
zararın ihdasına veya zararın tezayüdüne yardım ettiği ve zararı yapan şahsın
hal ve mevkiini ağırlaştırdığı takdirde hakim, zarar ve ziyan miktarını tenkis
yahut zarar ve ziyan hükmünden sarfınazar edebilir.
Eğer zarar kasden veya ağır bir ihmal veya tedbirsizlikle yapılmamış olduğu
ve tazmini de borçluyu müzayakaya maruz bıraktığı takdirde hakim, hakkaniyete
tevfikan zarar ve ziyanı tenkis edebilir.
V - Hususi haller
1 - Adam ölmesi ve cismanizarar
A) Ölüm takdirinde zarar ve ziyan
Madde 45 - Bir adam öldüğü takdirde zarar ve ziyan, bilhassa defin masraf-
larını da ihtiva eder. Ölüm, derhal vukubulmamış ise zarar ve ziyan tedavi mas-
raflarını ve çalışmağa muktedir olamamaktan mütevellit zararı ihtiva eder.
Ölüm neticesi olarak diğer kimseler müteveffanın yardımından mahrum kaldık-
ları takdirde, onların bu zararınıda tazmin etmek lazımgelir.
B) Cismani zarar halinde lazımgelen zarar ve ziyan
Madde 46 - Cismani bir zarara düçar olan kimse külliyen veya kısmen çalışma-
ğa muktedir olamamasından ve ileride iktisaden maruz kalacağı mahrumiyetten te-
vellüt eden zarar ve ziyanını ve bütün masraflarını isteyebilir.
Eğer hükmün suduru esnasında, kafi derecede kanaat ile cismani zararın neti-
celerini tayin etmek mümkün değil ise; hükmün tefhimi tarihinden itibaren iki
sene zarfında hakimin, tetkik salahiyetini muhafaza etmeğe hakkı vardır.
KANUNLAR, HAZİRAN 1988 (EK - 2)
C) Manevi tazminat
Madde 47 - Hakim, hususi halleri nazara alarak cismani zarara düçar olan
kimseye yahut adam öldüğü takdirde ölünün ailesine manevi zarar namiyle adalete
muvafık tazminat verilmesine karar verebilir.
2 - Haksız rekabet
Madde 48 - Yanlış ilanlar yahut hüsnüniyet kaidelerine mugayir sair hareket-
ler ile müşterileri tenakus eden yahut bunları gaip etmek korkusuna maruz olan
kimse bu fiillere hitam verilmesi için faili aleyhinde dava ikame ve failin
hatası vukuunda sebebiyet verdiği zararın tazminini talep edebilir.
(Ek: 29/6/1956 - 6763/41 md.) Ticari işlere ait olan haksız rekabet hakkında
Ticaret Kanunu hükümleri mahfuzdur.
3 - Şahsi menfaatlerin haleldar olması
Madde 49 - (Değişik: 4/5/1988 - 3444/8. md.)
Şahsiyet hakkı hukuka aykırı bir şekilde tecavüze uğrayan kişi, uğradığı ma-
nevi zarara karşılık manevi tazminat namıyla bir miktar para ödenmesini dava
edebilir.
Hakim, manevi tazminatın miktarını tayin ederken, tarafların sıfatını, işgal
ettikleri makamı ve diğer sosyal ve ekonomik durumlarını da dikkate alır.
Hakim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir tazmin sureti ikame veya
ilave edebileceği gibi tecavüzü kınayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu
kararın basın yolu ile ilanına da hükmedebilir.
VI - Müteselsil mesuliyet
1 - Haksız fiil halinde
Madde 50 - Birden ziyade kimseler birlikte bir zarar ika ettikleri takdirde
müşevvik ile asıl fail ve fer`an methali olanlar, tefrik edilmeksizin mütesel-
silen mesul olurlar. Hakim, bunların birbiri aleyhinde rücu hakları olup olma-
dığını takdir ve icabında bu rücuun şumulünün derecesini tayin eyler.
Yataklık eden kimse, vakı olan kardan hisse almadıkça yahut iştirakiyle bir
zarara sebebiyet vermedikçe mesul olmaz.
2 - Muhtelif sebeplerin içtimaı halinde
Madde 51 - Müteaddit kimseler muhtelif sebeplere (haksız muamele, akit,
kanun) binaen mesul oldukları takdirde haklarında, birlikte bir zarar vukuuna
sebebiyet veren kimseler hakkındaki hükümlere göre muamele olunur.
Kaideten haksız bir fiili ile zarara sebebiyet vermiş olan kimse en evvel,
tarafından hata vaki olmamış ve üzerine borç alınmamış olduğu halde kanunen
mesul olan kimse en sonra, zaman ile mükellef olur.
VII -Meşru müdafaa, ıztırar ve kendi hakkını vikaye için kuvvet kullanılması
Madde 52 - Meşru müdafaa halinde mütecavizin şahsına veya mallarına yapılan
zarardan dolayı tazminat lazım gelmez.
Kendisini veya diğerini zarardan yahut derhal vukubulacak bir tehlikeden
vikaye için başkasının mallarına halel iras eden kimsenin borçlu olduğu tazminat
miktarını hakim, hakkaniyete tevfikan tayin eder.
Kendi hakkını vikaye için cebri kuvvete müracaat eden kimse hal ve mevkia
nazaran zamanında hükümetin müdahalesi temin edilemediği yahut hakkının ziyaa
uğramasını yahut hakkının kullanılması hususunun pek çok müşkül olmasını meni
için başka vasıtalar mevcut olmadığı takdirde, bir güna tazminat itasiyle
mükellef olmaz.
VIII - Ceza hukuku ile medeni hukuk arasında münasebet
Madde 53 -Hakim, kusur olup olmadığına yahut haksız fiilin faili temyiz kud-
retini haiz bulunup bulunmadığına karar vermek için ceza hukukunun mesuliyete
dair ahkamiyle bağlı olmadığı gibi,ceza mahkemesinde verilen beraet karariyle de
mukayyet değildir. Bundan başka ceza mahkemesi kararı, kusurun takdiri ve zara-
rın miktarını tayin hususunda dahi hukuk hakimini takyit etmez.
(B) TEMYİZ KUDRETİNİ HAİZ 0LMAYANLARIN MESULİYETİ
Madde 54 - Hakkaniyet iktiza ediyorsa hakim, temyiz kudretini haiz olmayan
kimseyi ika ettiği zararın tamamen yahut kısmen tazminine mahküm eder.
Temyiz kudretini muvakkaten ızaa eden kimse, bu halde iken yapmış olduğu
zararı tazmine mecburdur. Şukadar ki kendi kusuru olmaksızın ika edilmiş oldu-
ğunu ispat eder ise mesul olmaz.
(C) İSTİHDAM EDENLERİN MESULİYETİ
Madde 55 - Başkalarını istihdam eden kimse, maiyetinde istihdam ettiği kim-
selerin ve amelesinin hizmetlerini ifa ettikleri esnada yaptıkları zarardan
mesuldür. Şukadar ki böyle bir zararın vukubulmaması için hal ve maslahatın
icabettiği bütün dikkat ve itinada bulunduğunu yahut dikkat ve itinada bulunmuş
olsabile zararın vukuuna mani olamıyacağını ispat ederse mesul olmaz.
İstihdam eden kimsenin, zamin olduğu şey ile zararı ika eden şahsa karşı
rücu hakkı vardır.
(D) HAYVANLAR TARAFINDAN YAPILAN ZARARDAN MESULİYET
I - Zarar ve ziyan
Madde 56 - Bir hayvan tarafından yapılan zararı o hayvan kimin idaresinde
ise o kimse hal ve maslahatın icabettiği bütün dikkat ve itinayı yaptığını yahut
bu dikkat ve itinada bulunmuş olsa bile zararın vukuuna mani olamıyacağını ispat
etmedikçe tazmine mecburdur.
Bu surette eğer hayvan diğer bir şahıs yahut diğer bir şahsa ait olan hayvan
tarafından ürkütülmüş olur ise bu kimse onlara rücu edebilir.
II- Hayvan üzerinde hapis hakkı
Madde 57 - Bir kimsenin hayvanı diğerinin gayri menkulü üzerinde bir zarar
yaptığı takdirde gayrimenkulün zilyedi o hayvanı zabt ve kendisine ita
olunabilecek tazminat mukabilinde teminat olmak üzere yedinde hapsetmeğe hakkı
vardır. Eğer hal ve maslahat icabederse, gayrimenkul zilyedi o hayvanı öldürebi-
lir. Şukadar ki gayrimenkulün zilyedi heman keyfiyetten hayvanların sahibini
haberdar etmeğe ve eğer onu bilmiyorsa kendisini bulmak için lazımgelen tedbir-
leri ittihaz eylemeğe mecburdur.
(H) BİNA VE DİĞER ŞEYLERDE MESULİYET
I - Zarar ve ziyan
Madde 58 - Bir bina veya imal olunan herhangi bir şeyin maliki, o şeyin fena
yapılmasından yahut muhafazadaki kusurundan dolayı mesul olur.
Bu cihetten dolayı kendisine karşı mesul olan şahıslar aleyhindeki rücu hak-
kı mahfuzdur.
II- Tedbirler:
Madde 59 - Bir binadan yahut diğer bir şahsın imal ettiği şeylerden dolayı
zuhura gelecek bir zarara maruz olan kimsenin, tehlikeyi bertaraf etmek için,
lazımgelen tedbirlere tevessül etmesini malikten talep etmeğe hakkı vardır.
Şahısların ve malların vikayesine dair olan zabıta nizamları bakidir.
(V) MÜRURU ZAMAN
Madde 60 - Zarar ve ziyan yahut manevi zarar namiyle nakdi bir meblağ te-
diyesine müteallik dava, mutazarrır olan tarafın zarara ve failine ittılaı
tarihinden itibaren bir sene ve her halde zararı müstelzim fiilin vukuundan
itibaren on sene mürurundan sonra istima olunmaz.
Şukadar ki zarar ve ziyan davası, ceza kanunları mucibince müddeti daha
uzun müruru zamana tabi cezayı müstelzim bir fiilden neşet etmiş olursa şahsi
davaya da o müruru zaman tatbik olunur.
Eğer haksız bir fiil, mutazarrır olan taraf aleyhinde bir alacak tevlit
etmiş olursa, mutazarrır kendisinin tazminat talebi müruru zaman ile sakıt olsa
bile o alacağı vermekten imtina edebilir.
ÜÇÜNCÜ FASIL
Haksız bir fiil ile mal iktisabından doğan borçlar
(A) ŞARTLAR
I - Umumiyet itibariyle
Madde 61 - Haklı bir sebep olmaksızın aharın zararına mal iktisabeden kim-
se, onu iadeye mecburdur. Hususiyle muteber olmayan veya tahakkuk etmemiş bulu-
nan bir sebebe yahut vücudu nihayet bulmuş olan bir sebebe müsteniden ahzolunan
şeyin, iadesi lazımdır.
II - Borç olmayan şeyin tediyesi
Madde 62 - Borçlu olmadığı şeyi ihtiyariyle veren kimse hataen kendisini
borçlu zan ederek verdiğini ispat etmedikçe onu istirdat edemez. Müruru zamana
uğramış olan bir borcu eda yahut ahlaki bir vazifeyi ifa için verilen şey, geri
alınamaz.
(B) İADENİN ŞUMULÜ
I - Müddeaaleyhin borcu
Madde 63 - Haksız olarak bir şeyi istifa eden kimse, onun istirdadı zamanın-
da elinden çıkmış olduğunu ispat ettiği miktar nisbetinde red ve iade ile mükel-
lef değildir.
Şukadar ki kabız, o şeyi suiniyet ile elden çıkarmış yahut onu elden çıkarır
iken bilahare red ve iadeye mecbur olacağına vakif bulunmuş olursa red ve iadeye
mecburdur.
II - Masraftan mütevellit haklar
Madde 64 - Müddeaaleyhin, yaptığı zaruri yahut faideli masrafları istirdada
salahiyeti vardır. Müddeaaleyh, o şeyi kabzettiği zaman suiniyet ile hareket
etmiş ise yaptığı faideli masraflardan iade zamanında halen mevcut olan fazlalık
nisbetindeki miktarı kendisine tediye olunur. Diğer masraflardan dolayı
müddeaaleyhin, bir güna tazminat talebine hakkı yoktur. Fakat iadeden evvel
kabzolunan şey ile birleştirilmiş olan ziyadeyi, o şeye zarar vermeksizin tefrik
kabil olduğu ve müddeide masrafların bedelini teklif etmediği takdirde ilave
olunan ziyadeyi ref edebilir.
(C) İSTİRDADIN CAİZ OLMAMASI
Madde 65 - Haksız yahut ahlaka (adaba) mugayir bir maksat istihsali için
verilen bir şeyi istirdada mahal yoktur.
(D) MÜRURU ZAMAN
Madde 66 - Haksız surette mal iktisabından dolayı ikame olunacak dava,
mutazarrır olan tarafın verdiğini istirdada hakkı olduğuna ıttılaı tarihinden
itibaren bir sene müruriyle ve her halde bu hakkın doğduğu tarihten itibaren on
senenin müruriyle sakıt olur. Eğer mal iktisabı mutazarrır olan taraf aleyhinde
bir borç teşkilinden ibaret ise, mutazarrırın hakkı müruru zaman ile sakıt olmuş
olsa bile, bu borcu ifa etmez.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Bu mesaja 2 cevap geldi. Cevapları Gizle
Atatürk'ün kendi el yazısı: Ülkesinin yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmasını bilecektirCumhurbaşkanı Atatürk öncülüğünde 1932 yılında başlatılmış, 1932-1938 yıllarındaki en köklü değişim döneminden sonra değişen hız ve yoğunluk düzeylerinde 1970'lere kadar sürmüştür. Eski Türk Dil Kurumu'nun kapatıldığı 1982 yılı, Dil Devrimi'nin bitiş tarihi olarak kabul edilebilir.
Dil Devrimi, 1928'de gerçekleştirilen Harf Devrimi ile birlikte, Türkçenin 20. yüzyılda geçirdiği büyük yapısal değişikliğin iki temel taşından biridir.
Tarihçe [değiştir]Türkler Arapça ve Farsça konuşan kavimler ile münasebete girdiklerinde kendi lisanlarında bulunmayan kelimeleri almışlardı. Ancak bulunmayan kelimelerin yanında Türkçe kelimeler de zaman içinde işlerliğini yitirmiş ve yerlerini Arapça ve Farsça kelimelere bırakmıştı. Türkçede ateş manasında od kelimesi yerini Farsça ateş kelimesine bırakmıştı. Sadece kelimeler değil her iki dilden de tamlamalar ve bazı yapılar ve bunun yanında gramer kuralları da alınmıştı. Fakat esasen dilin kalbinde yine Türkçe çekimler ve gramer kuralları kullanılıyordu. Osmanlı Devleti, Bâb-ı Âlî'den idare ediliyordu. Arapça kapı anlamındaki bâb ile Farsça -ı tamlaması Farsça yüce anlamındaki âlî ile birleşmişti ve Osmanlıca yeni bir kelime türemişti. Bu çeşit bir Osmanlıca'yı ne Türkçe konuşan tebaa, ne Arapça ve Farsça konuşan tebaa ne de diğerleri anlayabiliyrdu. Sadece tahsilli kesim, yazarlar ve şairler ile devlet kademelerindekiler bu dili kullanıyordu. Yazı dili ile konuşma dili arasında bir uçurum vardı. Öyle ki gazeteleri geniş halk kesimlerince anlaşılmadığı için satılmayan gazeteciler gazetelerinde kullandıkları dili sadeleştirmenin yollarını arıyorlardı. Mesela doğal bilimler manasındaki Arapça Ulûm-i Tabiiyye tamlaması yerine Tabii İlimler demenin daha anlaşılır olduğunu keşfettiler ve yazılarında bu tür sadeleştirmelere gittiler.[1]
Yazı dilinin karmaşık Arapça ve Farsça deyimlerden arındırılarak konuşulan Türkçeye yaklaştırılması konusu, Tanzimat'tan itibaren Türk yazarlarını ilgilendirdi. Şinasi (1824-1871) ve Namık Kemal (1840-1888) ile başlayan yalınlaştırma eğilimi, Ahmet Mithat Efendi (1844-1912) ile büyük bir aşama kaydederek ve İkinci Meşrutiyet yıllarında Ömer Seyfettin, Mehmet Emin Yurdakul (1868-1944) gibi yazarlarla doruğa çıktı.
1910'lu yıllar, Türk Ocağı ve İttihat ve Terakki Cemiyeti gibi kuruluşlar bünyesinde, Türkçü ve Turancı görüşlerin yükselişine tanık oldu. Bu dönemde yalınlaştırmacı görüşe bazı yeni düşünceler katılmaya başladı. Bunlar arasında en etkili olanı, İstanbul konuşma Türkçesinden başka Türk lehçelerinden, özellikle de Orta Asya'nın eski yazı dillerinden sözcükler alma görüşüydü. Fransız Doğubilimci Pavet de Courteille'in 1870'te yayımlanan Çağatayca Sözlüğü, 1896'da çözülüp yayımlanan Orhun Yazıtları, 1917'de basılan Divan-ı Lûgat-it Türk bu yaklaşıma varsıl malzeme sağladı.
Varolan Türkçe köklerden yeni kavramları karşılayacak sözcükler türetme eğilimi de 1914 dolaylarında duyumsanmaya başladı.
Cumhuriyet Dönemi :Dil yenileşmesi görüşleri Kurtuluş Savaşı döneminde ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında geri plana çekildi. Atatürk'ün 1931'den önce bu konuda net bir tavrı görülmez. 1932 yılında ise Türk Dil Kurumu'nun açılması ile dil devrimi hız kazanır. Türk Dil Kurumu'nun açılışından sonra 1932 yılında meclis açılış konuşmasında "Milli kültürün her çığırda açılarak yükselmesini Türk Cumhuriyeti'nin temel dileği olarak temin edeceğiz. Türk dilinin, kendi benliğine, aslındaki güzellik ve zenginliğine kavuşması için, bütün devlet teşkilatımızın, dikkatli, alakalı olmasını isteriz."[2] sözleri ile Dil Devrimi'ne dikkat çekmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk'ün en başta gelen ilgi alanlarından biri tarih diğeri ise dildi. Türk dilindeki sorunu pekçok aydın gibi o da görüyordu. 1932 yılında Türk Dilini Tetkik Cemiyetini ihdas etti. Bu cemiyetin görevlerinde biri de dildeki kelimleri araştırmak ve yabancı kelimelerin yerine Türkçelerini bulmaktı. Her ilde valilerin başkanlığında kelime tarama faaliyetleri başlatıldı. Bir sene içinde 35,000 yeni kelime haznesi kaynağı oluştu. Bilim adamları da bu sırada 150 eski eseri araştırmış ve o güne değin Türkçe'de hiç kullanılmayan sözcükleri toplamıştı. 1934 yılında tespit edilen 90,000 kelime Tarama sözlüğünde toplanarak yayınlandı. Arapça kökenli kalem kelimesi yerine yerel lehçelerde kullanılan farklı öneriler gelmişti (yağuş, yazgaç, çizgiç, kavrı, kamış, yuvuş,...). Akıl kelimesi için 26, Hediye kelimesi için ise 77 farklı öneri gelmişti. Sonunda hediye kelimesi yerine farsça kökenli Armağan kelimesi seçildi.[1]
1929 yılında başlatılan Dil Encümeni çalışmaları 1932 yılında Atatürk'ün kurduğu Türk Dilini Tetkik Cemiyetinin kurulması ile sonuçlandı. Bu cemiyetin iki teme amacı olacaktı. Birincisi Türk dilinin yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarılara özüne dönmesini sağlayarak konuşma dili ile yazı dili arasındaki ayrımı ortadan kaldırmak ve sadece tahsilli zümrenin değil vatandaşların tamamının kendi konuştuğu lisan ile yazabilmesini ve okuyabilmesini temin etmek. Bunun için Arapça ve Farsçsa'dan zamanla dilimize yerleşmiş Türkçe'ye yabancı gramer kuralları ve yapıların kullanımdan kaldırılarak yerine doğru Türkçelerinin konmasını sağlanacaktı. Halk lehçelerinden taramalar yapılarak terim haznesi meydana getirilecekti. İkinci amacı ise olan ölü dillerin mukayeselerinin yapılıp ortaya çıkarılmasıydı.
Türkçe'nin kelime varlığındaki sadeleştirmeler zamanla Türkçeleşmiş ve edebi eserlerde kullanılan yabancı kökenli sözcüklerin tasfiye edilerek yerlerine bazen Türkçe dil kurallarına bile uymayan zorlama kelimelerle değiştirilmeye çalışılması dilin kültürel ve tarihsel kaynaklardan kopması tehlikesini doğurdu.
Atatürk'ün geometri kitabı : Geometri (Atatürk)
Ataürk'ün yadığı Geometri kitabının 3. baskısına ait kapak görüntüsüAgop Dilaçar kitabın 1971 baskısına yazdığı özsözde, kitabın yazılış hikayesini anlatır. 1936 yılının sonbaharında Atatürk, Özel Kalem Müdürü Süreyya Anderiman ve Agop Dilaçar'ı Beyoğlu'ndaki Haşet kitabevine gönderir ve Fransızca geometri kitapları aldırır. 1936 yılının kışında Atatürk kitap üzerinde çalışır ve 44 sayfalık içinde geometri terimlerinin Türkçeleştiği kitap ortaya çıkar. Kitabın yazarının Atatürk olduğu kitapta belirtilmez sadece kapağında geometri öğretenlerle, bu konuda kitap yazacaklara kılavuz olarak Kültür Bakanlığı’nca neşredilmiştir şeklinde bir not düşülür.
Osmanlı döneminde okullarda okutulan geometri kitaplarındaki terimler anlaşılmaz bir haldeydi. Üçgene müselles, Alan için Mesaha-i sathiye, dik açı yerine zaviye-i kaime, yükseklik yerine kaide irtifaı deniliyordu. Üçgenin alanını tanımlamak için üçgenin alanı taban uzunluğu ile yüksekliğinin çarpımının yarısına eşittir tanımı yerine, bir müsellesin mesaha-i sathiyesi, kaidesinin irtifaına hâsıl-ı zarbinin nıfsına müsavidir deniliyordu.[1]
Atatürk bizzat kendisi bir geometri kitabı yazdı. Osmanlıca eğitimde kullanılan geometri tabirlerinin yerine Türkçelerini buldu. Bu terimler bugün de Türkçe müfredatta değişmeden kullanılan boyut, uzay, yüzey, düzey, çap, yarıçap, kesek, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, içters açı, dışters açı, taban, eğik, kırık, çekül, yatay, düşey, dikey, yöndeş, konum, üçgen, dörtgen, beşgen, köşegen, eşkenar, ikizkenar, paralelkenar, yanal, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan, varsayı, gerekçe ,.. gibi kelimelerdir.[3]
http://tr.wikipedia.org/wiki/Dil_Devrimi
Bu mesaja 2 cevap geldi. Cevapları Gizle
Her iki girişim de Atatürk’den önce, Osmanlı döneminde başlanmış ama bir sonuç alınamamıştır
1908 yılında liselerde okutulan bir kitapta kullanılan dil (Türkçe sözcükleri sayın);
“ Ol Şeb-i hayır-ki bir sabah-ı felahın miftah-ı zafer-küşası idi. Şehriyar-ı Gazi Hazretleri cebin-i taarru-u iftikarı zemin-i teşeffu-u istinsarda kaldırmayıp…”
800 yıl önce Yunus Emre’den;
“Derviş bağrı baş gerek
Gözü dolu yaş gerek
Koyundan yavaş gerek
Sen derviş olamazsın
Dövene elsiz gerek
Sövene dilsiz gerek
Derviş gönülsüz gerek
Sen derviş olamazsın”
Sarayda aşağılanan halk diliyle saray dili arasındaki fark bu!
Yöneticilerin ve elitlerin dilini halk anlamıyor, gerçekten de böyle bir başka ulus tarihte var mı?
< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi as74 -- 12 Temmuz 2009; 13:49:33 >
bol bol arapça terim içeriyor.
bir önceki mesajında "dil devrimi bitşey götürmemişir" diyordun
ama son mesajına bakınca birşeyler götürdügünü anlıyoruz.dilimiz osmanlıca olsaydı o kanunu cok rahat anlayabilecektik
bir çelişki yokmu ?
Bu mesaja 2 cevap geldi. Cevapları Gizle
sorun bu ya!
HALK o zaman da anlamıyordu
Hayır,çok rahat anlayamayaktır;zira halkın kullandığı dil ile yazı dili arasında fark vardı ve gazeteler bile okunmayışlarının sebebini buna bağlayıp bu konuda çözüm bulma yoluna gitmişlerdir.
Bu mesaja 1 cevap geldi. Cevapları Gizle